Macrosomie: Baby die veel groter is dan gemiddeld

Ongeveer 9 procent van alle baby’s komt ter wereld met macrosomie. Macrosomie (ook wel hypersomie of reuzengroei genoemd) is een aandoening waarbij een baby veel groter is dan gemiddeld bij de geboorte. Normaal wegen pasgeboren baby’s tussen de 2.500 en 4.000 gram. Baby’s met macrosomie bevinden zich in het 90e percentiel of hoger qua gewicht voor hun zwangerschapsduur bij een voldragen zwangerschap. Macrosomie kent verschillende oorzaken, zoals diabetes mellitus (suikerziekte) bij de moeder en obesitas (zwaarlijvigheid). Wanneer een baby met een aanzienlijk hoger gewicht wordt geboren, kunnen er zowel tijdens de bevalling als later in het leven complicaties optreden. Regelmatige prenatale zorg, een gezond gewicht, een goede controle van suikerziekte en voldoende lichaamsbeweging zijn enkele adviezen om macrosomie te helpen voorkomen.

• Epidemiologie van reuzengroei
• Prevalentie van macrosomie
• Geografische en etnische variaties
• Veranderingen in prevalentie door zwangerschapsduur
• Mechanisme
• Oorzaken van macrosomie
• Genetische factoren
• Verhoogde vetopslag bij de baby
• Oorzaken van macrosomie
• Risicofactoren voor macrosomie
• Diabetes en zwangerschapsdiabetes
• Overgewicht en obesitas van de moeder
• Voorgeschiedenis van macrosomie
• Veroudering van de moeder
• Risicogroepen
• Vrouwen met diabetes of zwangerschapsdiabetes
• Vrouwen met obesitas
• Vrouwen met een familiegeschiedenis van grote baby’s
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Verhoogd buikomvang van de moeder
• Snelle toename in gewicht van de moeder
• Verhoogde hoeveelheid vruchtwater
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose voor moeder en kind
• Complicaties
• Voor de moeder
• Voor de baby
• Preventie van hypersomie
• Praktische tips voor het leven met macrosomie
• Begrijp de risico’s van macrosomie
• Volg regelmatig medische controles en monitor de groei van de baby
• Wees voorbereid op een keizersnede indien nodig
• Beheer je voeding en gewicht tijdens de zwangerschap
• Pas je bevallingsplan aan
• Ondersteun jezelf emotioneel en fysiek
• Misvattingen rond macrosomie
• Macrosomie wordt altijd veroorzaakt door diabetes mellitus
• Macrosomie komt alleen voor bij vrouwen met overgewicht
• Macrosomie zorgt altijd voor problemen tijdens de bevalling
• Alleen grote baby’s hebben macrosomie
• Macrosomie komt niet voor bij premature baby’s
• Als de baby eenmaal geboren is, zijn de effecten van macrosomie voorbij
• De groei van de baby is altijd goed te voorspellen

Epidemiologie van reuzengroei

Macrosomie verwijst naar een abnormaal grote baby bij de geboorte, vaak gedefinieerd als een geboortegewicht boven de 4000 gram. Het komt voor bij een aanzienlijk aantal geboortes wereldwijd en heeft gevolgen voor zowel de moeder als het kind.

Prevalentie van macrosomie

Macrosomie komt bij ongeveer 8-15% van de geboorten voor, afhankelijk van de populatie, gezondheidszorgpraktijken en risicofactoren. In landen met goede prenatale zorg wordt de prevalentie goed gecontroleerd door regelmatig gewichtsevaluaties van de baby in de baarmoeder.

Geografische en etnische variaties

De prevalentie van macrosomie varieert wereldwijd en tussen etnische groepen. Er is een hogere prevalentie van macrosomie bij vrouwen van Noord-Amerikaanse, Europese en sommige Aziatische afkomst, terwijl het in sommige Afrikaanse landen minder vaak voorkomt, hoewel dit afhankelijk is van verschillende socio-economische en gezondheidsfactoren.

