Huiduitslag bij meningitis (hersenvliesontsteking)

Bepaalde virussen, bacteriën of schimmels veroorzaken meningitis (hersenvliesontsteking). Deze infectieziekte gaat vaak (maar niet altijd) gepaard met een kenmerkende huiduitslag, ook gekend als een petechiale huiduitslag. De huiduitslag veroorzaakt door een ontsteking van de hersenvlies is afkomstig van een onderhuidse bloeding en verdwijnt niet door er met een glas tegen de drukken. Naast de huiduitslag, dat een laat teken is van meningitis, ontstaan andere mogelijke tekenen zoals braken, koorts, hoofdpijn en toevallen. De ziekte is potentieel levensbedreigend en vereist onmiddellijke medische zorg. De arts dient meestal direct medicatie in om zo het risico op complicaties te verminderen. De prognose is in de meeste gevallen goed wanneer de arts tijdig de behandeling kan opstarten.

• Oorzaken van uitslag door meningitis
• Risicofactoren van huiduitslag door hersenvliesontsteking
• Symptomen
• Baby’s
• Volwassenen
• Behandeling van ontsteking van hersenvlies
• Prognose van infectieziekte
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van uitslag door meningitis

Meningokokkenbacteriën veroorzaken meningitis en septikemie. Wanneer de bacteriën zich in de bloedbaan bevinden, vermenigvuldigen ze zich snel en beginnen ze endotoxinen (vergiften) vrij te maken. De natuurlijke afweer van het lichaam heeft weinig effect op deze vergiften en uiteindelijk ontstaat schade aan de bloedvaten. Onbehandeld ontstaat schade aan het hele lichaam, met orgaanschade of orgaanfalen tot gevolg. De huiduitslag geassocieerd met bloedvergiftiging wordt veroorzaakt door bloed dat lekt in de weefsels onder de huid. De uitslag veroorzaakt door schade aan de bloedvaten bestempelen artsen als een petechiale uitslag.

Risicofactoren van huiduitslag door hersenvliesontsteking

Patiënten met een hoger risico op hersenvliesontsteking zijn onder andere:

• baby's jonger dan 1 jaar
• patiënten die in een gemeenschapsomgeving wonen, zoals een studentenflat of een zorginstelling voor volwassenen
• iedereen met een verzwakt immuunsysteem
• patiënten met bepaalde medische aandoeningen

Symptomen

De uitslag treedt meestal op in de latere stadia van meningitis, wanneer de ziekte nog ernstiger is geworden. Niet iedereen met meningitis ervaart echter een petechiale huiduitslag. Het is belangrijk om een medische behandeling te zoeken voor symptomen van meningitis, zelfs als er geen huiduitslag aanwezig is. Het krijgen van een snelle behandeling verhoogt de kansen op herstel en overleving.

De meningitis huiduitslag heeft volgende kenmerken:

• bleke of gevlekte delen van de huid
• kleine rode, roze, bruine of paarse pinpriktekens (petechiën) op de huid
• paarsblauwe plekken

Op een donkere huidskleur is de meningitis uitslag moeilijker te zien. De uitslag is voorts niet verhoogd. In het begin is de uitslag mild en subtiel, maar deze breidt zich mogelijk uit naar grotere huidgebieden. Soms verdonkert de huiduitslag wanneer het bloeden aanhoudt.

Baby’s

Baby’s jonger dan één jaar zijn het vaakst aangetast. Zuigelingen met meningitis ervaren verschillende symptomen, waaronder:

• braken of diarree
• een gebogen rug
• een onvermogen om wakker te worden of intense lethargie
• een stijve nek
• een uitpuilende fontanel, de zachte plek op het hoofd
• een weigering om te eten
• koorts
• koude handen en voeten
• overmatige prikkelbaarheid, zoals een afkeer van opgepikt te worden
• rillingen
• uitpuilende fontanellen (zachte plekken bovenop het hoofd van de baby)
• zich van lichten afwenden

Als meningitis evolueert tot bloedvergiftiging, ontstaat soms binnen de paar uur een huiduitslag of een ongewone huidskleur.

