Oorzaken, symptomen & behandelingen van schouderpijn

De schouder is een gewricht dat in alle richtingen kan bewegen. Hierdoor is het schoudergewricht kwetsbaar en kan snel beschadigen. Zo kan er pijn in de schouder ontstaan. Er bestaan verschillende soorten schouderpijn en het stellen van een diagnose kan moeilijk zijn. Eenmaal gediagnosticeerd kan schouderpijn conservatief behandeld worden met rust, fysiotherapie of een injectie in het gewricht. Ook zijn er chirurgische ingrepen mogelijk om de oorzaak aan te pakken en de pijn te verlichten als een conservatief beleid onvoldoende effect geeft.

De schouder

De schouder is een complex gewricht dat bestaat uit verschillende onderdelen. Ten eerste zijn er drie botten die samen het schoudergewricht vormen, bestaande uit het sleutelbeen (clavicula), de kop van de bovenarm en de kom (glenoid) die gevormd wordt vanuit het schouderblad. Vanwege de vrije draaiing van de kop in de kom, wordt het schoudergewricht ook wel een kogelgewricht genoemd. Rondom de kom ligt een kraakbeenring, ook wel labrum genoemd, dat ervoor zorgt dat de kom zo goed mogelijk aansluit op de kop. Tevens heeft het kraakbeen een schokdempende werking. Om dit schoudergewricht heen zit een gewrichtskapsel, met daartussen vocht. Dit kapsel bestaat uit bindweefsel en biedt stabiliteit aan het schoudergewricht. De spieren, die met pezen verbonden zijn aan de botten, zijn noodzakelijk om de schouder te kunnen laten bewegen in alle richtingen. Zo is er een groep van vier spieren, ook wel de rotatorenmanchet genoemd, die ervoor zorgt dat de kop van de bovenarm in de kom van het schouderblad blijft. Deze spieren dragen dus ook bij aan de stabilisatie van het gewricht, maar helpen ook mee bij draaibewegingen. Tussen deze vier spieren en het schouderdak (acromion) zit een slijmbeurs: een ruimte gevuld met vocht. Dit vocht is nodig om de spieren en pezen soepel te laten bewegen, zonder dat de pezen over de botten heen schuren.

Oorzaken van schouderpijn

Pijn in de schouder kan op verschillende locaties voorkomen. Zo kan men last hebben van pijn rondom het schoudergewricht zelf of kan het uitstralen naar de nek, elleboog, vingers en schouderbladen. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor de pijn:

• Peesontsteking
• Peesverkalking
• Slijmbeursontsteking
• Cutibacterium acnes-infectie
• Frozen shoulder
• Schouderinstabiliteit
• Artrose
• Impingement
• SLAP laesie
• Repetitive Strain Injury
• Beklemde zenuwen

Peesontsteking

Schouderpijn kan veroorzaakt worden door een peesontsteking of -scheuring. Dit gebeurt meestal als gevolg van overbelasting van het schoudergewricht door het maken van dezelfde bewegingen. Het kan ook ontstaan door slijtage of een traumatisch ongeval. De ontsteking kan zwelling en warmte van de schouder veroorzaken. Naast pijn is de schouder ook stijf. Tevens is het mogelijk dat men een zacht gekraak hoort bij het bewegen van de pees.

Behandeling

Een peesontsteking geneest in de meeste gevallen vanzelf gedurende enkele weken tot maanden. Rust is de beste behandeling voor herstel van de pees, eventueel aangevuld met fysiotherapie. Ook kan een ontstekingsremmende injectie gegeven worden om de pijn te verlichten. In zeldzame gevallen kunnen scheurtjes in de pezen tijdens een operatie vastgehecht worden (cuffrepair).

Peesverkalking

Wanneer kalk wordt afgezet in de pezen van de schouder en het schouderkapsel, kan dat pijn en een verminderde doorbloeding veroorzaken. Pas als er sprake is van grote verkalking, kan de pees ingeklemd raken. Hierdoor kan er pijn ontstaan bij tillen en liggen op de schouder. Ook kan men de schouder minder goed bewegen.

Behandeling

Ook in het geval van peesverkalking gaat de schouderpijn meestal spontaan over als de kalk oplost. Toch kan dit nog maanden tot jaren duren. Bij aanhoudende ernstige pijn kan een schouderinjectie gegeven worden met een ontstekingsremmer om de pijn te reduceren. Een andere optie is een kijkoperatie, waarbij het overtollige kalk weggehaald kan worden, eventueel samen met de verwijdering van een stukje bot van het schouderblad om de pezen meer ruimte te geven.