Veranderingen in prevalentie door zwangerschapsduur

Macrosomie wordt vaker aangetroffen bij baby’s die na 40 weken worden geboren, hoewel het ook in vroegere stadia van de zwangerschap kan voorkomen, vooral bij risicovrouwen. Baby’s van moeders met een slecht gereguleerde diabetes mellitus, zoals zwangerschapsdiabetes, kunnen al bij 36-38 weken macrosomie vertonen.

Mechanisme

Macrosomie ontstaat wanneer de groei van de baby in de baarmoeder sneller is dan normaal, wat meestal te wijten is aan een combinatie van genetische en omgevingsfactoren.

Oorzaken van macrosomie

De belangrijkste oorzaak van macrosomie is een hoge bloedsuikerspiegel van de moeder, meestal als gevolg van diabetes of zwangerschapsdiabetes. Insuline, die vaak in grotere hoeveelheden wordt geproduceerd in de aanwezigheid van hoge bloedsuiker, kan de groei van de baby bevorderen.

Genetische factoren

Naast diabetes kunnen genetische factoren de grootte van de baby beïnvloeden. Grotere ouders hebben een grotere kans op een grotere baby, en het geboortegewicht van eerdere kinderen kan een indicator zijn van de kans op macrosomie bij een volgende zwangerschap.

Verhoogde vetopslag bij de baby

Verhoogde vetopslag bij de baby, vooral in de schouders en de buik, is een kenmerk van macrosomie. Dit gebeurt als gevolg van een overmaat aan energie (glucose) die de baby niet volledig kan gebruiken tijdens de zwangerschap.

Oorzaken van macrosomie

Macrosomie kan verschillende oorzaken hebben, waaronder:

• Diabetes mellitus (suikerziekte) bij de moeder: Dit is een van de belangrijkste oorzaken, vooral bij onvoldoende gecontroleerde bloedsuikerspiegels.
• Genetische factoren: Een familiaire voorgeschiedenis van grote baby’s kan de kans op macrosomie vergroten.
• Genetische aandoeningen, zoals:
• [L]het Beckwith-Wiedemann-syndroom: een aandoening met abnormale groei en een verhoogd risico op tumoren.
• [L]het Bannayan-Riley-Ruvalcaba-syndroom: een aandoening die gekenmerkt wordt door tumoren en groeiafwijkingen.
• [L]het Cantú-syndroom: een zeldzame aandoening met kenmerken zoals overmatige haargroei en hartafwijkingen.
• Obesitas (zwaarlijvigheid) bij de moeder: Een hoger pre-zwangerschapsgewicht of overmatige gewichtstoename tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op macrosomie.
• Medische aandoeningen bij de baby: Bepaalde aangeboren afwijkingen kunnen bijdragen aan een verhoogd geboortegewicht.

Risicofactoren voor macrosomie

Een vrouw loopt meer risico op het krijgen van een baby met macrosomie als ze:

• Hoge bloeddruk heeft tijdens de zwangerschap (hypertensie), wat de placentaire doorbloeding beïnvloedt en kan bijdragen aan overmatige foetale groei.
• Een vorige baby met macrosomie heeft gehad.
• Diabetes mellitus heeft vóór de zwangerschap of zwangerschapsdiabetes (zwangerschapsdiabetes) ontwikkelt tijdens de zwangerschap.
• Meer dan twee weken na de uitgerekende datum bevalt (serotiniteit).
• Ouder is dan 35 jaar.
• Tijdens de zwangerschap te veel in gewicht aankomt.
• Zwaarlijvig is tijdens de zwangerschap.
• Zwanger is van een jongen, aangezien jongens gemiddeld zwaarder zijn bij de geboorte.

Diabetes en zwangerschapsdiabetes

Mothers with diabetes, particularly those who have poor blood sugar control during pregnancy, are at higher risk of having a macrosomic baby. High blood sugar levels can cause the fetus to grow larger than normal due to the increased glucose available to the baby.

