Spinnenbeet: symptomen, behandelen en verzachten spinnenbeet

Spinnen zijn een orde van geleedpotigen die behoren tot de klasse van de spinachtigen. Er komen van nature maar liefst 700 verschillende soorten spinnen voor in Nederland en België. Ze komen voor in de natuur, in de je tuin, maar ze zijn ook vaak te vinden binnenshuis. In Nederland en België is de waterspin de enige spin die een pijnlijke beet geeft. Veel mensen zijn bang voor spinnen en hebben er zelfs een fobie voor ontwikkeld. De meeste spinnenbeten zijn niet schadelijk en kun je eenvoudig zelf behandelen. Bij beten van de zwarte weduwe en de vioolspin is het verstandig om direct een arts te raadplegen voor antibiotica, pijnstillers en verdere zorg. De zwarte weduwe is gelukkig slechts een aantal keer in Nederland aangetroffen. De vioolspin komt vooral in Noord-Amerika voor, maar komt ook in Europa voor.

• Spinnen
• Spinnenbeten
• Giftig
• Roodheid, pijn en zwelling
• Necrotische wonden
• Symptomen van een spinnenbeet
• Verschijnselen
• Alarmsymptomen
• Spinnenbeet behandelen en verzachten
• Preventie

Spinnen

Een spin wordt niet gerekend tot de insecten, maar tot de spinachtigen, waartoe niet alleen spinnen en hooiwagens behoren, maar ook schorpioenen, teken en mijten. Insecten hebben zes poten en een spin heeft er acht. Spinnenbeten zijn meestal onschadelijk. Heel vaak worden beten die worden toegeschreven aan spinnen veroorzaakt door andere insecten, zoals muggen. Soms wordt bepaalde plaatselijke huiduitslag ook verward met spinnenbeten.

Spinnenbeten

Giftig

Bijna alle spinnen zijn giftig, doch de meeste spinnensoorten, zeker in Nederland en België, hebben te korte of te zwakke tanden om door de menselijke huid heen te bijten. Slechts een paar soorten spinnen hebben hoektanden die lang genoeg zijn om door de menselijke huid heen te komen en hebben gif dat sterk genoeg is om mensen pijn te doen. Beruchte voorbeelden zijn de zwarte weduwe en tarantula’s.

Roodheid, pijn en zwelling

Spinnenbeten kunnen roodheid, pijn en zwelling veroorzaken, of je merkt ze helemaal niet op. Een beet van de zwarte weduwe (Latrodectus mactans), een spin die zijn naam dankt door hun dodelijke hofmakerij en afkomstig is uit het zuidoosten van de Verenigde Staten en Mexico, kan hevige buikpijn of buikkrampen veroorzaken. Een beet van een vioolspin (Loxosceles reclusa), die lichtbruin van kleur is en circa 1,5 centimeter lang wordt, kan een scherpe pijn veroorzaken, zoals een bijensteek, maar soms voel je het ook helemaal niet. Bij ernstige beten kan de omliggende huid binnen enkele uren afsterven. Beide soorten spinnen leven over het algemeen in gebieden waar ze ongestoord hun gang kunnen gaan, zoals zolders of schuurtjes. Spinnen bijten normaliter niet tenzij ze bedreigd worden.

Necrotische wonden

Het gif van een vioolspin kan soms necrotische wonden veroorzaken, waarbij weefsel rond de beet afsterft. Necrose duidt op het plaatselijk afsterven van weefsel. Het kan vele maanden duren tot wonden, veroorzaakt door een beet, genezen. Je kunt er ook diepe littekens aan overhouden. In augustus 2021 moest een Britse 19-jarige toerist twee vingers en een deel van een andere vinger laten amputeren nadat hij tijdens zijn vakantie op Ibiza door een vioolspin werd gebeten. Dat gebeurde toen hij op het strand naar de zonsondergang keek. De volgende ochtend werd hij om 5 uur wakker met een brandende en opgezwollen hand.

Symptomen van een spinnenbeet

Verschijnselen

Het vaststellen van een spinnenbeet en weten welke spin de boosdoener is, is gemakkelijker als je ziet welke spin je heeft gebeten. Maar het kan ook zijn dat je pas uren na de beet constateert dat je bent gebeten. Als je de spin niet hebt zien bijten, dan is de kans dat het een echte spinnenbeet is vrij klein. Het is bijna onmogelijk om een spinnenbeet te identificeren louter op grond van hoe de beet eruit ziet. Mogelijke symptomen van een spinnenbeet zijn:

• (branderige) pijn rond het gebied van de beet
• roodheid
• lichte zwelling
• een rode rand
• huidschade (puntjes in de huid)
• jeuk of huiduitslag
• blaar die rood of paars van kleur is

Alarmsymptomen

In wat ergere gevallen kan een spinnenbeet gepaard gaan met de volgende symptomen:

• spierpijn of spierkrampen
• (hevig) zweten
• een opgezwollen keel die het slikken bemoeilijkt
• moeite met ademhalen
• acute benauwdheid
• hoofdpijn
• misselijkheid en braken
• rillingen
• angst of rusteloosheid

Raadpleeg bij deze klachten meteen een arts. Je kunt door een ongevaarlijke spin worden gebeten en een allergische reactie krijgen.

Spinnenbeet behandelen en verzachten

Na een ongevaarlijke spinnenbeet helpen de volgende maatregelen tegen jeuk en roodheid:

• Lokaliseer de bijtplaats, dit ziet er meestal uit als een muggenbeet
• Reinig het gebied onder stromend koud water, dit helpt om vuil en oppervlakkige gifstoffen weg te spoelen
• Als voorzorgsmaatregel kun je de plek desinfecteren met povidonjodium (ook: povidonjood, povidon-jood en polyvinylpyrrolidon-​joodcomplex) of alcohol (70%).
• Koel de plek, bij voorkeur met een natte doek of een washandje met een paar ijsblokjes erin.
• Nadat het gebied enigszins is afgekoeld, een ontstekingsremmend middel aanbrengen.
• Heb je last van pijn, neem dan een paracetamol.
• Houd de beet 24 uur lang in de gaten en raadpleeg je huisarts als de klachten verergeren.

Preventie

Als je in een gebied woont of verblijft met potentieel gevaarlijke spinnen, dan is het raadzaam om passende voorzorgsmaatregelen te nemen om te voorkomen dat je wordt gebeten. Rits altijd je tent dicht tijdens het kamperen en draag een lange broek tijdens het wandelen in gebieden waar veel spinnen voorkomen. Zet je schoenen ondersteboven en controleer ze voordat je ze aantrekt door ermee op de grond te tikken. Controleer altijd plaatsen waar je normaal gesproken niet komt eerst op de aanwezigheid van spinnen. Bijvoorbeeld op zolder en in de kelder.

Lees verder

• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling
• Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling