Octreotide-scan: Onderzoek - Neuro-endocriene tumor opsporen

Een octreotide-scan (somatostatine scan, SRS-scan) is een speciaal beeldvormend onderzoek voor het opsporen van neuro-endocriene tumoren (NET: tumoren die ontstaan uit cellen die hormonen produceren). De patiënt krijgt een dag voor het maken van een scan een injectie met een radioactieve vloeistof toegediend. De dag daarna krijgt hij een pijnloze scan waarvoor hij langdurig moet blijven stilliggen. Dit onderzoek is over het algemeen zeer veilig; slechts sporadisch ontstaan bijwerkingen.

• Het neuro-endocriene systeem
• Indicatie: Neuro-endocriene tumor opsporen
• Voor de octreotide-scan
• Dag 1: Injectie met radioactieve tracer
• Dag 2: De dag van de octreotide-scan
• Na de octreotide-scan
• Complicaties van beeldvormend onderzoek

Het neuro-endocriene systeem

Het neuro-endocriene systeem gebruikt hormonen om berichten rond de spijsvertering, bloeddruk en ademhaling te versturen, zodat deze goed kunnen werken. Somatostatine is één van de hormonen in het neuro-endocriene systeem. Het hormoon hecht zich aan neuro-endocriene cellen, neuro-endocriene tumoren en bepaalde andere soorten tumoren.

Indicatie: Neuro-endocriene tumor opsporen

Een octreotide-scan is een beeldvormend onderzoek dat de arts inzet om

• de effectiviteit van een behandeling op te volgen
• de primaire plaats van kanker op te sporen (plaats detecteren waar kanker is begonnen) en de plaatsen op te sporen waar de kanker zich verspreid heeft (metastasen)
• neuro-endocriene tumoren op te sporen

Octreotide is een medicijn dat sterk lijkt op somatostatine. Het hecht zich aan neuro-endocriene cellen en tumoren.

Vóór de octreotide-scan krijgt de patiënt een injectie van octreotide gelabeld met radioactief Indium-111 toegediend (radioactieve tracer). Tijdens de scan maakt een gammacamera (speciale camera) foto's om te kijken waar de radioactieve tracer in het lichaam terechtkomt. Als het naar plaatsen gaat waar het normaal niet zou moeten gaan, wijst dit mogelijk op de aanwezigheid van een neuro-endocriene tumor.

Voor de octreotide-scan

De arts moet op de hoogte zijn van een (eventuele) zwangerschap of het geven van borstvoeding. Verder is het belangrijk dat de patiënt de arts meldt dat hij mogelijk niet lang stil kan blijven liggen, wat nodig is voor de scan. Voorts meldt de patiënt alle informatie inzake het medicatiegebruik aan de arts. Soms moet de patiënt namelijk met bepaalde medicijnen stoppen voor het onderzoek.

Dag 1: Injectie met radioactieve tracer

Een octreotide-scan is een proces dat twee dagen duurt. Op de dag voor de scan (dag 1) geeft de arts de patiënt een intraveneuze (via een ader) injectie met de radioactieve tracer in de arm. De hoeveelheid radioactiviteit in de tracer is erg klein en maakt de patiënt niet radioactief. De tracer tast ook de omgeving van de patiënt iet aan. De patiënt moet verder geen speciale voorzorgsmaatregelen nemen voor het verkrijgen van deze injectie. De patiënt mag na deze injectie naar huis gaan. Hij krijgt een laxeermiddel mee naar huis. De patiënt moet dit laxeermiddel thuis voor het slapen gaan nemen of krijgt andere instructies mee voor het nemen van dit middel. Het nemen van het laxeermiddel is nodig zodat de foto’s van de scan zo duidelijk mogelijk zijn. Het is een mild laxeermiddel en veroorzaakt in principe geen diarree.

Dag 2: De dag van de octreotide-scan

De volgende dag (dag 2) komt de patiënt terug voor de scan; de radioactieve tracer is dan namelijk goed opgenomen in het lichaam. De patiënt moet meestal een ziekenhuisjas aandoen. Vervolgens moet de patiënt met de rug op een speciale tafel gaan liggen, met de armen naast zich. De verpleegkundige helpt de patiënt hierbij. Zodra de patiënt comfortabel ligt, begint de scan. Een gammacamera maakt foto's van het hele lichaam. De patiënt voelt de scan niet. Het scannen duurt meestal anderhalf tot twee uur. De patiënt moet tijdens deze hele scanprocedure heel stil blijven liggen. Sporadisch is nog een bijkomende opname nodig waarvoor de patiënt de dag nadien nogmaals moet terugkomen.

Na de octreotide-scan

De patiënt mag na het voltooien van de scan naar huis, tenzij hij nog andere testen of procedures moet ondergaan. De tracer zit nog in het lichaam. Om deze te verwijderen, moet de patiënt zes tot acht glazen water en andere vloeistoffen drinken. Vrouwen die borstvoeding geven, moeten na de scan nog 24 uur wachten alvorens weer borstvoeding te mogen geven aan hun baby. Tot ongeveer één maand na de scan bevindt zich een kleine hoeveelheid radioactief materiaal in het lichaam. De radioactiviteit is niet schadelijk en heeft geen invloed op de patiënt of iemand in de omgeving. De patiënt ontvangt een kaart waarop staat dat hij een test heeft gekregen met een radioactieve tracer. Het is voor de patiënt belangrijk om deze kaart gedurende één maand bij zich te houden, omdat sommige beveiligingsapparatuur radioactiviteit detecteert. Een radioloog interpreteert de scan en stuurt de resultaten naar de arts. De resultaten zijn meestal binnen één tot drie werkdagen beschikbaar voor de arts.

Complicaties van beeldvormend onderzoek

Zeer sporadisch ontstaat een milde allergische reactie door het injecteren van de radioactieve tracer. Verder krijgt de patiënt soms te maken met een bloeduitstorting op de injectieplaats, maar dit verdwijnt spontaan na enkele dagen.

Lees verder

• Neuro-endocriene tumoren: Tumor met variabele symptomen