Overgewicht en obesitas van de moeder

Vrouwen met overgewicht of obesitas hebben een grotere kans om een baby met macrosomie te krijgen. Obesitas kan leiden tot een verhoogd risico op zwangerschapsdiabetes en andere gezondheidsproblemen, wat bijdraagt aan de kans op macrosomie.

Voorgeschiedenis van macrosomie

Vrouwen die eerder een baby met macrosomie hebben gehad, hebben een grotere kans om opnieuw een baby met macrosomie te krijgen. Dit komt deels door genetische factoren, maar ook door de impact van eerdere zwangerschappen op de baarmoeder.

Veroudering van de moeder

Vrouwen boven de 35 jaar hebben een verhoogd risico op het krijgen van een baby met macrosomie. De hormonale veranderingen en gezondheidsproblemen die vaak voorkomen bij oudere moeders kunnen bijdragen aan een verhoogde kans op deze aandoening.

Risicogroepen

Bepaalde groepen vrouwen lopen een hoger risico op het krijgen van een baby met macrosomie. Deze risicogroepen kunnen medisch, sociaal of levensstijlfactoren omvatten.

Vrouwen met diabetes of zwangerschapsdiabetes

Vrouwen die diabetes hebben, of die zwangerschapsdiabetes ontwikkelen, hebben een aanzienlijk verhoogd risico op macrosomie. Dit komt doordat verhoogde bloedsuikerspiegels de groei van de baby kunnen stimuleren, wat resulteert in een grotere baby bij de geboorte.

Vrouwen met obesitas

Vrouwen die tijdens hun zwangerschap zwaarlijvig zijn, hebben een verhoogde kans op het krijgen van een baby met macrosomie. Overgewicht kan bijdragen aan verhoogde bloedsuikerspiegels en andere metabole veranderingen die de baby laten groeien.

Vrouwen met een familiegeschiedenis van grote baby’s

Moeders die een familiegeschiedenis hebben van het krijgen van grote baby’s (met een geboortegewicht van meer dan 4000 gram), hebben een verhoogd risico op het krijgen van een baby met macrosomie. Genetische factoren spelen hierbij een rol in de groei en ontwikkeling van de baby.

Symptomen

Het belangrijkste kenmerk van macrosomie is een geboortegewicht van meer dan 4.000 gram, ongeacht of de baby vroeg, op tijd of laat wordt geboren. Andere tekenen kunnen zijn:

• Een grotere fundushoogte dan verwacht voor de zwangerschapsduur.
• Polyhydramnion (overtollig vruchtwater), wat kan wijzen op overmatige urineproductie door de baby.

Alarmsymptomen

Er zijn geen specifieke alarmsymptomen die direct wijzen op macrosomie, maar er zijn enkele tekenen en symptomen die een verhoogd risico op de aandoening kunnen indiceren.

Verhoogd buikomvang van de moeder

Tijdens de zwangerschap kan een abnormale groei van de buik van de moeder een indicatie zijn van een grotere baby, vooral als de baby groter is dan gemiddeld voor de zwangerschapsduur. Dit kan worden opgemerkt door de arts tijdens een routineonderzoek.

Snelle toename in gewicht van de moeder

Een snelle toename in gewicht van de moeder kan ook een teken zijn dat de baby groter is dan normaal. Dit komt vaak voor bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes of slecht gereguleerde bloedsuikerspiegels.

Verhoogde hoeveelheid vruchtwater

Bij sommige vrouwen met macrosomie is er een verhoogde hoeveelheid vruchtwater, wat kan wijzen op een grotere baby. Een echografie kan worden gebruikt om te controleren of er een abnormale hoeveelheid vruchtwater aanwezig is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van macrosomie kan worden vermoed op basis van de medische voorgeschiedenis van de moeder en eerdere zwangerschappen. Diagnostische methoden omvatten:

• Een biofysisch profiel: Deze test combineert een nonstress-test met echografie om de bewegingen, ademhaling en het vruchtwaterniveau van de baby te controleren.
• Echografie: Hiermee kan de grootte van de baby in de baarmoeder worden ingeschat, hoewel dit niet altijd nauwkeurig is.
• Meting van de fundushoogte: Een grotere dan normale fundushoogte kan wijzen op macrosomie.
• Vruchtwatermeting: Polyhydramnion kan wijzen op macrosomie, aangezien grotere baby’s meer urine produceren.
• Nonstress-test: Deze test meet de hartslag van de baby tijdens beweging om eventuele stress te detecteren.

Behandeling

De behandeling van macrosomie richt zich vooral op het beheren van de zwangerschap en bevalling om complicaties te minimaliseren. Dit kan inhouden:

• Een keizersnede: Als de arts vermoedt dat de grootte van de baby complicaties zal veroorzaken bij een vaginale bevalling, kan een keizersnede worden aanbevolen.
• Controle van bloedsuikerspiegel: Bij moeders met diabetes is strikte controle van de bloedsuikerspiegel cruciaal om overmatige foetale groei te voorkomen.
• Vroegtijdige bevalling: In sommige gevallen kan vroegtijdige inleiding van de bevalling worden overwogen om te voorkomen dat de baby te groot wordt.
• Prenatale monitoring: Regelmatige controles en echo's zijn essentieel om de groei van de baby te volgen.

Prognose voor moeder en kind

De prognose voor zowel moeder als kind hangt sterk af van de manier waarop de bevalling wordt beheerd en eventuele complicaties die optreden. Bij een geplande keizersnede kunnen veel complicaties worden vermeden. Vroegtijdige bevalling, voorafgaand aan de uitgerekende datum, heeft echter weinig invloed op de uitkomst. Voor baby's die groot ter wereld komen, is het belangrijk om hun gezondheid regelmatig te monitoren, vooral wat betreft obesitas en diabetes. Een goede beheersing van pre-existente aandoeningen bij de moeder, evenals aandacht voor de gezondheid van de baby op lange termijn, kan helpen complicaties te voorkomen.

Complicaties

De risico's die gepaard gaan met macrosomie nemen toe naarmate het geboortegewicht boven de 4.500 gram komt. Mogelijke complicaties zijn:

Voor de moeder

• Baarmoederbreuk: Bij vrouwen die eerder een keizersnede of baarmoederoperatie hebben ondergaan, kan de baarmoeder scheuren tijdens de bevalling. Dit is een levensbedreigende complicatie.
• Bloedingen na de bevalling: Door de grote omvang van de baby kan de baarmoeder niet goed samentrekken, wat leidt tot overmatig bloedverlies.
• Verwondingen aan de vagina: De kans op ernstige scheuren of andere verwondingen neemt toe tijdens een vaginale bevalling.
• Verlengde bevalling: De bevalling kan langer duren, wat het risico op infecties en andere complicaties verhoogt.

Voor de baby

• Abnormale bloedsuikerspiegels: Baby's met macrosomie hebben een verhoogd risico op een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) na de geboorte. Minder vaak komt een te hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) voor.
• Obesitas en metabool syndroom: Baby's met een hoger geboortegewicht hebben meer kans op obesitas in de kindertijd en volwassenheid. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van het metabool syndroom, dat een combinatie van hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker, overtollig buikvet en abnormale cholesterolwaarden omvat. Dit syndroom verhoogt het risico op diabetes en hartaandoeningen.
• Schouderdystocie: De schouder van de baby kan vast komen te zitten in het geboortekanaal, wat kan leiden tot zenuwbeschadiging of botbreuken.
• Verhoogd risico op geboorteletsel: Dit kan onder meer een gebroken sleutelbeen of andere botten omvatten.

Preventie van hypersomie

Preventieve maatregelen kunnen het risico op macrosomie verminderen. Deze omvatten:

• Strikte controle van bloedsuikerspiegels bij zwangere vrouwen met diabetes mellitus.
• Het handhaven van een gezond gewicht voor en tijdens de zwangerschap.
• Regelmatige prenatale zorg om mogelijke risicofactoren vroegtijdig te identificeren en te behandelen.
• Voldoende lichaamsbeweging tijdens de zwangerschap, tenzij medisch afgeraden.
• Het plannen van een passende bevallingsstrategie met de zorgverlener.

