Sclerotherapie: Behandeling van spataders via injectie

Sclerotherapie is een medische procedure waarbij een arts een irriterende oplossing (sclerosant) in bloedvaten of lymfevaten injecteert om deze te laten krimpen. Deze techniek wordt vaak gebruikt voor de behandeling van spataderen, maar kan ook effectief zijn voor andere aandoeningen van aderen en lymfevaten. Het sclerosant irriteert de binnenwand van het vat, wat leidt tot een ontstekingsreactie die het vat doet sluiten. Na de injectie wordt het vat uiteindelijk opgenomen door het omliggende weefsel. Sclerotherapie is een niet-chirurgische, relatief eenvoudige en snelle procedure met doorgaans beperkte bijwerkingen of risico's.

• Wat zijn spataderen?
• Indicaties voor sclerotherapie
• Aandoeningen
• aandachtspunten
• Voor de procedure
• Tijdens de behandeling
• Na de injectie
• Resultaten van behandeling via sclerotherapie
• Risico's van sclerotherapie
• Allergische reactie
• Bloedstolsel
• Luchtbelletjes
• Problemen op injectieplaats
• Alternatieven voor sclerotherapie
• Prognose
• Complicaties van spataderen
• Huidveranderingen en ulcera
• Bloedstolsels
• Vernauwing van de aders
• Chronische veneuze insufficiëntie
• Preventiestrategieën
• Gezonde levensstijl
• Vermijden van langdurig staan of zitten
• Compressiekousen
• Preventie van bloedstolsels
• Vermijden van overmatige blootstelling aan zonlicht
• Nieuwste ontwikkelingen en technieken
• Ultrasone geleide sclerotherapie
• Nieuwe sclerosanten
• Combinatietherapieën

Wat zijn spataderen?

Sclerotherapie wordt vaak ingezet voor de behandeling van spataderen (chronische veneuze insufficiëntie). Spataderen ontstaan wanneer de aderen, meestal in de benen, opzwellen door zwakke wanden die de aderkleppen niet goed kunnen ondersteunen. Dit leidt tot een stagnatie van bloed in de aderen, waardoor deze opzwellen en zichtbaar worden. Ze verschijnen vaak als donkerpaarse of blauwe aderen en kunnen gepaard gaan met pijn en een zichtbare huiduitslag. Sclerotherapie helpt door de aderen te verkleinen, waardoor de effecten van aderbeschadiging minder zichtbaar en minder pijnlijk worden.

Indicaties voor sclerotherapie

Aandoeningen

Sclerotherapie wordt gebruikt om verschillende aandoeningen te behandelen, waaronder:

• Aambeien: Gezwollen en geïrriteerde bloedvaten rond het rectum, wat pijn en ongemak bij de stoelgang kan veroorzaken.
• Flebolieten (aderstenen): Verkalkte bloedstolsels in de aderen.
• Hydrocèles: Abnormale vochtophopingen in lichaamsholtes, vaak in de testikels.
• Hydrosalpinx: Een aandoening waarbij een eileider verstopt raakt door vochtophoping.
• Hygroma colli: Een goedaardig gezwel in de hals bij een foetus of baby.
• Lymfangioom: Een aangeboren aandoening waarbij een goedaardig gezwel ontstaat in het hoofd, de nek of de mond bij een baby of kind jonger dan twee jaar.
• Misvormde lymfevaten: Bloedvaten die lymfevocht bevatten en een rol spelen in het immuunsysteem.
• Seroom: Vloeistofophoping in het lichaam na een operatie of verwonding.
• Spataderen: Zichtbare aderen op de benen en voeten.
• Spermatocèle: Een zakje met spermabevattend vocht in de bijbal.
• Teleangiëctasieën: Een huidaandoening waarbij verwijde bloedvaten zichtbaar zijn.

aandachtspunten

Sclerotherapie is niet altijd de eerste behandelingsoptie. Het is belangrijk dat patiënten hun symptomen en behandelingsmogelijkheden met hun arts bespreken. Andere behandelingen kunnen soms minder invasief en kosteneffectiever zijn. Bijvoorbeeld, aambeien reageren vaak goed op veranderingen in levensstijl, zoals een vezelrijk dieet en het vermijden van persen tijdens de stoelgang.

Sclerotherapie kan nuttig zijn bij patiënten met spataderen die last hebben van:

• Een droge huid op de benen of voeten.
• Huiduitslag nabij de aderen.
• Nachtkrampen in de benen.
• Pijnlijke aderen.
• Pijnlijke benen of zwaar aanvoelende benen.

Voor de procedure

Voorafgaand aan de procedure beoordeelt de arts de aangetaste ader of het beschadigde lymfevat door middel van lichamelijk onderzoek en vaak met behulp van een echografie. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van de medische geschiedenis van de patiënt en een lijst heeft van gebruikte medicijnen, voedingssupplementen en kruidenremedies. Vrouwen moeten hun arts informeren over eventuele zwangerschap of borstvoeding, aangezien de behandeling het beste na de bevalling kan plaatsvinden. Het is ook nuttig om te weten of de patiënt allergieën heeft. Soms wordt aangeraden om enkele dagen voor de ingreep te stoppen met het gebruik van lotions, oliën en/of medicijnen. De patiënt dient tot 24 uur voor de ingreep de benen niet te scheren en moet losse, comfortabele kleding dragen, zoals een korte broek.

Tijdens de behandeling

De procedure duurt doorgaans 15 tot 45 minuten, afhankelijk van het aantal te behandelen aderen en de medische toestand van de patiënt. Tijdens de behandeling ligt de patiënt op zijn rug met de benen omhoog. De arts reinigt het behandelde gebied en steekt een kleine naald in de ader, wat een drukkend gevoel kan geven. Vervolgens injecteert de arts een irriterende oplossing in de ader. Bij grotere aderen kan een schuimende versie van de oplossing worden gebruikt. De keuze van het scleroserende middel en de vorm ervan hangt af van de grootte van het te behandelen gebied. De patiënt kan een brandend gevoel, tintelingen of een licht stekend gevoel ervaren, hoewel soms geen gevoel wordt waargenomen. De oplossing zorgt ervoor dat de ader verschrompelt, waardoor het bloed door gezondere aderen stroomt. De verschrompelde ader wordt uiteindelijk door het omliggende weefsel opgenomen en verdwijnt. Na de injectie masseert de arts het gebied om te voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de behandeld ader.

Na de injectie

Na de procedure kan de patiënt een drukverband of compressiekousen moeten dragen. Afhankelijk van de situatie kan een nabehandeling nodig zijn om te zorgen dat de ader volledig verschrompeld is. Indien een patiënt meerdere spataderen heeft, kunnen meerdere behandelingen nodig zijn. Na de injectie kan de patiënt zelf naar huis rijden en zijn normale dagelijkse activiteiten hervatten. Het is belangrijk om actief te blijven om bloedstolsels te voorkomen, wat betekent dat regelmatig opstaan en rondlopen aanbevolen wordt. Patiënten moeten zonlicht vermijden, omdat dit donkere vlekken op het behandelde gebied kan veroorzaken (hyperpigmentatie). Douches zijn toegestaan, maar het water moet koeler zijn dan normaal. De injectieplaatsen mogen worden gewassen met een milde zeep en lauw water.

Resultaten van behandeling via sclerotherapie

Sclerotherapie is effectief bij 75-90 procent van de patiënten bij het verwijderen van spataderen, hoewel meerdere behandelingen soms noodzakelijk zijn. Na de behandeling verdwijnen de behandelde aderen meestal binnen enkele weken, hoewel het volledige resultaat soms pas na een maand of langer zichtbaar wordt. Indien sclerotherapie niet effectief blijkt te zijn, kunnen aanvullende behandelingen, zoals een operatie, nodig zijn.

Risico's van sclerotherapie

Sclerotherapie wordt over het algemeen als een veilige procedure beschouwd. Het is minder ingrijpend dan een operatie en vereist geen anesthesie.

Allergische reactie

Hoewel zeldzaam, kunnen allergische reacties optreden op de geïnjecteerde oplossing. Dit kan gepaard gaan met een brandend gevoel in de ader en veranderingen in de huidskleur.

Bloedstolsel

In zeldzame gevallen kan een bloedstolsel ontstaan in de behandelde ader. Dit kan leiden tot een embolie, wat levensbedreigend kan zijn. Bij symptomen zoals pijn op de borst, moeite met ademhalen of duizeligheid na de procedure, is een spoedbehandeling vereist.

Luchtbelletjes

Kleine luchtbelletjes uit de naald kunnen af en toe in de bloedbaan terechtkomen, wat kan leiden tot hoofdpijn, misselijkheid en wijzigingen in het gezichtsvermogen.

Problemen op injectieplaats

De meest voorkomende bijwerkingen zijn blauwe plekken, roodheid, kleine huidzweren, jeuk en pijn rond de geïnjecteerde ader. Ook kunnen kleine donkere lijntjes of vlekken of meerdere kleine rode bloedvaten rond de injectieplek ontstaan. Soms ontstaat er een ontsteking rond de injectieplaats, met zwelling, warmte en ongemak. Deze symptomen verdwijnen meestal binnen enkele dagen tot weken, maar in sommige gevallen kunnen ze enkele maanden of jaren aanhouden.

Alternatieven voor sclerotherapie

Niet alle misvormde aderen vereisen behandeling. Bij patiënten zonder bijkomende klachten kan een afwachtend beleid worden gevolgd, waarbij de arts de aderen regelmatig controleert. Veranderingen in levensstijl kunnen helpen om verdere verergering te voorkomen en de vorming van nieuwe spataderen te verminderen.

Andere behandelingsopties voor spataderen zijn:

• Aderablatie: Het verwijderen van een misvormde ader door middel van warmte.
• Cryotherapie: Bevriezing van de aderen.
• Operatieve sluiting of verwijdering (in ernstige gevallen) van een ader.
• Lasertherapie: Het gebruik van licht om de aderen te laten krimpen.

Prognose

Sclerotherapie is meestal een effectieve en niet-invasieve procedure voor het behandelen van aderproblemen. De vooruitzichten voor patiënten na sclerotherapie zijn doorgaans goed, met zeldzame ernstige bijwerkingen en een hoge effectiviteit van de behandeling.

Complicaties van spataderen

Spataderen kunnen leiden tot diverse complicaties, vooral als ze niet op tijd worden behandeld. Hieronder worden de belangrijkste complicaties en bijbehorende preventiestrategieën beschreven.

Huidveranderingen en ulcera

Spataderen kunnen leiden tot huidveranderingen zoals eczeem en ulcera (wonden) op de benen. Deze veranderingen ontstaan door de constante druk en verminderde bloedcirculatie in de aderen. Langdurige druk kan leiden tot een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen in de huid, wat kan resulteren in open zweren.

Bloedstolsels

Een ernstige complicatie van spataderen is de vorming van bloedstolsels in de aderen, ook wel bekend als diepveneuze trombose (DVT). Bloedstolsels kunnen zich losmaken en naar andere delen van het lichaam reizen, wat leidt tot longembolie, een levensbedreigende aandoening.

Vernauwing van de aders

In sommige gevallen kunnen spataderen leiden tot een verstoorde bloedstroom, waarbij de aderen steeds smaller worden. Dit kan de circulatie verder belemmeren en de symptomen verergeren.

Chronische veneuze insufficiëntie

Bij chronische veneuze insufficiëntie is de bloedcirculatie in de aderen ernstig aangetast, wat kan leiden tot langdurige symptomen zoals zwaar aanvoelende benen en pijn.

Preventiestrategieën

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan helpen om de ontwikkeling van spataderen te voorkomen. Dit omvat:

• Vezelrijke voeding: Het consumeren van voedsel met veel vezels kan de darmfunctie bevorderen en constipatie voorkomen, wat de druk op de aderen vermindert.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Activiteiten zoals wandelen, hardlopen en zwemmen verbeteren de bloedcirculatie en versterken de beenspieren.
• Gewichtsonderhoud: Een gezond gewicht vermindert de druk op de aderen in de benen.

Vermijden van langdurig staan of zitten

Langdurig staan of zitten kan de bloedcirculatie in de benen belemmeren. Het is raadzaam om regelmatig van positie te veranderen, en indien mogelijk, elke 30 tot 60 minuten op te staan en te bewegen. Bij langdurig zitten kan het helpen om de benen af en toe omhoog te leggen.

Compressiekousen

Het dragen van compressiekousen kan helpen om de bloedcirculatie in de benen te verbeteren en de symptomen van spataderen te verlichten. Deze kousen oefenen een gelijkmatige druk uit op de benen, wat helpt om de bloedstroom te bevorderen.

Preventie van bloedstolsels

Om de kans op bloedstolsels te verminderen, is het belangrijk om:

• Actief te blijven: Regelmatige beweging voorkomt bloedstolselvorming.
• Vermijden van strakke kleding: Strakke kleding kan de bloedcirculatie belemmeren.
• Vroegtijdige behandeling: Indien symptomen van spataderen optreden, tijdig medische hulp zoeken om ernstige complicaties te voorkomen.

Vermijden van overmatige blootstelling aan zonlicht

Excessieve blootstelling aan zonlicht kan leiden tot hyperpigmentatie en het verergeren van de symptomen van spataderen. Het is raadzaam om de huid te beschermen tegen de zon door gebruik te maken van zonnebrandcrème en beschermende kleding.

Door de hierboven beschreven preventieve maatregelen en het tijdig behandelen van spataderen kunnen veel complicaties worden voorkomen en kan de algehele gezondheid van de benen worden verbeterd.

Nieuwste ontwikkelingen en technieken

De medische technologie evolueert voortdurend en sclerotherapie is geen uitzondering. Nieuwe technieken en verbeterde sclerosanten zijn ontwikkeld om de effectiviteit van de behandeling te verhogen en het comfort voor de patiënt te verbeteren.

Ultrasone geleide sclerotherapie

Een recente ontwikkeling in sclerotherapie is het gebruik van ultrasone geleiding. Deze techniek maakt gebruik van echografie om de arts te helpen bij het nauwkeurig inbrengen van de naald en het sclerosant, waardoor de effectiviteit van de behandeling toeneemt en het risico op bijwerkingen vermindert.

Nieuwe sclerosanten

Er zijn nieuwe types sclerosanten op de markt gekomen die minder bijwerkingen veroorzaken en een hogere mate van effectiviteit bieden. Deze moderne sclerosanten zijn ontworpen om sneller te worden opgenomen door het lichaam en minder ongemak te veroorzaken bij de patiënt.

Combinatietherapieën

Sclerotherapie wordt steeds vaker gecombineerd met andere behandelingen, zoals lasertherapie of radiofrequente ablatie, voor een meer holistische benadering van de behandeling van spataderen. Deze combinatie kan de resultaten verbeteren en de kans op terugkerende spataderen verminderen.

Lees verder

• Spataders: Oorzaken en behandelingen van spataderen in benen
• Chronische veneuze insufficiëntie: Pijn en zwelling aan been