Encefalomalacie: Verweking van hersenen met hersenschade

Encefalomalacie betekent letterlijk vertaald ‘hersenverweking’. Dit is een aandoening waarbij een patiënt ernstige hersenschade oploopt doordat het hersenweefsel als het ware verweekt of afsterft. Meestal veroorzaken ontstekingen of bloedingen in de hersenen deze hersenbeschadiging. De verweking treedt op in een gelokaliseerd gebied of is wijdverspreid, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. De symptomen die hiermee gepaard gaan zijn erg variabel en afhankelijk van de ernst, de omvang en de locatie van de hersenschade. De arts verwijdert indien mogelijk het aangetaste hersenweefsel, al geeft dit geen garantie over de vooruitzichten. De prognose is tot slot variabel en ook afhankelijk van de leeftijd waarop de schade aan de hersenen optreedt.

• Oorzaken
• Abnormale ophoping van bloed
• Beroerte
• Littekenweefsel
• Traumatische hersenschade
• Andere oorzaken
• Typen
• Polioencefalomalacie
• Leukoencefalomalacie
• Soorten van verweking van hersenen
• Rode verweking
• Witte verweking
• Gele verweking
• Symptomen van encefalomalacie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van hersenaandoening
• Complicaties door ernstige hersenschade
• Preventie van schade aan hersenweefsel

Oorzaken

Abnormale ophoping van bloed

Wanneer de bloedstroom in de hersenen onderbroken is, hoopt bloed zich op op bepaalde plekken in de hersenen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een abnormale hersenzwelling (hersenoedeem) of door de verwijdering van hersentumoren waarbij hersenschade tot stand komt.

Beroerte

Encefalomalacie treedt het vaakst op als gevolg van een beroerte. Hierbij is de onderbroken bloedtoevoer naar de hersenen onderbroken. Dit resulteert uit ofwel een gebrek aan bloedtoevoer naar het hersenweefsel ofwel uit een bloeding van een hersenbloedvat. Als de hersencellen geen zuurstofrijk bloed krijgen, ontstaat schade aan de hersencellen of sterven ze af indien de bloedtoevoer zich niet snel herstelt.

Littekenweefsel

Bepaalde aandoeningen (zoals een beroerte) veroorzaken littekenweefsel. Aan dit gebied ontstaan bepaalde veranderingen door de vorming van het littekenweefsel, wat resulteert in hersenverweking.

Traumatische hersenschade

Wanneer een stomp trauma aan de schedel optreedt, ontstaat een hersenkneuzing of een hersenkneuzing. Bij een penetrerend trauma (bijvoorbeeld door een mes of kegel) komt ook mogelijk encefalomalacie tot stand.

Andere oorzaken

Encefalomalacie is soms ook het gevolg van:

• biologische ziekteverwekkers die chemische toxines (gifstoffen) afgeven waardoor de hersenen geïnfecteerd geraken
• cerebrale ischemie (tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in bloedvat)
• chirurgie
• een cerebrale beroerte of infectie
• een degeneratie van het hersenweefsel
• een geblokkeerde bloedtoevoer naar de hersenen
• leptomeningeale cysten

Typen

Polioencefalomalacie

Polioencefalomalacie (cerebrocorticale necrose) is een neurologische aandoening die toe te schrijven is aan een verstoorde thiamineproductie. Thiamine is een vitamine uit het vitamine B-complex (B1) die nodig is voor het glucosemetabolisme. Door een thiaminetekort ontstaan veel problemen, waaronder een geremde neurologische activiteit. Door polioencefalomalacie ontstaat schade aan de grijze massa van het centrale zenuwstelsel (zorgt voor informatieverwerking). Daardoor zijn de spraak, de spiercontrole, het geheugen, de sensorische waarneming en de emoties aangetast.

Leukoencefalomalacie

De witte stof in de hersenen (substantia alba) zorgt voor de communicatie tussen verschillende hersendelen en de grijze stof (substantia grisea). Bij encefalomalacie is de witte stof getroffen. Wanneer de witte stof aangetast is, zorgt dit voor problemen met de ademhaling, de hartslag, de regulering van de lichaamstemperatuur en de bloeddruk.

Soorten van verweking van hersenen

Encefalomalacie bestaat in drie soorten, gebaseerd op de drie niveaus van hersenschade.

Rode verweking

Bij een hemorragische beroerte is het hersenweefsel in bepaalde gebieden rood geworden omdat hier bloed aanwezig is wat voorheen niet het geval was.

Witte verweking

Een witte verweking komt tot stand door een gebrek aan bloedtoevoer naar het getroffen hersengebied, waardoor het een bleekwit of gelig uiterlijk krijgt. Vaak wijst dit op ischemische schade die de dreigende schade of de dood van hersencellen aangeeft.

Gele verweking

Wanneer het hersenweefsel geel is, gebeurt een opbouw van plaque in de slagaders van de hersenen. Dit komt vaak voor bij slachtoffers van trauma's.

Symptomen van encefalomalacie

Het getroffen hersengebied bepaalt de aanwezige klachten, waardoor het klinisch beeld heel variabel is. Ook de ernst en omvang van de schade bepaalt de aanwezige symptomen. Sommige patiënten zijn asymptomatisch terwijl anderen in een coma terechtkomen.

Volgende symptomen komen mogelijk voor:

• duizeligheid
• een coma (in zeer ernstige gevallen)
• een permanente of tijdelijke visuele beperking
• ernstige hoofdpijn
• extreme slaperigheid
• geheugenverlies en stemmingswisselingen (als de frontale kwab aangetast is)
• onhandigheid en coördinatieproblemen

Diagnose en onderzoeken

Na een hersenletsel zet de arts een CT-scan en/of een MRI-scan in om de hersenschade te identificeren.

Behandeling

Schade aan de hersenen is permanent. Daarom tracht de arts om verdere schade te voorkomen of verminderen. De arts verwijdert in ernstige gevallen beschadigd hersenweefsel. Soms verdwijnen de klachten maar dit is geen garantie. Ook een stamceltherapie behoort tot de mogelijkheden.

Prognose van hersenaandoening

Encefalomalacia is een ernstige aandoening die soms de dood veroorzaakt. De levensverwachting varieert. Zuigelingen of jonge patiënten zijn meestal niet te redden. Zij hebben een korte levensverwachting. Bij volwassenen is de prognose beter. Dankzij de juiste behandeling leven ze soms lang en is het ook vaak mogelijk om verdere hersenschade te voorkomen. Niettemin zijn de vooruitzichten ook bij volwassenen soms minder goed, afhankelijk van de ernst van de schade in de hersenen.

Complicaties door ernstige hersenschade

Encefalomalacie is een zeer ernstige aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist is. Indien onbehandeld zijn dit de complicaties van hersenverweking:

• coma
• de dood
• functionele invaliditeit
• toevallen

Preventie van schade aan hersenweefsel

Het voorkomen van encefalomalacie is niet mogelijk. Wel is het mogelijk om goede beschermende kledij te dragen bij bepaalde sporten waarbij ook het hoofd bedekt wordt. Verder is het verstandig om een gezonde voeding met voldoende vitaminen te consumeren zodat er geen vitaminetekorten optreden.