Hypervitaminose A: Overmatige inname van vitamine A

- Synoniemen
- Vitamine A in de voeding
- Dagelijkse aanbevolen inname
- Epidemiologie
- Prevalentie en incidentie
- Leeftijd en geslacht
- Geografische spreiding
- Mechanisme
- Ophoping in het lichaam
- Toxische effecten
- Oorzaken en soorten van overmatige inname van vitamine A
- Risicofactoren
- Gebruik van supplementen
- Cosmetische producten met retinol
- Bepaalde medische aandoeningen
- Risicogroepen
- Zwangere vrouwen
- Ouderen
- Mensen met lever- of nierproblemen
- Symptomen
- Acute hypervitaminose A
- Chronische hypervitaminose A
- Alarmsymptomen
- Visuele problemen
- Huidveranderingen
- Botpijn
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling: Stoppen met gebruik van vitaminen
- Prognose van overmatige inname van vitamine A
- Herstel na stoppen met inname
- Langdurige schade
- Complicaties door overtollige hoeveelheden van vitamine A in het lichaam
- Preventie van hypervitaminose A
- Vermijden van overmatige inname
- Juiste informatieverstrekking
- Regulering van vitamine A in supplementen
- Praktische tips voor het leven met hypervitaminose A
- Beperk de inname van vitamine A-rijk voedsel
- Gebruik supplementen alleen onder begeleiding van een arts
- Controleer regelmatig je vitamine A-niveaus
- Herken de symptomen van hypervitaminose A
- Pas je voedingspatroon aan naar een evenwichtige inname van vitamine A
- Misvattingen rond hypervitaminose A
- Hypervitaminose A is zeldzaam en komt niet vaak voor
- De symptomen van hypervitaminose A zijn meteen zichtbaar
- Hypervitaminose A is alleen gevaarlijk voor volwassenen
- Het lichaam kan teveel vitamine A snel afvoeren
- Als je een beetje teveel vitamine A binnenkrijgt, is er niets aan de hand
- Hypervitaminose A kan gemakkelijk worden behandeld met extra vitamines of medicijnen
- Hypervitaminose A is alleen een probleem voor mensen die vitamine A-supplementen nemen
Synoniemen
Hypervitaminose A staat ook nog bekend als ‘vitamine A-toxiciteit’ en ‘vitamine A-vergiftiging’.Vitamine A in de voeding
Boter, lever en vis(olie) bevatten vaak vitamine A. Daarnaast bevatten room, vlees, nieren, melk(producten), kaas en eidooiers vaak ook vitamine A. Soms is dit ook toegevoegd door fabrikanten in bepaalde producten, zoals margarine. Vitamine A komt ook in het lichaam terecht door het consumeren van bepaalde voedingsmiddelen waarin bètacaroteen zit (zoals groenten, fruit, eidooiers, …). Wanneer deze gele kleurstof in de darmwand terechtkomt, wordt dit omgezet in vitamine A.
Dagelijkse aanbevolen inname
De hoeveelheid vitamine A die een persoon nodig heeft, is afhankelijk van de leeftijd, het geslacht en een eventuele zwangerschap. De volgende dagelijkse inname van vitamine A is aanbevolen:- Leeftijd van 0-1 jaar: 375 microgram
- Leeftijd van 1-3 jaar: 300 microgram
- Leeftijd van 4-8 jaar: 400 microgram
- Leeftijd van 9-13 jaar: 600 microgram
- Mannen van 14 jaar en ouder: 900 microgram
- Vrouwen van 14-18 jaar: 700 microgram
- Vrouwen van 19 jaar en ouder: 700 microgram
- Zwangere vrouwen 14-18: 750 microgram
- Zwangere vrouwen 19 en ouder: 770 microgram
- Vrouwen die borstvoeding geven van 14-18 jaar: 1200 microgram
- Vrouwen die borstvoeding geven van 19 jaar en ouder: 1300 microgram
Zwangere vrouwen, vrouwen die zwanger wensen te worden of vrouwen die denken zwanger te zijn, moeten vóór en tijdens de zwangerschap een geschikte hoeveelheid vitamine A gebruiken. Deze vrouwen nemen best contact op met een arts alvorens extra vitaminen in te nemen. Vitamine A is essentieel voor de ontwikkeling van de foetus, maar te veel vitamine A leidt tot aangeboren afwijkingen.
De symptomen van een vitamine A-vergiftiging treden op vanaf een inname van meer dan 3.000 microgram vitamine A per dag bij volwassenen en 1.000 microgram vitamine A per dag bij kinderen.
Epidemiologie
Hypervitaminose A is een aandoening die wordt veroorzaakt door een overmatige inname van vitamine A. In Nederland wordt geschat dat jaarlijks tussen de 500 en 1.000 mensen met hypervitaminose A worden gediagnosticeerd, vaak door het gebruik van te veel vitamine A-supplementen of crèmes met vitamine A. De prevalentie van deze aandoening is relatief laag in vergelijking met andere vitaminetekorten, maar het komt wel vaker voor in gevallen van onzorgvuldig gebruik van supplementen.Prevalentie en incidentie
In veel westerse landen, waar vitamine A-supplementen veelvuldig worden gebruikt, is de incidentie van hypervitaminose A toegenomen. Deze aandoening komt echter niet vaak voor in minder ontwikkelde landen, waar vitamine A-tekort een veel groter probleem is. De meeste gevallen van hypervitaminose A worden gezien bij mensen die dagelijks hoge doses van vitamine A innemen, vooral zonder medisch advies.Leeftijd en geslacht
Er is geen duidelijk verschil in de prevalentie van hypervitaminose A tussen mannen en vrouwen. Vrouwen, vooral tijdens zwangerschap of als onderdeel van anti-aging behandelingen, maken echter vaker gebruik van vitamine A-supplementen en crèmes. Ouderen hebben een verhoogd risico door het gebruik van meerdere supplementen en medicijnen, wat kan leiden tot een onbewuste overconsumptie van vitamine A.Geografische spreiding
Hypervitaminose A komt vaker voor in landen met een hoge consumptie van vitamine A-supplementen. In minder ontwikkelde regio's komt de aandoening minder voor, hoewel er daar vaak ook een tekort aan vitamine A is.Mechanisme
Vitamine A (retinol) is cruciaal voor het lichaam, maar een overmaat ervan kan leiden tot toxische effecten. Het mechanisme van hypervitaminose A is gebaseerd op de ophoping van vitamine A in het lichaam, wat kan leiden tot schade aan verschillende organen.Ophoping in het lichaam
Vitamine A wordt opgeslagen in de lever en omgezet in zijn actieve vorm, retinoïnezuur. Bij overmatige inname kan de lever niet alle vitamine A verwerken, wat leidt tot een ophoping. Deze ophoping kan toxische effecten veroorzaken, vooral op de lever, nieren en botten.Toxische effecten
De toxische effecten van hypervitaminose A kunnen variëren van milde symptomen, zoals huidveranderingen en visuele problemen, tot ernstigere aandoeningen zoals leverbeschadiging, nierfalen en botpijn. Chronische overdosering kan zelfs leiden tot levercirrose of botfragiliteit.Oorzaken en soorten van overmatige inname van vitamine A
Het opslaan van vitamine A in het lichaam gebeurt door de lever.Acute hypervitaminose A
Vooral bij kinderen treedt vaak de acute vorm op door een onbedoelde inname van vitaminen. Ook wanneer een persoon in de loop van een paar uur grote hoeveelheden vitamine A consumeert, verschijnen acute symptomen.
Chronische hypervitaminose A
Wanneer een persoon te veel aanvullende vitaminen over een langere tijd gebruikt, ontstaan vaak te hoge waarden die zich geleidelijk opbouwen (chronische hypervitaminose A). Het langdurig gebruik van medicatie voor de behandeling van acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren) of crèmes met vitamine A leidt bij sommige mensen tot chronische hypervitaminose A.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die het ontwikkelen van hypervitaminose A kunnen bevorderen. Het gebruik van vitamine A-supplementen zonder medisch advies is de belangrijkste risicofactor, maar er zijn ook andere oorzaken die bijdragen aan de overmatige inname.Gebruik van supplementen
De belangrijkste risicofactor voor hypervitaminose A is het overmatig gebruik van vitamine A-supplementen. Veel mensen nemen supplementen zonder te weten dat de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid gemakkelijk kan worden overschreden, vooral bij de langdurige inname van hoge doseringen.Cosmetische producten met retinol
Cosmetische producten zoals crèmes, serums en lotions die retinol bevatten, kunnen bijdragen aan hypervitaminose A, vooral wanneer ze dagelijks en in grote hoeveelheden worden gebruikt.Bepaalde medische aandoeningen
Mensen met lever- of nierziekten hebben mogelijk een verminderde capaciteit om vitamine A uit hun lichaam te verwijderen, wat het risico op hypervitaminose A verhoogt, zelfs bij normale inname van vitamine A.Risicogroepen
Er zijn specifieke risicogroepen die gevoeliger zijn voor hypervitaminose A, waaronder zwangere vrouwen en ouderen.Zwangere vrouwen
Zwangere vrouwen hebben een verhoogd risico op hypervitaminose A omdat zij vaak supplementen gebruiken om de gezondheid van hun baby te ondersteunen. Een overmatige inname van vitamine A kan schadelijk zijn voor de foetus en leiden tot aangeboren afwijkingen.Ouderen
Ouderen lopen een hoger risico vanwege het gebruik van meerdere medicijnen en supplementen, wat kan leiden tot een verhoogde inname van vitamine A. Ouderen hebben vaak ook een verminderde leverfunctie, waardoor ze vitamine A moeilijker kunnen afvoeren.Mensen met lever- of nierproblemen
Mensen die lijden aan leveraandoeningen of nierziekten kunnen meer risico lopen op hypervitaminose A, aangezien hun vermogen om vitamine A te verwerken en uit te scheiden beperkt kan zijn.Symptomen
Hypervitaminose A heeft een zeer variabel klinisch beeld. Vaak bepaalt de vorm (acuut of chronisch) welke de symptomen tot uiting komen. Zowel acute als chronische vormen van hypervitaminose A veroorzaken hoofdpijn en een huiduitslag.Acute hypervitaminose A
Wanneer acute hypervitaminose A optreedt, kampt de persoon met één of meer van de volgende symptomen:- braken
- buikpijn
- een gevoel van druk op de hersenen
- misselijkheid
- prikkelbaarheid
- slaperigheid

Chronische hypervitaminose A
Een persoon met chronische hypervitaminose A ervaart één of meer van de volgende symptomen:- botpijn
- duizeligheid
- een luchtweginfectie
- een overgevoeligheid voor zonlicht (fotofobie)
- een ruwe huid, droge huid, schilferige huid of jeukende huid
- een verlies van eetlust
- een wazig gezichtsvermogen of andere problemen met het gezichtsvermogen
- een zwelling van de botten
- gebarsten mondhoeken (gebarsten huid)
- geelzucht
- gekraakte vingernagels
- haaruitval
- misselijkheid en overgeven
- mondzweren
- verwardheid
Bijkomende tekenen voor kinderen omvatten:
- dubbelzien
- een coma
- een gebrek aan een gewichtstoename
- een uitpuilende zachte plek op het hoofd van een baby
- een zachte schedel
- uitpuilende oogbollen
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van hypervitaminose A wijzen op ernstige toxische effecten en vereisen onmiddellijke medische hulp.Visuele problemen
Wazig zicht of moeite met nachtzicht zijn vaak de eerste symptomen van hypervitaminose A. Deze symptomen ontstaan doordat vitamine A essentieel is voor het gezichtsvermogen en een overmaat de oogfunctie verstoort.Huidveranderingen
Een droge, schilferige huid of huiduitslag kunnen optreden bij een overmatige inname van vitamine A. In ernstigere gevallen kan de huid geïrriteerd raken en ontsteken.Botpijn
Chronische hypervitaminose A kan leiden tot pijn in de botten of een verhoogd risico op botbreuken, doordat vitamine A de botdichtheid beïnvloedt.