Macrosomie: Baby die veel groter is dan gemiddeld

Ongeveer 9 procent van alle baby’s komt ter wereld met macrosomie. Macrosomie (ook wel hypersomie of reuzengroei genoemd) is een aandoening waarbij een baby veel groter is dan gemiddeld bij de geboorte. Normaal wegen pasgeboren baby’s tussen de 2.500 en 4.000 gram. Baby’s met macrosomie bevinden zich in het 90e percentiel of hoger qua gewicht voor hun zwangerschapsduur bij een voldragen zwangerschap. Macrosomie kent verschillende oorzaken, zoals diabetes mellitus (suikerziekte) bij de moeder en obesitas (zwaarlijvigheid). Wanneer een baby met een aanzienlijk hoger gewicht wordt geboren, kunnen er zowel tijdens de bevalling als later in het leven complicaties optreden. Regelmatige prenatale zorg, een gezond gewicht, een goede controle van suikerziekte en voldoende lichaamsbeweging zijn enkele adviezen om macrosomie te helpen voorkomen.

• Epidemiologie van reuzengroei
• Oorzaken van macrosomie
• Risicofactoren voor macrosomie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose voor moeder en kind
• Complicaties
• Voor de moeder
• Voor de baby
• Preventie van hypersomie

Epidemiologie van reuzengroei

Macrosomie komt voor bij ongeveer 9 procent van alle pasgeborenen. De prevalentie is hoger bij zwangerschappen waarbij de moeder lijdt aan diabetes mellitus, obesitas, of een andere onderliggende aandoening die de groei van de foetus beïnvloedt. Macrosomie komt vaker voor bij voldragen zwangerschappen, maar kan ook optreden bij vroeggeboortes, vooral als de moeder diabetes heeft.

Oorzaken van macrosomie

Macrosomie kan verschillende oorzaken hebben, waaronder:

• Diabetes mellitus (suikerziekte) bij de moeder: Dit is een van de belangrijkste oorzaken, vooral bij onvoldoende gecontroleerde bloedsuikerspiegels.
• Genetische factoren: Een familiaire voorgeschiedenis van grote baby’s kan de kans op macrosomie vergroten.
• Genetische aandoeningen, zoals:
• [L]het Beckwith-Wiedemann-syndroom: een aandoening met abnormale groei en een verhoogd risico op tumoren.
• [L]het Bannayan-Riley-Ruvalcaba-syndroom: een aandoening die gekenmerkt wordt door tumoren en groeiafwijkingen.
• [L]het Cantú-syndroom: een zeldzame aandoening met kenmerken zoals overmatige haargroei en hartafwijkingen.
• Obesitas (zwaarlijvigheid) bij de moeder: Een hoger pre-zwangerschapsgewicht of overmatige gewichtstoename tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op macrosomie.
• Medische aandoeningen bij de baby: Bepaalde aangeboren afwijkingen kunnen bijdragen aan een verhoogd geboortegewicht.

Risicofactoren voor macrosomie

Een vrouw loopt meer risico op het krijgen van een baby met macrosomie als ze:

• Hoge bloeddruk heeft tijdens de zwangerschap (hypertensie), wat de placentaire doorbloeding beïnvloedt en kan bijdragen aan overmatige foetale groei.
• Een vorige baby met macrosomie heeft gehad.
• Diabetes mellitus heeft vóór de zwangerschap of zwangerschapsdiabetes (zwangerschapsdiabetes) ontwikkelt tijdens de zwangerschap.
• Meer dan twee weken na de uitgerekende datum bevalt (serotiniteit).
• Ouder is dan 35 jaar.
• Tijdens de zwangerschap te veel in gewicht aankomt.
• Zwaarlijvig is tijdens de zwangerschap.
• Zwanger is van een jongen, aangezien jongens gemiddeld zwaarder zijn bij de geboorte.

Symptomen

Het belangrijkste kenmerk van macrosomie is een geboortegewicht van meer dan 4.000 gram, ongeacht of de baby vroeg, op tijd of laat wordt geboren. Andere tekenen kunnen zijn:

• Een grotere fundushoogte dan verwacht voor de zwangerschapsduur.
• Polyhydramnion (overtollig vruchtwater), wat kan wijzen op overmatige urineproductie door de baby.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van macrosomie kan worden vermoed op basis van de medische voorgeschiedenis van de moeder en eerdere zwangerschappen. Diagnostische methoden omvatten:

• Een biofysisch profiel: Deze test combineert een nonstress-test met echografie om de bewegingen, ademhaling en het vruchtwaterniveau van de baby te controleren.
• Echografie: Hiermee kan de grootte van de baby in de baarmoeder worden ingeschat, hoewel dit niet altijd nauwkeurig is.
• Meting van de fundushoogte: Een grotere dan normale fundushoogte kan wijzen op macrosomie.
• Vruchtwatermeting: Polyhydramnion kan wijzen op macrosomie, aangezien grotere baby’s meer urine produceren.
• Nonstress-test: Deze test meet de hartslag van de baby tijdens beweging om eventuele stress te detecteren.

Behandeling

De behandeling van macrosomie richt zich vooral op het beheren van de zwangerschap en bevalling om complicaties te minimaliseren. Dit kan inhouden:

• Een keizersnede: Als de arts vermoedt dat de grootte van de baby complicaties zal veroorzaken bij een vaginale bevalling, kan een keizersnede worden aanbevolen.
• Controle van bloedsuikerspiegel: Bij moeders met diabetes is strikte controle van de bloedsuikerspiegel cruciaal om overmatige foetale groei te voorkomen.
• Vroegtijdige bevalling: In sommige gevallen kan vroegtijdige inleiding van de bevalling worden overwogen om te voorkomen dat de baby te groot wordt.
• Prenatale monitoring: Regelmatige controles en echo's zijn essentieel om de groei van de baby te volgen.

Prognose voor moeder en kind

De prognose voor zowel moeder als kind hangt sterk af van de manier waarop de bevalling wordt beheerd en eventuele complicaties die optreden. Bij een geplande keizersnede kunnen veel complicaties worden vermeden. Vroegtijdige bevalling, voorafgaand aan de uitgerekende datum, heeft echter weinig invloed op de uitkomst. Voor baby's die groot ter wereld komen, is het belangrijk om hun gezondheid regelmatig te monitoren, vooral wat betreft obesitas en diabetes. Een goede beheersing van pre-existente aandoeningen bij de moeder, evenals aandacht voor de gezondheid van de baby op lange termijn, kan helpen complicaties te voorkomen.

Complicaties

De risico's die gepaard gaan met macrosomie nemen toe naarmate het geboortegewicht boven de 4.500 gram komt. Mogelijke complicaties zijn:

Voor de moeder

• Baarmoederbreuk: Bij vrouwen die eerder een keizersnede of baarmoederoperatie hebben ondergaan, kan de baarmoeder scheuren tijdens de bevalling. Dit is een levensbedreigende complicatie.
• Bloedingen na de bevalling: Door de grote omvang van de baby kan de baarmoeder niet goed samentrekken, wat leidt tot overmatig bloedverlies.
• Verwondingen aan de vagina: De kans op ernstige scheuren of andere verwondingen neemt toe tijdens een vaginale bevalling.
• Verlengde bevalling: De bevalling kan langer duren, wat het risico op infecties en andere complicaties verhoogt.

Voor de baby

• Abnormale bloedsuikerspiegels: Baby's met macrosomie hebben een verhoogd risico op een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) na de geboorte. Minder vaak komt een te hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) voor.
• Obesitas en metabool syndroom: Baby's met een hoger geboortegewicht hebben meer kans op obesitas in de kindertijd en volwassenheid. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van het metabool syndroom, dat een combinatie van hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker, overtollig buikvet en abnormale cholesterolwaarden omvat. Dit syndroom verhoogt het risico op diabetes en hartaandoeningen.
• Schouderdystocie: De schouder van de baby kan vast komen te zitten in het geboortekanaal, wat kan leiden tot zenuwbeschadiging of botbreuken.
• Verhoogd risico op geboorteletsel: Dit kan onder meer een gebroken sleutelbeen of andere botten omvatten.

Preventie van hypersomie

Preventieve maatregelen kunnen het risico op macrosomie verminderen. Deze omvatten:

• Strikte controle van bloedsuikerspiegels bij zwangere vrouwen met diabetes mellitus.
• Het handhaven van een gezond gewicht voor en tijdens de zwangerschap.
• Regelmatige prenatale zorg om mogelijke risicofactoren vroegtijdig te identificeren en te behandelen.
• Voldoende lichaamsbeweging tijdens de zwangerschap, tenzij medisch afgeraden.
• Het plannen van een passende bevallingsstrategie met de zorgverlener.

Lees verder

• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen