Keratosis obturans: Opbouw van keratine in gehoorgang

Keratosis obturans is een zeldzame aandoening waarbij een patiënt te maken krijgt met een verhoornde prop in de binnenste helft van de gehoorgang als gevolg van een opbouw van keratine. Deze prop is niet hetzelfde als gewoon oorsmeer dat aan de buitenste helft te vinden is. De aandoening komt wellicht tot stand door een fout in het huidmigratieproces. De ooraandoening komt vaker voor wanneer de patiënt kampt met onder andere bepaalde infecties of huidaandoeningen. Oorpijn en gehoorverlies zijn enkele symptomen van de halfharde oorprop in de gehoorgang. De arts moet de prop verwijderen via een microscoop en later nog meermaals het oor reinigen zodat de prop niet terugkomt. Een behandeling van deze ooraandoening is nodig omdat anders mogelijk ernstige complicaties ontstaan, zoals een infectie die zich verspreidt naar andere lichaamsstructuren.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Keratosis obturans is een zeldzame aandoening die vaker voorkomt bij patiënten jonger dan vijftig jaar. De aandoening kan echter op elke leeftijd optreden, hoewel het vaker voorkomt bij jongvolwassenen en mensen met specifieke risicofactoren.

Oorzaken

Keratine is een vezelachtig eiwit dat sterkte en stijfheid geeft aan huid en nagels. Bij keratosis obturans ontstaat om onbekende redenen een opbouw van keratine in de binnenste helft van de gehoorgang, waardoor uiteindelijk een halfharde prop wordt gevormd. Dit is mogelijk te wijten aan een probleem met de productie van huidcellen in de gehoorgang. Ook kan een overstimulatie van de oorsmeerklieren door het zenuwstelsel leiden tot de vorming van de keratineprop.

Risicofactoren

Keratosis obturans is mogelijk een symptoom van een systemische aandoening, waarbij chronische sinusitis en bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen) betrokken zijn. Ook een eerder gelokaliseerde bacteriële infectie of schimmelinfectie is een risicofactor. Verder komt de ooraandoening vaker voor bij patiënten met een trauma aan de gehoorgang. Patiënten met een aangetast immuunsysteem lijden ook vaker aan keratosis obturans. Andere risicofactoren omvatten eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), seborreïsche dermatitis (huidziekte met hoofdroos en rode huid), of een smalle of slecht geventileerde gehoorgang.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van keratosis obturans zijn onder andere aanhoudende oorpijn, gehoorverlies dat niet verbetert met gebruikelijke behandelingen, en symptomen van een infectie zoals koorts en zwelling. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige aandoening die medische aandacht vereist.

Symptomen

Beide oren zijn in de helft van de gevallen aangetast. Milde tot ernstige oorpijn, geleidend gehoorverlies, een ontsteking in de gehoorgang en tinnitus aurium (oorsuizen) zijn algemene kenmerken van een verhoornde oorprop.

Diagnose en onderzoeken

De arts onderzoekt de gehoorgang en bevraagt de patiënt over de aanwezige klachten. Diagnostische onderzoeken zoals een CT-scan of röntgenfoto van het hoofd kunnen worden besteld om een duidelijke diagnose te stellen en om eventuele complicaties of andere oorzaken uit te sluiten.

Behandeling

De behandeling van keratosis obturans bestaat uit een mechanische verwijdering van de verhoornde oorprop, vaak met behulp van een operatiemicroscoop. De arts moet voorzichtig zijn bij het verwijderen van een keratineprop, aangezien er soms botvernietiging aanwezig is onder de huid, met mogelijke blootstelling van de aangezichtszenuw. Zodra de gehoorgang weer vrij is, is een regelmatige verwijdering van ophopende huidcellen meestal nodig om een herhaling te voorkomen.

Prognose

Een lopende mechanische reiniging van het oor leidt vaak tot een uiteindelijke oplossing van de aandoening. Het is heel belangrijk dat de patiënt regelmatig teruggaat naar de arts voor de oorreiniging, omdat anders mogelijk infecties of andere complicaties ontstaan. De prognose is over het algemeen goed als de aandoening tijdig en adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Indien onbehandeld kan het bot van de gehoorgang eroderen, wat mogelijk de gezichtszenuw aantast en aangezichtsverlamming tot gevolg kan hebben. Hoewel keratosis obturans zelf geen infectueus proces is, kan het leiden tot een infectie, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij hiv of suikerziekte. Als dit onbehandeld blijft, kan de infectie zich verspreiden naar structuren buiten de gehoorgang, inclusief de kaak, de tanden en de schedelbasis, wat kan resulteren in sepsis (bloedvergiftiging).

Preventie

Het is moeilijk om keratosis obturans te voorkomen omdat de oorzaak vaak onbekend is. Er zijn echter enkele algemene preventieve maatregelen die kunnen helpen om het risico te verminderen:

• het voorkomen van ernstige geboortecomplicaties door goede prenatale zorg
• het vermijden van herseninfecties door vaccinaties en goede hygiëne
• het verminderen van trauma en letsel bij jonge kinderen door veiligheid in de omgeving