Myeloom: Vorm bloedkanker met symptomen aan nieren en botten

Een myeloom (myeloma) is een vorm van bloedkanker die voortkomt uit de plasmacellen. Plasmacellen zijn een soort witte bloedcellen gemaakt in het beenmerg. Botpijn, nierschade en snel te maken krijgen met infecties zijn enkele symptomen van dit type kanker. De tekenen ontstaan met perioden. Deze verdwijnen of verminderen tijdelijk wanneer de arts een ondersteunende behandeling voor de aanwezige klachten inzet. De prognose is over het algemeen redelijk goed.

• Epidemiologie van myelomen
• Oorzaken: Schade aan plasmacellen van beenmerg
• Symptomen
• Beenmerg
• Botten
• Nieren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vorm van bloedkanker
• Beenmerg
• Botten
• Nieren
• Prognose van myeloom

Epidemiologie van myelomen

Een myeloom vertegenwoordigt 1% van alle kwaadaardige ziekten. De vorm van kanker komt voornamelijk tot stand bij ouderen. De gemiddelde leeftijd bij de presentatie is ouder dan zestig jaar. Zelden zijn patiënten onder de veertig jaar getroffen. De jaarlijkse incidentie bedraagt 4 per 100.000. De aandoening komt tot slot vaker voor bij mannen en in zwarte Afrikanen, maar is minder gebruikelijk bij Aziaten.

Oorzaken: Schade aan plasmacellen van beenmerg

Plasmacellen zijn een soort witte bloedcellen die worden geproduceerd in het beenmerg. Beenmerg is het 'sponsachtige' materiaal dat zich in het midden van de grotere botten in het lichaam bevindt. Hier worden alle bloedcellen (rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes) gemaakt. Plasmacellen maken deel uit van het immuunsysteem. Normale plasmacellen produceren antilichamen (immunoglobulinen) die infecties helpen bestrijden.

Een myeloom ontstaat wanneer DNA wordt beschadigd tijdens de ontwikkeling van een plasmacel. Deze abnormale cel begint zich vervolgens te vermenigvuldigen en zich in het beenmerg te verspreiden. De abnormale plasmacellen geven een grote hoeveelheid van een enkel type antilichaam af (paraproteïne) dat geen nuttige functie heeft.

Symptomen

De meeste symptomen die het gevolg zijn van een myeloom, zijn het gevolg van de opeenhoping van abnormale plasmacellen in het beenmerg en de aanwezigheid van het paraproteïne in het lichaam. Soms zijn patiënten met een myeloom asymptomatisch in het beginstadium en dan gebeurt de diagnose per toeval na een standaard bloedonderzoek. Andere patiënten krijgen de diagnose van dit type bloedkanker na te zijn opgenomen in het ziekenhuis met meer ernstige symptomen.

Beenmerg

Wanneer de plasmacellen het beenmerg binnendringen, resulteert dit in bloedarmoede, neutropenie (verlaagd aantal neutrofielen = soort witte bloedcellen), trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes). Dikker bloed en bloedingen komen sporadisch tot stand als gevolg van een verlaagd aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Tot slot is er een vermindering van de normale immunoglobulinespiegels, wat bijdraagt aan terugkerende infecties, met name van de luchtwegen.

Botten

Patiënten met een myeloom hebben typische botletsels (botvernietiging en botbreuken), vaak in de wervelkolom, de schedel, de lange botten en de ribben. Wanneer een wervelinstorting optreedt, ontstaat druk op het ruggenmerg en hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed). Zacht weefsel plasmacytomen komen ook voor; dit zijn plasmacellen die buiten het beenmerg in het zacht weefsel gaan groeien. Plasmacytomen zijn de gebruikelijke oorzaak van compressie van het ruggenmerg bij een myeloom. De patiënt ervaart door de wervelproblemen vaak botpijn (meestal in de vorm van rugpijn).

Nieren

Nierproblemen en nierfalen komen ook tot stand bij deze kwaadaardige ziekte. Dit gebeurt door diverse factoren zoals:

• de afzetting van lichte ketens in de nierbuisjes
• de afzetting van amyloïde (zelden)
• het gebruik van NSAID'S
• hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• hyperurikemie (verhoogde urinezuurspiegels in het bloed)

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een volledig bloedonderzoek, urineonderzoek en/of beenmergpunctie uit. De arts zet voorts mogelijk een röntgenfoto, CT-scan, MRI-scan en PET-scan in om de aanwezige tekenen en de ernst hiervan op te sporen.

Behandeling van vorm van bloedkanker

Een myeloom is ongeneeslijk. De therapie is gericht op de behandeling van specifieke complicaties, de preventie hiervan en de verlenging van de algehele overleving. De arts zet een ondersteunende therapie in bij deze vorm van kanker. Bij een myeloom zijn er perioden van symptomen en/of complicaties die een behandeling vereisen, maar nadien volgt er een rustige periode zonder tekenen waarbij dan geen behandeling nodig is.

Beenmerg

De arts corrigeert de bloedarmoede via een bloedtransfusie of erytropoëtine (hormoon dat door de nieren wordt geproduceerd). Een bloedtransfusie moet voorzichtig worden uitgevoerd bij patiënten met hyperviscositeit. Een infectie moet snel worden behandeld met antibiotica. Patiënten hebben daarnaast jaarlijks een griepvaccinatie nodig. Hyperviscositeit als gevolg van hoge circulerende niveaus van paraproteïne corrigeert de arts door een plasmaferese (verwijdering en vervanging van plasma in het bloed).

Botten

Botpijn verhelpt de arts het snelst door radiotherapie (behandeling via bestraling) en systemische chemotherapie of door het toedienen van een hoge dosis dexamethason (soort corticosteroïde). NSAID's worden meestal vermeden door het risico op nierfalen. Bisfosfonaten remmen de botvernietiging waardoor botproblemen minder snel tot stand komen. Pathologische fracturen voorkomt de arts door snelle orthopedische chirurgie. Kyfoplastie en vertebroplastiek zijn nuttig bij de behandeling van wervelfracturen. Bij deze vormen van minimaal-invasieve chirurgie plaatst de arts naalden in het getroffen wervellichaam via de huid op de rug. Hij spuit daarna een cementoplossing in waardoor de stevigheid van het wervellichaam wordt hersteld. Deze operatie gebeurt met behulp van röntgenopnames.

Nieren

Nierinsufficiëntie is meestal een gevolg van hypercalciëmie. Langdurige peritoneale of hemodialyse is vaak vereist. Hypercalciëmie behandelt de arts door rehydratie en het gebruik van bisfosfonaten zoals pamidronaat.

Prognose van myeloom

Dankzij een goede ondersteunende zorg en chemotherapie met een autologe of allogene stamceltransplantatie, is de mediane overleving circa tien jaar, waarbij sommige patiënten nog veel langer overleven. Jonge patiënten die intensievere therapie krijgen, leven mogelijk langer. Door de komst van nieuwe medicamenteuze behandelingen zien deze vorm van bloedkanker in toenemende mate als een chronische ziekte die patiënten zeer lang overleven.

Lees verder

• Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn
• Beenmergkanker: Kanker van bloedcellen