Tokofobie: Angst van vrouwen voor zwangerschap en bevalling

Een zwangerschap en vervolgens een kind op de wereld zetten betekent voor veel vrouwen een bron van vreugde. Ongeveer 80% van de vrouwen ervaart wel eens een bepaalde mate van angst met betrekking tot de zwangerschap en bevalling, maar zij kunnen deze angsten wel het hoofd bieden. Voor sommige vrouwen echter roept het baren van een kind een irrationele en onredelijke angst op. In dat geval is sprake van een psychische aandoening, namelijk tokofobie (tocofobie). Het is de meest voorkomende reden waarom sommige vrouwen een optionele keizersnede aanvragen. Een behandeling voor deze specifieke fobie bestaat meestal uit een combinatie van diverse therapieën. Meestal kan een vrouw zo een positieve ervaring krijgen bij het ter wereld zetten van haar kind. Soms is de angst om een baby op de wereld te zetten echter dermate ernstig dat vrouwen vermijden om zwanger te worden.

• Synoniemen voor tokofobie
• Oorzaken van angst voor bevalling
• Primair
• Secundair
• Risicofactoren van baringsangst
• Symptomen
• Lichamelijk
• Mentaal
• Gevolgen van tocofobie bij vrouwen
• Behandeling van angst voor baren van kind
• Multidisciplinair team
• Medicatie
• Individueel geboorteplan
• Ontspanningstherapie
• Prognose van angst voor zwangerschap en bevalling

Synoniemen voor tokofobie

De term tokofobie werd geïntroduceerd in de medische literatuur in 2000. Het woord is afkomstig van de Griekse term ‘tokos’, wat betekent ‘geboorte’ en ‘fobos’, wat ‘angst’ betekent. De psychische aandoening staat ook bekend als ‘maleusiofobie’, ‘parturifobie’ en 'lockiofobie'.

Oorzaken van angst voor bevalling

De oorzaken van tokofobie zijn mogelijk complex. Vrouwen zijn soms bang voor het leven van de baby omdat er mogelijk iets fout zou verlopen. Ze zijn soms ook bang voor het onbekende. Verder zijn sommige vrouwen onzeker over de arbeid en het geboorteproces. Ook hebben een aantal vrouwen met baringsangst mogelijk geen vertrouwen in de afdeling verloskunde of ze zijn bang om alleen achter te blijven bij de bevalling.

Primair

Primaire tokofobie is diepgewortelde angst voor de bevalling bij vrouwen die nog nooit een bevalling hebben gehad. Deze fobie start mogelijk reeds voor een zwangerschap en begint dan in de adolescentie of anders start de intense angst tijdens de zwangerschap. Dit kan te maken hebben met de ervaring van de eigen moeder of kan het gevolg zijn van blootstelling aan de bevalling zonder voldoende uitleg op jonge leeftijd. Ook vrouwen die seksueel zijn misbruikt of verkracht leiden mogelijk aan primaire tokofobie. De bevalling leidt mogelijk tot flashbacks bij vrouwen die getraumatiseerd zijn.

Secundair

Secundaire tokofobie komt voor bij vrouwen die een bevalling hebben meegemaakt. De vorige ervaring met de geboorte is dan mogelijk traumatisch geweest, of anders hebben vrouwen mogelijk andere traumatische gebeurtenissen meegemaakt. Een inadequate pijnverlichting doet de fobie soms ook ontwikkelen.

Risicofactoren van baringsangst

Net zoals specifieke fobieën en angststoornissen, is tokofobie mogelijk geassocieerd met een depressie en een posttraumatische stressstoornis.

Symptomen

De baringsangst gaat net als bij elke fobie gepaard met een aantal fysieke symptomen en mentale symptomen.

Lichamelijk

Vrouwen die angstig zijn om te bevallen, ervaren volgende mogelijke fysieke tekenen:

• duizeligheid
• een versnelde hartslag (tachycardie)
• hartkloppingen
• hyperventilatie (snelle en diepe ademhaling)
• maagpijn
• nachtmerries en slaapstoornissen

Mentaal

Mentale tekenen van tocofobie omvatten:

• angst bij de gedachte van een zwangerschap of een geboorte
• angst en een depressie
• concentratieproblemen op het werk of met gezinsactiviteiten
• een extreme angst voor aangeboren afwijkingen, een doodgeboorte of het overlijden van de moeder
• nervositeit
• paniekaanvallen
• rusteloosheid
• spanning

Gevolgen van tocofobie bij vrouwen

Sommige vrouwen met tokofobie vermijden prenatale zorg omdat ze niet willen praten over de zwangerschap en bevalling. Anderzijds zijn er ook vrouwen met baringsangst die juist meer naar een arts of verloskundige gaan met veel onbegrepen klachten. Vaak opteren vrouwen door hun intense angst voor de bevalling voor een keizersnede zodat ze een vaginale geboorte kunnen vermijden. Sommige vrouwen zijn dermate angstig dat ze zelfs een abortus wensen. Ook willen sommige vrouwen gaarne thuis bevallen omdat ze de medische omgeving niet vertrouwen. Een angst voor een zwangerschap zelf leidt mogelijk tot het vermijden van een zwangerschap ook al wil een vrouw graag kinderen, het vermijden van de geslachtsgemeenschap of het vragen om een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder).

Behandeling van angst voor baren van kind

Multidisciplinair team

Het is belangrijk dat een vrouw met deze fobie erkenning van haar partner, familie en vrienden krijgt. Verder zijn nauwe contacten met verloskundigen, psychologen/psychiaters en/of andere medische specialisten nodig. Dankzij deze goede omkadering vermindert de ernst van de angststoornis en verhoogt de kans op een efficiënte behandeling. De normale angsten die gepaard gaan met baringsangst behandelt de arts met behulp van medische hulp, educatie aan de vrouw, cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) en psychotherapie, sociale steun en zelfhulpstrategieën.

Medicatie

De arts zet soms ook medicatie in (eventueel in combinatie met andere behandelingsmethoden) om onderliggende problemen zoals een depressie, angst en/of andere psychiatrische stoornissen te behandelen.

Individueel geboorteplan

Verder is een vrouw met tocofobie mogelijk gebaat met een individueel geboorteplan dat in overleg met de vrouw wordt opgesteld. Sommige vrouwen met de angststoornis hebben bijvoorbeeld enkele specifieke wensen, zoals een vrouwelijke verloskundige. Dankzij dit behandelplan verhoogt de kans op een positieve bevallingservaring.

Ontspanningstherapie

Tot slot zijn sommige vrouwen met angst voor een zwangerschap en bevalling gebaat met mindfulness en ontspanningstherapie.

Prognose van angst voor zwangerschap en bevalling

Tokofobie is een zeldzame angststoornis maar heeft mogelijk een grote invloed op het leven en functioneren van een vrouw (en diens partner). Een goede ondersteuning en behandeling onderdrukt de angsten rond een zwangerschap en bevalling. Hierdoor kan een vrouw wel een gezonde zwangerschap ervaren en een positieve ervaring hebben bij het baren van een kind. Het is wel belangrijk dat een vrouw tijdig hulp zoekt en praat met een verloskundige en/of arts.

Lees verder

• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)
• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Specifieke fobieën: Angst voor een object of situatie