Volwassenen

Symptomen van meningitis bij tieners en volwassenen zijn:

• braken
• buikpijn
• dubbelzien
• een overgevoeligheid voor licht
• een snelle ademhaling (tachypneu)
• een stijve nek die pijnlijk is om te bewegen
• ernstige hoofdpijn
• gewrichtspijn
• koorts
• koude handen en voeten
• maagkrampen
• mentale veranderingen, inclusief verwardheid
• spierpijn
• toevallen

Glastest
De glastest is een eenvoudige zelftest waardoor patiënten te weten komen of ze een gewone huiduitslag hebben of dat ze lijden aan een ernstigere uitslag veroorzaakt door meningitis. Hiervoor drukt hij met een helder drinkglas tegen de uitslag. Als de uitslag en vlekken zichtbaar blijven, is medische hulp nodig omdat dan sprake is van een petechiale huiduitslag (veroorzaakt door meningitis of andere ernstige ziekten die bloedingen veroorzaken-. Donkere patiënten onderzoeken best lichtere huidgebieden, zoals de handpalmen of de voetzolen. De glastest is geen waterdichte manier om te beslissen of een patiënt medische zorg nodig heeft. Alle patiënten met symptomen van meningitis moeten meteen medische hulp krijgen, zelfs als de uitslag vervaagt met een druk onder het glas.

Diagnostisch onderzoek

• Artsen diagnosticeren meningitis door één of meer onderzoeken uit te (laten) voeren:
• een bloedonderzoek
• een CT-scan
• een lichamelijk onderzoek om naar symptomen te zoeken
• een MRI-scan
• een ruggenmergprik (onderzoek van het ruggenmergvocht, dat de hersenen en het ruggenmerg omringt en beschermt)
• een urineonderzoek

Differentiële diagnose
Een gelijkaardige uitslag als een petechiale uitslag is soms veroorzaakt door:

• auto-immuunziekten
• bepaalde medicijnen
• een laag aantal bloedplaatjes, wat mogelijk te wijten is aan een vitamine K-tekort
• persen, zoals tijdens het tillen van zware voorwerpen, tijdens de bevalling, of tijdens overmatig, krachtig hoesten of braken
• verwondingen
• virussen

Behandeling van ontsteking van hersenvlies

Als een patiënt positief test op bacteriële meningitis, schrijft de arts antibiotica voor om de infectie te behandelen. Soms schrijven artsen meteen antibiotica voor, ook als ze niet weten of de infectie door bacteriën wordt veroorzaakt. Dit is een voorzorgsmaatregel, omdat bacteriële meningitis ernstiger is dan virale meningitis. Artsen behandelen meningitis veroorzaakt door schimmels met antischimmelmiddelen. Meningitis die het gevolg is van een virale infectie verdwijnt mogelijk vanzelf wanneer deze mild is, terwijl bij meer ernstige gevallen een ziekenhuisopname vereist is. Een arts zet antivirale medicijnen in bij virale meningitis. Een patiënt met meningitis heeft mogelijk anti-epileptische geneesmiddelen (anti-epileptica) nodig, evenals steroïden om een ontsteking te verminderen.

Prognose van infectieziekte

De vooruitzichten voor patiënten met meningitis zijn afhankelijk van diverse factoren. De oorzaak van de ziekte en de risicofactoren van een patiënt bepalen de kans op een volledig herstel. Over het algemeen verhoogt en snelle behandeling de overlevingskans aanzienlijk en vermindert hierdoor het risico op complicaties op de lange termijn.

Complicaties

Meningitis is potentieel levensbedreigend zijn en verergert mogelijk snel. Veel patiënten herstellen van meningitis met een snelle medische zorg. Soms ontstaan echter langetermijncomplicaties zoals:

• geheugenverlies
• gehoorproblemen
• hoofdpijn
• leerproblemen
• littekens of huidbeschadiging
• nierschade
• problemen met het gezichtsvermogen
• spraakproblemen
• toevallen
• zwakte of verlamming

Preventie

Sommige soorten meningitis zijn besmettelijk. Hiervoor is het belangrijk om een goede hygiëne na te leven:

• geen eten, drinken, gereedschap of persoonlijke voorwerpen delen met een persoon die mogelijk is blootgesteld aan meningitis
• hoesten en niezen in de elleboogplooi in plaats van de handen
• thuisblijven bij ziekte, en zieke kinderen niet naar de kinderopvang sturen
• vaak de handen wassen met zeep en stromend water, vooral voor het eten en na toiletgebruik

Lees verder

• Meningokokkenmeningitis: Bacteriële hersenvliesontsteking
• Meningokokkenziekte: Sepsis en meningitis door bacteriën
• Meningitis: Hersenvliesontsteking met hoofdpijn & stijve nek
• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid