Gigantomastie: Overmatige groei van borsten bij vrouw

Gigantomastie (borsthypertrofie, macromastie) is een zeldzame goedaardige aandoening waarbij de borst of borsten van een vrouw overmatig groeien. Naast het overgewicht van de borst of borsten ervaart een vrouw andere symptomen, zoals pijn in de rug, schouders en nek, en houdingsproblemen. Deze aandoening met onbekende oorzaak is geassocieerd met zwangerschap, puberteit en medicatiegebruik. Ook genetische factoren spelen een rol bij de overmatige groei van de borsten. De arts zet een borstverkleining of borstamputatie in om de borstaandoening te behandelen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van overmatige groei van borst of borsten
• Risicofactoren van macromastie
• Risicogroepen voor gigantomastie
• Typen gigantomastie
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties behandelen
• Borstverkleining
• Borstamputatie
• Medicijnen
• Prognose van borstaandoening bij vrouw
• Complicaties van overmatige borstgroei
• Lichamelijke symptomen
• Mentale symptomen
• Zwangere vrouwen
• Preventie

Epidemiologie

Gigantomastie, een aandoening gekarakteriseerd door een abnormale vergroting van de borsten, komt relatief zeldzaam voor, maar kan aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit van de getroffen patiënten. De prevalentie en incidentie van gigantomastie variëren afhankelijk van de bevolkingsgroep en de onderliggende oorzaken. In sommige gevallen kan de aandoening erfelijk zijn, terwijl in andere gevallen hormonale invloeden of andere onderliggende ziekten bijdragen aan de ontwikkeling ervan.

Prevalentie en incidentie
Gigantomastie wordt vooral gezien bij vrouwen, maar kan zich ook bij mannen manifesteren, hoewel dit zeldzaam is. De prevalentie wordt vaak gerapporteerd als laag, met schattingen van minder dan 1% van de vrouwen die getroffen worden door een ernstige vorm van gigantomastie. De meeste gevallen komen voor tijdens de adolescentie of de reproductieve jaren, met een piek in de leeftijd van 15-25 jaar.

Leeftijdsgebonden verschuivingen
De incidentie van gigantomastie kan variëren afhankelijk van de leeftijdsgroep. Bij pubermeisjes is er een grotere kans op hormonale veranderingen die leiden tot vergroting van de borsten, maar bij volwassenen kan de aandoening zich ook voordoen door hormonale schommelingen die geassocieerd worden met zwangerschap of het gebruik van bepaalde medicatie.

Geografische en etnische variaties
Er zijn aanwijzingen dat de prevalentie van gigantomastie kan variëren op basis van geografische locatie en etnische achtergrond. Sommige etnische groepen lijken meer vatbaar voor de aandoening, terwijl in andere regio's de incidentie aanzienlijk lager is.

Mechanisme

Gigantomastie is het resultaat van een complex samenspel van genetische, hormonale en omgevingsfactoren. Het mechanisme achter de aandoening kan variëren afhankelijk van de specifieke oorzaak en de ernst van de vergroting van de borsten. De aandoening kan zowel primair als secundair zijn, waarbij het primaire mechanisme vaak hormonale invloeden zijn, en secundaire gevallen kunnen het gevolg zijn van andere ziekten of medicatie.

Hormonale invloeden
Hormonale schommelingen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van gigantomastie. Verhoogde niveaus van oestrogeen en progesteron kunnen de groei van borstweefsel stimuleren, wat leidt tot een significante vergroting van de borsten. Dit mechanisme wordt vaak gezien tijdens de puberteit of zwangerschap, maar kan ook optreden door het gebruik van bepaalde hormonale anticonceptiemiddelen of hormoontherapie.

Genetische factoren
Genetische predispositie kan bijdragen aan de ontwikkeling van gigantomastie. Erfelijke vormen van gigantomastie kunnen worden overgedragen via familieleden, waarbij bepaalde genen die de hormonale gevoeligheid van borstweefsel beïnvloeden, een rol spelen in de vergroting van de borsten.

Medicatie en andere ziekten
In sommige gevallen kan gigantomastie secundair zijn aan het gebruik van bepaalde medicijnen of het gevolg van onderliggende aandoeningen zoals obesitas, hypothyreoïdie, of een hormonale disbalans. Geneesmiddelen die invloed hebben op de hormoonproductie, zoals corticosteroïden of bepaalde antidepressiva, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van de aandoening.

Oorzaken van overmatige groei van borst of borsten

De exacte oorzaak van gigantomastie is anno november 2024 nog steeds niet bekend. De aandoening treedt spontaan op, maar komt vooral tot uiting tijdens de puberteit, zwangerschap of na het nemen van bepaalde medicijnen. Mannen worden niet getroffen door de borstaandoening. Genetica en een verhoogde gevoeligheid voor vrouwelijke hormonen, zoals prolactine of oestrogeen, spelen vermoedelijk ook een rol.

Risicofactoren van macromastie

Borsthypertrofie is geassocieerd met:

• bepaalde auto-immuunziekten, waaronder:
• systemische lupus erythematosus
• Hashimoto’s thyreoïditis (ziekte met verminderde schildklierfunctie)
• chronische artritis (gewrichtsontsteking)
• myasthenia gravis (aandoening met spierzwakte aan gezicht, ledematen en ogen)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• bepaalde medicijnen, zoals D-penicillamine, bucillamine, neothetazone en cyclosporine
• de puberteit
• de zwangerschap

Risicogroepen voor gigantomastie

Hoewel gigantomastie iedereen kan treffen, zijn er bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor de aandoening. Verschillende factoren, zoals genetica, leeftijd, hormonale invloeden en onderliggende ziekten, kunnen de kans op het ontwikkelen van gigantomastie verhogen.

Adolescenten en jonge vrouwen
De meeste gevallen van gigantomastie komen voor bij adolescenten en jonge vrouwen. In deze groep is er een verhoogde gevoeligheid voor hormonale veranderingen die de borsten kunnen laten groeien. Puberteit en zwangerschap zijn vaak de momenten waarop gigantomastie zich voor het eerst manifesteert.

Vrouwen met hormonale aandoeningen
Vrouwen die lijden aan hormonale aandoeningen zoals polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) of schildklierproblemen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van gigantomastie. Deze aandoeningen kunnen leiden tot een verstoring van de hormonale balans, wat de vergroting van borstweefsel kan bevorderen.

Patiënten met een familiegeschiedenis
Genetische predispositie speelt een belangrijke rol in de risicofactoren voor gigantomastie. Vrouwen met een familiegeschiedenis van de aandoening hebben een grotere kans om zelf ook getroffen te worden.

Typen gigantomastie

Gigantomastie is onder te verdelen in verschillende subtypen. De subtypen hebben betrekking op de gebeurtenis die de aandoening mogelijk heeft veroorzaakt.

• Gestationele of door zwangerschap geïnduceerde gigantomastie: Dit type treedt op tijdens de zwangerschap. Dit subtype wordt vermoedelijk veroorzaakt door zwangerschapshormonen, meestal tijdens het eerste trimester. Het komt voor bij slechts 1 op de 100.000 zwangerschappen.
• Idiopathische gigantomastie: Dit type treedt spontaan op, zonder duidelijke oorzaak. Dit is het meest voorkomende type gigantomastie.
• Medicatie- of geneesmiddel-geïnduceerde gigantomastie: Dit type treedt op na het innemen van bepaalde medicijnen. Meestal is dit het gevolg van een medicijn dat bekend staat als D-penicillamine. De arts schrijft dit medicijn voor voor de behandeling van reumatoïde artritis, de ziekte van Wilson en cystinurie.
• Puberteit-geïnduceerde of juveniele gigantomastie: Dit type komt voor tijdens de adolescentie (tussen 11 en 19 jaar), waarschijnlijk door de geslachtshormonen.

Symptomen

De groei van de borst of borsten doet zich in de loop van een paar jaar voor, maar af en toe groeien de borsten van een vrouw binnen een paar dagen of weken tot drie cupmaten meer.

Andere symptomen zijn:

• een borstabces (pijnlijke knobbel met pus in borst)
• verlies van tepelgevoelens
• infecties
• pijn in de borst (mastalgia)
• pijn in de schouders, rug en nek
• problemen met de houding
• roodheid, jeuk en warmte op of onder de borsten

De pijn en houdingsproblemen zijn meestal het gevolg van het overgewicht van de borsten.

Alarmsymptomen

Gigantomastie kan verschillende symptomen veroorzaken die zowel fysiek als emotioneel belastend zijn voor patiënten. De symptomen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening, maar kunnen doorgaans worden verdeeld in visuele en lichamelijke tekenen.

Fysieke symptomen
De meest voor de hand liggende fysieke symptomen van gigantomastie zijn de zichtbare vergroting van de borsten, wat kan leiden tot ongemak en pijn. Dit kan variëren van lichte gevoeligheid tot ernstige pijn in de borsten en de omliggende gebieden. In sommige gevallen kan de huid strakker worden en kan er zichtbare rekken van het borstweefsel optreden.

Posturaal ongemak en pijn
Door de significante vergroting van de borsten kunnen patiënten last krijgen van rug-, nek- en schouderpijn. Dit komt doordat het gewicht van de borsten de lichaamsstructuur uit balans kan brengen, wat leidt tot fysieke belasting en ongemak tijdens dagelijkse activiteiten.

Beperkte bewegingsvrijheid
Gigantomastie kan de bewegingsvrijheid beperken, vooral wanneer de vergroting van de borsten ernstig is. Dit kan leiden tot moeite met het dragen van bepaalde kleding, fysieke activiteiten, en kan zelfs invloed hebben op het sociaal leven van de patiënt.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van gigantomastie begint met een medische en familiale geschiedenis, gevolgd door een lichamelijk onderzoek. De arts vraagt naar symptomen, cupmaat, de datum van de eerste menstruatie, gebruikte medicijnen en een eventuele zwangerschap. Bij adolescenten wordt de diagnose vaak gesteld als de borsten snel groeiden kort na de eerste menstruatie. Diagnostische tests zijn meestal niet nodig, tenzij er een vermoeden is van een onderliggende aandoening. Gigantomastie wordt vaak gedefinieerd als een overmatige borstgroei waarbij meer dan 1.500 gram weefsel verwijderd moet worden.

Behandeling

In sommige gevallen verdwijnt de aandoening vanzelf, bijvoorbeeld na de bevalling wanneer de borsten overmatig groeien tijdens de zwangerschap. Bij veel vrouwen met gigantomastie is echter een behandeling nodig.

Complicaties behandelen

Er is geen standaardbehandeling voor gigantomastie. De behandeling is eerst gericht op het behandelen van infecties, huidzweren, pijn en andere complicaties. Antibiotica, warme verbanden en vrij verkrijgbare pijnstillers zijn nuttig voor het behandelen van deze complicaties.

Borstverkleining

In de meeste gevallen is chirurgie aanbevolen om de borsten te verkleinen. Een borstverkleining (reductie mammoplastiek) is een operatietechniek waarbij de plastisch chirurg de hoeveelheid borstweefsel vermindert, de overtollige huid verwijdert en de tepel en de donkere huid eromheen verplaatst. De operatie duurt een paar uur. Een borstverkleiningsoperatie is enkel mogelijk bij volwassen vrouwen nadat de puberteit voltooid is en ook moeten zwangere vrouwen wachten met de operatie tot na de borstvoeding.

Borstamputatie

Een borstamputatie (mastectomie) heeft een veel lagere mate van herhaling van de overmatige borstgroei dan een borstverkleining. Bij een borstamputatie verwijdert de chirurg al het borstweefsel. Na een borstamputatie krijgt een vrouw borstimplantaten.

Medicijnen

De arts schrijft soms medicijnen voor of na een borstverkleiningsoperatie om de groei van de borsten te helpen stoppen. De effectiviteit van deze medicijnen bij de behandeling van gigantomastie varieert echter.

Prognose van borstaandoening bij vrouw

Als de arts de borstaandoening niet behandelt, leidt gigantomastie tot problemen met de houding en rugklachten, die zorgen voor invaliditeit. Het leidt eveneens tot gevaarlijke infecties, lichaamsbeeldproblemen en zwangerschapscomplicaties. In zeldzame gevallen moet een patiënt met gigantomastie mogelijk een noodoperatie ondergaan om de borsten te verwijderen door de complicaties. Gigantomastie veroorzaakt geen kanker en verspreidt zich niet naar andere lichaamsdelen. Een borstverkleining is een veilige en effectieve behandeling. Wel keert gigantomastie mogelijk terug na de borstverkleining. Na een borstamputatie keert gigantomastie niet meer terug.

Complicaties van overmatige borstgroei

Lichamelijke symptomen

De extreme borstvergroting en het overgewicht van de borsten veroorzaken lichamelijke complicaties waaronder:

• borstasymmetrie (de ene borst is groter dan de andere borst)
• een huiduitslag onder de borsten
• overmatige uitrekking van de huid
• hoofdpijn
• moeite met sporten, wat leidt tot obesitas (zwaarlijvigheid)
• nekpijn
• rugpijn
• schouderpijn
• tijdelijke of permanente zenuwbeschadiging (met name de vierde, vijfde of zesde intercostale zenuwen), resulterend in verlies van tepelgevoelens
• zweren op de huid

Mentale symptomen

Bovendien resulteren extreem grote borsten in psychologische, emotionele en sociale problemen. Tieners met de aandoening worden bijvoorbeeld op school gepest, hetgeen leidt tot:

• angst
• een depressie
• problemen met het zelfbeeld
• sociale isolatie

Zwangere vrouwen

Bij zwangere vrouwen of bij vrouwen die net zijn bevallen, veroorzaken de overmatige groei van borsten mogelijk:

• blaren en wonden omdat de baby niet goed kan zuigen; de wonden zijn mogelijk pijnlijk of raken geïnfecteerd
• een gestopte melktoevoer
• slechte groei van de foetus
• spontane abortus (miskraam)
• mastitis (een borstontsteking)

Preventie

Hoewel gigantomastie vaak wordt beïnvloed door genetische factoren die buiten de controle van de patiënt liggen, kunnen er verschillende preventieve maatregelen worden genomen om de kans op het ontwikkelen van de aandoening te verminderen, of de ernst ervan te beperken.

Beheer van hormonale invloeden
Het handhaven van een gezonde hormonale balans door het vermijden van overmatige blootstelling aan hormonen, bijvoorbeeld via de anticonceptiepil of hormoontherapie, kan helpen om de kans op gigantomastie te verminderen. Het is belangrijk om hormonale therapieën onder medische begeleiding te gebruiken om ongewenste effecten te voorkomen.

Gewichtsbeheer en gezonde levensstijl
Overgewicht kan bijdragen aan hormonale disbalansen en verhoogt de kans op het ontwikkelen van gigantomastie. Het handhaven van een gezond gewicht door middel van een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de hormoonproductie in balans te houden.

Genetisch advies en vroegtijdige interventie
Patiënten die een familiegeschiedenis van gigantomastie hebben, kunnen baat hebben bij genetisch advies. Dit kan hen helpen om meer inzicht te krijgen in de risico’s en preventieve maatregelen te nemen om de aandoening in een vroeg stadium te identificeren en te behandelen.

Lees verder

• Borstverkleining: Operatie om grote borsten te verkleinen