Slijmbeursontsteking

Hierbij is de slijmbeurs ontstoken, mogelijk als gevolg van overmatige druk of spanning. Het kan ook ontstaan door een bacterie. In het eerste geval kan er sprake zijn van opgezwollen, warme en pijnlijke schouder. In het geval van een bacteriële infectie kan de schouder ook roodheid vertonen. De pijn bestaat uit scheuten die vooral aanwezig zijn bij bewegingen, met name heffingen. Dit komt doordat de pees door de zwelling minder ruimte heeft.

Behandeling

Bij een slijmbeursontsteking is het belangrijk om druk op de schouder te vermijden. Ook kan een ontstekingsremmende injectie gegeven worden of kan tijdens een (kijk)operatie de slijmbeurs schoongespoeld en later weggehaald worden. Tevens is het mogelijk om neerplastiek uit te voeren, waarbij een stukje bot van het acromion wordt weggehaald om meer ruimte te creëren tussen het acromion en de schouderkop. Dit gebeurt echter niet vaak.

Cutibacterium acnes-infectie

Met name na een eerdere schouderoperatie kan Cutibacterium acnes, een bacterie aanwezig in talgklieren in de huid, een infectie veroorzaken. Deze laaggradige infecties leiden tot pijn en stijfheid van de schouder. Indien er sprake is van een prothese in de schouder, kan zo'n infectie leiden tot loslating van de prothese.

Behandeling

Een Cutibacterium acnes-infectie wordt behandeld met het schoonspoelen van de wond, eventueel het weghalen van dood weefsel (debridement), het verwijderen van de prothese of ander kunstmateriaal, een periode van antibiotica en vervolgens het terugplaatsen van de prothese indien aanwezig.

Frozen shoulder

Verklevingen en verdikkingen als gevolg van een ontstoken gewrichtskapsel kunnen constante pijn en bewegingsbeperkingen als gevolg van stijfheid veroorzaken. De schouder is amper te bewegen. Een frozen shoulder kan ontstaan als gevolg van overbelasting of een trauma.

Behandeling

Een frozen shoulder gaat meestal naar verloop van tijd zelf over. Men krijgt fysiotherapie als eerste keuze voor behandeling om de schouderbewegingen te verbeteren, eventueel aangevuld met pijnstilling of injectie. Mocht een ontstekingsremmende injectie de ontsteking hebben verminderd en de mobiliteit nog niet terug zijn, dan kan er gekozen worden voor doorbewegen van het gewricht. Dit houdt in dat de verklevingen in alle richtingen worden losgetrokken om de mobiliteit van de schouder terug te krijgen. Het kapsel kan ook losgemaakt worden tijdens een kijkoperatie (arthroscopische release).

Schouderinstabiliteit

Een instabiele schouder, waarbij de kop uit de kom raakt, kan ontstaan na een trauma en daarna vaker voorkomen. Als de kop uit de kom schiet, is er hevige, acute pijn aanwezig en is beweging van de arm niet mogelijk.

Behandeling

Bij een schouderluxatie moet eerst de kop teruggeplaatst worden in de kom. Daarna is rust nodig voor herstel en kan fysiotherapie helpen om de functie van de schouder te verbeteren door middel van verschillende oefeningen. Mocht een luxatie vaker voorkomen, dan is een operatie een optie om de stabiliteit van het schoudergewricht te optimaliseren. Meestal word gekozen voor een Bankart repair, waarbij het afgescheurde labrum met behulp van ankers en hechtingen weer vastgezet wordt. Een andere optie is een Latarjet, waarbij een stukje bot wordt losgemaakt en vervolgens geplaatst wordt op de locatie van de schouderkom. Deze procedure vindt plaats met behulp van schroefjes. Indien er een groot defect is in de kop van de bovenarm, kan de pees van de infraspinatusspier tegen de kop worden gehecht. Deze procedure staat bekend onder de naam remplissage.

Artrose

Slijtage van kraakbeen in het schoudergewricht zorgt ervoor dat de kop en de kom dichter op elkaar komen te liggen. Dit bot-op-botcontact kan pijn veroorzaken tijdens het maken van schouderbewegingen. Daarnaast kan stijfheid optreden na een periode van rust. Deze klachten nemen doorgaans weer af.