Praktische tips voor het leven met macrosomie

Macrosomie betekent dat een baby een abnormaal hoge geboortegewicht heeft, meestal meer dan 4,5 kilogram. Dit kan leiden tot complicaties tijdens de zwangerschap en bevalling, zowel voor de moeder als voor de baby. Hoewel een baby met macrosomie vaak gezond is, kunnen er extra voorzorgsmaatregelen genomen moeten worden om de risico's te beperken. Hier zijn enkele praktische tips om met macrosomie om te gaan.

Begrijp de risico’s van macrosomie

Als je baby macrosomie heeft, kan dit leiden tot een moeilijke bevalling. De grotere omvang van de baby kan ervoor zorgen dat het moeilijker is voor de baby om door het geboortekanaal te bewegen, wat kan leiden tot complicaties zoals een verstoorde zuurstoftoevoer of verwondingen bij de bevalling. Er kunnen ook verhoogde risico’s zijn voor de moeder, zoals een verhoogde kans op een keizersnede of het optreden van ernstige scheuren. Het is belangrijk om met je zorgverlener te bespreken welke voorzorgsmaatregelen en keuzes het beste voor je zijn.

Volg regelmatig medische controles en monitor de groei van de baby

Met macrosomie is het belangrijk om nauwlettend de groei van de baby te volgen. Dit kan door middel van regelmatige echo’s en het controleren van het gewicht van de baby tijdens de zwangerschap. Jouw zorgverlener zal je helpen om de gezondheid van de baby te monitoren en de juiste strategieën voor de bevalling te bepalen. Het volgen van controleafspraken helpt je om tijdig mogelijke complicaties te detecteren en op te lossen.

Wees voorbereid op een keizersnede indien nodig

In gevallen van ernstige macrosomie kan een keizersnede de veiligste manier zijn om de baby ter wereld te brengen. Een keizersnede kan helpen om de risico’s voor zowel de moeder als de baby te verkleinen. Als je een verhoogd risico op macrosomie hebt of als je arts denkt dat je baby te groot is om via een vaginale bevalling te worden geboren, bespreek dan de mogelijkheid van een keizersnede met je zorgverlener. Zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent over het proces, het herstel en de mogelijke risico’s van deze ingreep.

Beheer je voeding en gewicht tijdens de zwangerschap

Het handhaven van een gezond en evenwichtig voedingspatroon is belangrijk om een gezonde gewichtstoename tijdens de zwangerschap te bevorderen en het risico op macrosomie te verkleinen. Overleg met je arts of diëtist om ervoor te zorgen dat je voedingspatroon de juiste hoeveelheden koolhydraten, eiwitten en vetten bevat. Dit helpt niet alleen om de gezondheid van de moeder en baby te ondersteunen, maar ook om de baby een gezond gewicht te geven. Een evenwichtig voedingspatroon draagt bij aan een gezonde zwangerschap en bevalling.

Pas je bevallingsplan aan

Als je weet dat je baby macrosomie heeft, is het een goed idee om je bevallingsplan aan te passen aan de mogelijke risico’s. Bespreek met je arts of verloskundige de beste opties voor de bevalling, of dat nu een vaginale bevalling is met aanvullende begeleiding, of een geplande keizersnede. Als je een vaginale bevalling wilt proberen, kan je arts je adviseren over de juiste posities en technieken om het bevallingsproces te vergemakkelijken.

Ondersteun jezelf emotioneel en fysiek

De zorgen die gepaard gaan met de bevalling van een grote baby kunnen stressvol zijn. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen door zowel fysiek als emotioneel ondersteund te worden. Zoek steun bij je partner, familie, vrienden en zorgverleners. Ook kun je ontspanningstechnieken toepassen zoals ademhalingsoefeningen en meditatie om kalm te blijven. Het beheersen van stress kan een positieve invloed hebben op de gezondheid van zowel jou als je baby.

