Coccygectomie: chirurgisch verwijderen stuitje/staartbeen

Bij een coccygectomie wordt het staartbeen - ook wel stuitje genoemd - chirurgisch verwijderd. Het betreft een soort uiterste oplossing voor wie al lang last heeft van een pijnlijk stuitje (coccygodynie) en waarbij andere minder ingrijpende behandelingen zoals uitwendige correctie, injecties met ontstekingsremmende middelen en bekkenbodemoefeningen niet geholpen hebben. Een coccygectomie wordt in Nederland niet zo vaak uitgevoerd. Het succespercentage ligt rond de 80% maar dit is gebaseerd op een kleine groep patiënten.

Wat is coccygodynie?

Coccygodynie is de medische term voor pijn aan het stuitje of staartbeen (os coccygis). Het kenmerkt zich door pijn bij met name zitten en opstaan en mogelijk ook liggen, die (grotendeels) verdwijnt wanneer men staat of loopt. De pijn bevindt zich net boven de billen en kan vaak ook worden opgeroepen door met de vingers stevig op het bot te duwen.

Oorzaken

Coccygodynie is vaak een gevolg van een trauma zoals een val op een harde ondergrond of een sportblessure opgelopen door een harde impact. Daarnaast kan coccygodynie ook ontstaan in idiopathische vorm. Mensen met een zittend beroep en mensen met overgewicht hebben hierbij een verhoogd risico. De aandoening kan ook ontstaan na een zwangerschap, met name bij vrouwen die een zware of juist snelle bevalling hebben gehad. Fervente fietsers, motorrijders en paardrijders kunnen coccygodynie ontwikkelen als gevolg van microtraumata.

Als andere behandelingen niet werken

Een coccygectomie is een zware en pijnlijke operatie waardoor niet lichtvaardig wordt overgegaan tot deze optie. Andere behandelmethoden moeten eerst uitgeput zijn. Zo zal allereerst gepoogd worden door middel van manuele therapie iets te verbeteren aan het pijnlijke stuitje. Met name de uitwendige correctie van het stuitje heeft op veel patiënten een goede uitwerking. Bij deze pijnloze behandeling wordt een stuitje dat scheef is komen te staan middels een eenvoudige manuele beweging meer recht gezet. Na de behandeling moet de patiënt het stuitje bij het zitten nog ontlasten. Mogelijke moet de behandeling hierna nog een keer herhaald worden.

Wanneer deze behandeling geen effect heeft of de oorzaak niet gezocht moet worden in het een scheve stand van het staartbeen kan een plaatselijke injectie wellicht soelaas bieden. Verschillende pijncentra bieden een dergelijke behandeling aan. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van een injectie met een ontsteking remmend middel bij het staartbeen (caudaal injectie) of een injectie voor een behandeling met warmte/stroom. Bij eerstgenoemde behandeling is het de bedoeling om geconstateerde zwelling van geïrriteerde zenuwen te doen laten afnemen. Bij laatstgenoemde behandeling wordt een verandering in de zenuwvezel bewerkstelligd waardoor de pijn niet meer kan worden geleid.

Sommige patiënten zoeken daarnaast hun heil in alternatieve geneeswijzen en methoden zoals meditatie, acupunctuur en geneeskrachtige kruiden. Ook wordt door patiënten soms het middel PEA Pure geprobeerd om de pijn te verlichten.

Coccygectomie als laatste redmiddel

De coccygectomie is een chirurgisch ingreep die bij sommige patiënten effect heeft en bij anderen niet. Onder artsen bestaat discussie over het nut ervan. In 2004 is in Medisch Journaal een studie gepubliceerd van 25 patiënten die deze operatie tussen 1980 en 2000 in Nederland hebben ondergaan (19 vrouwen en 6 mannen). Deze patiënten hadden gemiddeld al 18 maanden klachten. Na de operatie verdwenen of verbeterden de klachten bij 80% van de patiënten binnen enkele maanden. Bij 20% van de patiënten had de operatie geen of minimaal effect. Uiteindelijk is gebleken dat de patiënten die geen verbetering zagen allen gemeen hadden dat zij ook last hadden van chronische lage rugklachten. Een coccygectomie bij patiënten die tevens chronische lage rugklachten hebben wordt daarom tegenwoordig afgeraden.

De operatie wordt uitgevoerd onder lokale of algehele anesthesie. Hierbij wordt het os coccygis losgemaakt van het omgevende weefsel, in het sacrococcygeale gewricht doorgenomen en verwijderd met behulp van een oseotoom. Scherpe botranden worden met een knabbeltang bijgewerkt.

Lees verder

• Pijn aan stuitje zonder val: oorzaken en behandeling
• Uitwendige correctie scheef staand stuitje (os coccygis)
• PEA Pure: natuurlijke pijnstiller voor diverse pijnklachten
• Balkussen gebruiken bij rugpijn of stuitpijn