Behandeling

Artrose is niet te genezen. Wel zijn er verschillende behandelmethoden. Zo kan kraakbeenslijtage van het acromioclaviculaire gewricht (verbinding van het acromion en de clavicula) verholpen worden door een clavicularesectie, waarbij een stukje bot van de clavicula wordt verwijderd. Hierdoor is er geen bot-op-bot contact meer op deze plaats. Bij ernstige kraakbeenslijtage in schoudergewricht zelf kan het plaatsen van een schouderprothese een optie zijn.

Impingement

Wanneer weefsel wordt ingeklemd tussen de kop en het acromion, kan pijn ontstaan, met name bij het tillen, kracht zetten en draaiingen van de schouder. Dit wordt ook wel het subacromiaal pijnsyndroom genoemd.

Behandeling

Belangrijk is om de arm niet boven de 90 graden te heffen en niet te ver naar binnen te draaien om inklemming van structuren tussen de schouderkop en het acromion te voorkomen. Fysiotherapie kan helpen om de klachten te verminderen door het geven van houdingsoefeningen en -advies. Mocht dat onvoldoende helpen, dan kan via een kijkoperatie de slijmbeurs gecontroleerd worden op problemen. Een ontstoken slijmbeurs kan vervolgens verwijderd worden met een zuigbuisje. Ook kan neerplastiek verricht worden om meer ruimte te maken tussen het acromion en de kop. Hierdoor raken pezen minder snel bekneld.

SLAP laesie

Beschadiging van het labrum op de plaats waar de bicepspees aanhecht. Dit kan veroorzaakt worden door overbelasting van de bicepspees of door een trauma. De pijn die hierbij ontstaat, gaat vaak gepaard met impingementklachten. In enkele gevallen is er ook een knakkend geluid te horen.

Behandeling

Gerichte fysiotherapie kan een SLAP laesie meestal goed behandelen. Mocht de pijn niet voldoende verlicht worden door fysiotherapie, dan kan tijdens een kijkoperatie de aanhechting van de pees verplaatst worden. Deze procedure wordt ook wel een bicepspeestenodese genoemd.

Repetitive Strain Injury

Door steeds herhaalde bewegingen te maken waarbij de spieren continu aangespannen worden, kan overbelasting optreden. Dit kan leiden tot een verminderde doorbloeding, pijn, ontstekingen of beknelling van zenuwen. Naast pijn kunnen de herhaalde bewegingen vermoeidheid van spieren en gewrichten veroorzaken. De klachten blijven dag en nacht aanwezig.

Behandeling

Hierbij vindt geen operatie plaats. De aandoening wordt veroorzaakt door herhaalde bewegingen. Een ergonomische werkinrichting zal dit waarschijnlijk verhelpen.

Beklemde zenuwen

Zenuwen kunnen beklemd raken door een verkeerde beweging, waardoor een zeurderige en branderige pijn ontstaat. Ook kunnen de armen en vingers gaan tintelen en kan krachtverlies optreden.

Behandeling

Rust, medicatie om de pijn en eventuele zwelling te verlichten en fysiotherapie zijn eerste keuze voor behandeling. Een operatie kan de zenuwbeklemming opheffen, maar dat is wel het laatste redmiddel.

Diagnose

Aan de hand van de verschillende soorten schouderpijn kan de arts besluiten dat aanvullende diagnostiek nodig is. Zo kan er gekozen worden voor een röntgenfoto, waarbij weefsels de botten en het kraakbeen goed te herkennen zijn. Een andere optie is een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging), waarbij met behulp van magnetische golven de botten, spieren, pezen en kraakbeen te zien zijn. Ook kan een CT-scan (Computer Tomografie) een optie zijn. Hierbij worden met behulp van röntgenstraling dwarsdoorsnedeplaatjes van de schouder gemaakt. Met een CT-scan zijn bloedvaten en botbreuken in de schouder goed in beeld te brengen. Tevens is echografie mogelijk, waarbij weefsels, bloedvaten, spieren, pezen en eventueel aanwezig vocht in beeld worden gebracht met behulp van geluidsgolven. Als laatst kan een nucleaire scan gemaakt worden om infecties van het bot of ontstekingen bij een prothese aan te tonen. Dit wordt gedaan door middel van radioactief materiaal dat bindt aan botcellen, waardoor een duidelijk beeld wordt verkregen.