Misvattingen rond macrosomie

Macrosomie, ofwel een te groot babygewicht bij de geboorte, is een aandoening die veel vrouwen en zorgverleners zorgen baart. Er zijn echter verschillende misvattingen over de oorzaken, de risico’s en de gevolgen van macrosomie die vaak leiden tot verwarring en onterecht alarm.

Macrosomie wordt altijd veroorzaakt door diabetes mellitus

Hoewel diabetes mellitus (of suikerziekte) een risicofactor is voor macrosomie, is het niet de enige oorzaak. Vrouwen met een gezond voedingspatroon kunnen ook een baby met macrosomie krijgen. Factoren zoals genetica, de omvang van de moeder, en eerdere zwangerschappen kunnen ook bijdragen aan een te groot babygewicht. Het is dus belangrijk om niet te snel te concluderen dat alleen diabetes de oorzaak is.

Macrosomie komt alleen voor bij vrouwen met overgewicht

Een andere veelvoorkomende misvatting is dat alleen vrouwen met overgewicht (of obesitas) een baby met macrosomie kunnen krijgen. Hoewel overgewicht een risicofactor is, kan de aandoening ook optreden bij vrouwen met een normaal gewicht. Ook bij vrouwen zonder eerdere gezondheidsproblemen kan macrosomie zich voordoen, afhankelijk van andere factoren zoals genetica of het geslacht van de baby.

Macrosomie zorgt altijd voor problemen tijdens de bevalling

Hoewel een baby met macrosomie soms kan leiden tot complicaties zoals een moeilijke bevalling, is het niet altijd het geval. Sommige vrouwen bevallen zonder ernstige complicaties, zelfs als de baby een hoger gewicht heeft. Het hangt af van verschillende factoren, zoals de positie van de baby, het geboortekanaal en de gezondheid van de moeder. Hoewel het risico op anesthesie kan toenemen, is een goed gecoördineerd geboorteplan essentieel voor het minimaliseren van risico’s.

Alleen grote baby’s hebben macrosomie

Een baby kan als macrosomaal worden beschouwd als hij een gewicht heeft boven een bepaald drempelwaarde, meestal 4000 gram of meer, ongeacht zijn lengte. Het gewicht is dus niet altijd het enige criterium om te bepalen of een baby macrosomaal is. Ook baby's die andere kenmerken vertonen, zoals een groot hoofd of een bredere lichaamsomvang, kunnen macrosomie hebben.

Macrosomie komt niet voor bij premature baby’s

Het idee dat premature baby’s geen macrosomie kunnen ontwikkelen, is een misvatting. Het is mogelijk voor een baby om een hoog gewicht te bereiken, zelfs als hij te vroeg wordt geboren. Premature baby’s kunnen nog steeds een groter gewicht hebben dan gemiddeld voor hun zwangerschapsduur, vooral als de moeder bepaalde risicofactoren heeft, zoals een genetische aanleg of zwangerschapsdiabetes.

Als de baby eenmaal geboren is, zijn de effecten van macrosomie voorbij

Hoewel macrosomie voornamelijk een risico vormt tijdens de bevalling, kunnen er op lange termijn gezondheidsproblemen optreden. Baby’s die met macrosomie worden geboren, kunnen een hoger risico lopen op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 later in het leven, evenals pijn door geboortetrauma. Het is dus belangrijk dat kinderen die met macrosomie zijn geboren, nauwlettend worden gevolgd voor mogelijke gezondheidsproblemen in hun kindertijd en volwassenheid.

De groei van de baby is altijd goed te voorspellen

Hoewel zorgverleners met beeldvormende onderzoeken zoals echografie proberen de grootte van de baby in te schatten, is het moeilijk om de uiteindelijke geboortegewicht nauwkeurig te voorspellen. Baby’s groeien vaak sneller of langzamer dan de verwachte curve, wat kan leiden tot verrassingen tijdens de bevalling. Het is belangrijk dat zorgverleners alle risicofactoren in overweging nemen en zich voorbereiden op de mogelijkheid van macrosomie, zelfs als de groei niet volgens de verwachting verloopt.

Lees verder

• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen