Keratosis obturans: Opbouw van keratine in gehoorgang

Keratosis obturans is een zeldzame aandoening waarbij een patiënt te maken krijgt met een verhoornde prop in de binnenste helft van de gehoorgang als gevolg van een opbouw van keratine. Deze prop is niet hetzelfde als gewoon oorsmeer dat aan de buitenste helft te vinden is. De aandoening komt wellicht tot stand door een fout in het huidmigratieproces. De ooraandoening komt vaker voor wanneer de patiënt kampt met onder andere bepaalde infecties of huidaandoeningen. Oorpijn en gehoorverlies zijn enkele symptomen van de halfharde oorprop in de gehoorgang. De arts moet de prop verwijderen via een microscoop en later nog meermaals het oor reinigen zodat de prop niet terugkomt. Een behandeling van deze ooraandoening is nodig omdat anders mogelijk ernstige complicaties ontstaan, zoals een infectie die zich verspreidt naar andere lichaamsstructuren.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips bij keratosis obturans
• Behandeling en preventie van keratosis obturans
• Aanpassingen voor het dagelijks leven
• Misvattingen rond keratosis obturans
• Keratosis obturans is hetzelfde als een gewone oorprop
• Keratosis obturans veroorzaakt geen pijn
• Een oorinfectie en keratosis obturans zijn hetzelfde
• De aandoening heeft geen invloed op andere delen van het lichaam
• Keratosis obturans kan vanzelf genezen
• Iedereen met keratosis obturans heeft gehoorverlies
• Er zijn geen effectieve behandelingen voor keratosis obturans

Epidemiologie

Keratosis obturans is een zeldzame aandoening die vaker voorkomt bij patiënten jonger dan vijftig jaar. De aandoening kan echter op elke leeftijd optreden, hoewel het vaker voorkomt bij jongvolwassenen en mensen met specifieke risicofactoren.

Oorzaken

Keratine is een vezelachtig eiwit dat sterkte en stijfheid geeft aan huid en nagels. Bij keratosis obturans ontstaat om onbekende redenen een opbouw van keratine in de binnenste helft van de gehoorgang, waardoor uiteindelijk een halfharde prop wordt gevormd. Dit is mogelijk te wijten aan een probleem met de productie van huidcellen in de gehoorgang. Ook kan een overstimulatie van de oorsmeerklieren door het zenuwstelsel leiden tot de vorming van de keratineprop.

Risicofactoren

Keratosis obturans is mogelijk een symptoom van een systemische aandoening, waarbij chronische sinusitis en bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen) betrokken zijn. Ook een eerder gelokaliseerde bacteriële infectie of schimmelinfectie is een risicofactor. Verder komt de ooraandoening vaker voor bij patiënten met een trauma aan de gehoorgang. Patiënten met een aangetast immuunsysteem lijden ook vaker aan keratosis obturans. Andere risicofactoren omvatten eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), seborreïsche dermatitis (huidziekte met hoofdroos en rode huid), of een smalle of slecht geventileerde gehoorgang.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van keratosis obturans zijn onder andere aanhoudende oorpijn, gehoorverlies dat niet verbetert met gebruikelijke behandelingen, en symptomen van een infectie zoals koorts en zwelling. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige aandoening die medische aandacht vereist.

Symptomen

Beide oren zijn in de helft van de gevallen aangetast. Milde tot ernstige oorpijn, geleidend gehoorverlies, een ontsteking in de gehoorgang en tinnitus aurium (oorsuizen) zijn algemene kenmerken van een verhoornde oorprop.

Diagnose en onderzoeken

De arts onderzoekt de gehoorgang en bevraagt de patiënt over de aanwezige klachten. Diagnostische onderzoeken zoals een CT-scan of röntgenfoto van het hoofd kunnen worden besteld om een duidelijke diagnose te stellen en om eventuele complicaties of andere oorzaken uit te sluiten.

Behandeling

De behandeling van keratosis obturans bestaat uit een mechanische verwijdering van de verhoornde oorprop, vaak met behulp van een operatiemicroscoop. De arts moet voorzichtig zijn bij het verwijderen van een keratineprop, aangezien er soms botvernietiging aanwezig is onder de huid, met mogelijke blootstelling van de aangezichtszenuw. Zodra de gehoorgang weer vrij is, is een regelmatige verwijdering van ophopende huidcellen meestal nodig om een herhaling te voorkomen.

Prognose

Een lopende mechanische reiniging van het oor leidt vaak tot een uiteindelijke oplossing van de aandoening. Het is heel belangrijk dat de patiënt regelmatig teruggaat naar de arts voor de oorreiniging, omdat anders mogelijk infecties of andere complicaties ontstaan. De prognose is over het algemeen goed als de aandoening tijdig en adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Indien onbehandeld kan het bot van de gehoorgang eroderen, wat mogelijk de gezichtszenuw aantast en aangezichtsverlamming tot gevolg kan hebben. Hoewel keratosis obturans zelf geen infectueus proces is, kan het leiden tot een infectie, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij hiv of suikerziekte. Als dit onbehandeld blijft, kan de infectie zich verspreiden naar structuren buiten de gehoorgang, inclusief de kaak, de tanden en de schedelbasis, wat kan resulteren in sepsis (bloedvergiftiging).

Preventie

Het is moeilijk om keratosis obturans te voorkomen omdat de oorzaak vaak onbekend is. Er zijn echter enkele algemene preventieve maatregelen die kunnen helpen om het risico te verminderen:

• het voorkomen van ernstige geboortecomplicaties door goede prenatale zorg
• het vermijden van herseninfecties door vaccinaties en goede hygiëne
• het verminderen van trauma en letsel bij jonge kinderen door veiligheid in de omgeving

Praktische omgangstips bij keratosis obturans

Behandeling en preventie van keratosis obturans

Keratosis obturans is een aandoening waarbij keratine zich ophoopt in de gehoorgang, wat kan leiden tot verstopte oren, gehoorverlies en ongemak. Het is belangrijk om het gehoorkanaal schoon te houden om verdere ophoping van keratine te voorkomen. Dit kan gedaan worden door regelmatige controles bij de huisarts of KNO-arts. Soms wordt het verwijderen van het opgebouwde keratine aanbevolen, wat alleen door een specialist moet worden gedaan om schade aan het oor te voorkomen.

Indien er sprake is van ongemak, zoals een verstopt gevoel of jeuk, kan het helpen om speciale druppels te gebruiken die door de arts worden aanbevolen om het oor schoon te maken. Het vermijden van het inbrengen van voorwerpen zoals wattenstaafjes kan helpen om irritatie en verergering van de aandoening te voorkomen.

Aanpassingen voor het dagelijks leven

Patiënten met keratosis obturans kunnen bepaalde voorzorgsmaatregelen nemen om het risico op infecties of verdere verstoppingen te verminderen. Het dragen van oorbeschermers bij blootstelling aan stof of water kan helpen om het oor te beschermen. In sommige gevallen kan het nuttig zijn om bepaalde activiteiten te vermijden, zoals het onderdompelen van het hoofd in water, om te voorkomen dat er vocht in de gehoorgang komt en de aandoening verergert.

Voor patiënten die regelmatig last hebben van verstopping of ongemak, is het belangrijk om een zorgplan op te stellen met een arts en te zorgen voor een opvolging om het risico op complicaties te minimaliseren.

Misvattingen rond keratosis obturans

Keratosis obturans is hetzelfde als een gewone oorprop

Veel mensen denken dat keratosis obturans simpelweg een opgehoopte oorsmeerprop is, vergelijkbaar met wat bij de meeste mensen voorkomt. In werkelijkheid is deze aandoening een zeldzame en ernstigere vorm van ophoping van keratine in de gehoorgang. Dit leidt vaak tot ontstekingen, pijn en in sommige gevallen zelfs schade aan het omringende bot. In tegenstelling tot een gewone oorprop, die gemakkelijk te verwijderen is, vereist keratosis obturans meestal specialistische behandeling en kan het terugkerende klachten veroorzaken.

Keratosis obturans veroorzaakt geen pijn

Sommige mensen gaan ervan uit dat keratosis obturans een pijnloze aandoening is, maar dit is vaak niet het geval. Doordat de keratine zich ophoopt en druk uitoefent op de gehoorgang, kunnen patiënten ernstige pijn ervaren. Daarnaast kunnen ontstekingen ontstaan, die de symptomen verergeren. Zonder tijdige behandeling kan de aandoening leiden tot chronische irritatie en zelfs schade aan het omliggende botweefsel.

Een oorinfectie en keratosis obturans zijn hetzelfde

Hoewel beide aandoeningen klachten zoals gehoorverlies en ongemak kunnen veroorzaken, zijn ze niet hetzelfde. Een oorafwijking door infectie ontstaat meestal door bacteriën of schimmels en gaat gepaard met pus en roodheid. Keratosis obturans daarentegen wordt veroorzaakt door een ophoping van keratine en gaat niet altijd gepaard met een infectie. Dit onderscheid is belangrijk, omdat de behandelingen voor beide aandoeningen verschillen en een verkeerde diagnose kan leiden tot ineffectieve therapie.

De aandoening heeft geen invloed op andere delen van het lichaam

Sommigen denken dat keratosis obturans uitsluitend een lokaal probleem is, maar de gevolgen kunnen verder reiken. Bij ernstige gevallen kan de drukopbouw schade aan het omringende bot veroorzaken en ontstekingen in het middenoor of zelfs de schedelbasis uitlokken. Bovendien kunnen patiënten met bepaalde aandoeningen, zoals suikerziekte, een verhoogd risico lopen op complicaties als gevolg van een verminderde wondgenezing en een verhoogde vatbaarheid voor infecties.

Keratosis obturans kan vanzelf genezen

Een hardnekkige misvatting is dat keratosis obturans vanzelf overgaat zonder behandeling. In werkelijkheid verergert de ophoping van keratine vaak zonder medische interventie. Zonder verwijdering kan de druk in de gehoorgang toenemen, wat leidt tot verdere ontstekingen en schade aan het omliggende weefsel. Regelmatige controle door een KNO-arts is dan ook essentieel om complicaties te voorkomen en herhaling te minimaliseren.

Iedereen met keratosis obturans heeft gehoorverlies

Hoewel gehoorverlies een veelvoorkomende klacht is bij keratosis obturans, ervaart niet elke patiënt dit symptoom. De mate van gehoorverlies hangt af van de omvang van de keratineophoping en of er bijkomende ontstekingen zijn. Sommige patiënten hebben voornamelijk last van een vol gevoel of druk in het oor, zonder een merkbare afname van het gehoor. Dit betekent echter niet dat de aandoening minder ernstig is, omdat onbehandelde ophopingen uiteindelijk tot structurele schade kunnen leiden.

Er zijn geen effectieve behandelingen voor keratosis obturans

Hoewel de aandoening terugkerend kan zijn, zijn er wel degelijk effectieve behandelingen beschikbaar. De primaire aanpak bestaat uit het zorgvuldig verwijderen van de keratineophoping door een KNO-arts, vaak met behulp van gespecialiseerde instrumenten of zuigapparatuur. In sommige gevallen worden ook ontstekingsremmende medicatie of oordruppels voorgeschreven. Daarnaast kunnen patiënten met een verhoogd risico op terugkerende klachten baat hebben bij regelmatige controles en preventieve maatregelen om overmatige ophoping te voorkomen.