Bedplassen bij volwassenen: Oorzaken en behandelingen

Bedplassen (nocturnale enuresis) is een probleem dat veel optreedt bij kinderen en meestal resulteert uit een nog niet zo goed ontwikkelde blaas. Deze vervelende situatie treft echter ook volwassenen. Diverse medische aandoeningen, blaasproblemen of medicijnen leiden mogelijk tot het onvrijwillig nachtelijk plassen in bed. Er zijn diverse behandelingsmethoden voor bedplassen bij volwassenen, zodat ze zich niet meer hoeven te schamen bij het ontwaken. Dankzij enkele adviezen is het tevens mogelijk om beter om te gaan met het bevochtigen van het bed tijdens de nacht. De vooruitzichten zijn meestal goed. Wanneer de arts namelijk het onderliggend probleem heeft kunnen verhelpen, is de patiënt verlost van het bedplassen en de bijkomende klachten.

• Oorzaken van bedplassen bij volwassenen
• Risicofactoren van bed nat maken tijdens nacht
• Genetische factoren
• Hormonale onbalans
• Kleine blaas
• Medicijnen
• Overactieve blaasspieren
• Spanning
• Urineweginfectie
• Andere oorzaken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nocturnale enuresis
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Tips om met vocht om te gaan
• Prognose

Oorzaken van bedplassen bij volwassenen

De nieren produceren urine. Deze reist via de urineleiders naar de blaas waar de urine wordt opgeslagen. De blaas is een soort gespierde zak die urine vasthoudt totdat deze klaar is om te worden vrijgegeven in de urethra, de buis die de blaas verbindt met de buitenkant van het lichaam. Wanneer de blaas samentrekt, ontspant de sluitspier. De ontspannen sluitspier werkt als een open deur, waardoor de urine kan passeren en het lichaam kan verlaten. Wanneer er een fysieke belemmering of neurologische loskoppeling is, ontstaan plasproblemen.

Risicofactoren van bed nat maken tijdens nacht

Genetische factoren

Erfelijke factoren spelen mogelijk een rol bij bedplassen bij volwassenen. Kinderen van bedplassende ouders hebben veel meer kans om ook het bed nat te maken tijdens de nacht.

Hormonale onbalans

ADH (antidiuretisch hormoon) waarschuwt de nieren om de hoeveelheid geproduceerde urine te verminderen. Instinctief produceert het lichaam meer ADH om nachtelijke enuresis te voorkomen. Sommige patiënten produceren echter 's nachts niet de juiste hoeveelheid van dit hormoon, wat leidt tot een hoge urineproductie. In andere gevallen produceert het lichaam ADH, maar reageren de nieren er niet of verkeerd op en blijven ze dezelfde hoeveelheid urine produceren. Deze overmatige productie van urine tijdens de slaap staat in medische termen bekend als nachtelijke polyurie. Deze afwijking veroorzaakt nachtelijke enuresis bij volwassenen, maar het is ook een symptoom gerelateerd aan diabetes mellitus type 1.

Kleine blaas

Patiënten met een kleinere blaas hebben vaak te maken met primaire nachtelijke enuresis. De fysieke grootte van de blaas is eigenlijk niet kleiner, maar de functionele blaascapaciteit bevat een kleiner volume urine.

Medicijnen

Wanneer volwassenen bepaalde medicijnen nemen, verhoogt dit mogelijk de kans op bedplassen. Bijwerkingen van bepaalde hypnotica, slaappillen en antipsychotica zijn mogelijk nachtelijke urine-incontinentie. Een patiënt praat best met de arts over deze bijwerkingen.

Overactieve blaasspieren

Als de blaasspieren (detrusorspieren) overactief zijn, treedt mogelijk nachtelijke enuresis op. Tot 70-80% van de volwassen bedplassende patiënten heeft een overactieve blaasspier. Blaasirriterende stoffen, zoals alcohol en cafeïne, dragen bij aan detrusorinstabiliteit.

Spanning

Door stress, angst of andere psychische problemen maken volwassenen mogelijk het bed nat.

Urineweginfectie

Een infectie in de urinewegen leidt mogelijk tot bedplassen.

Andere oorzaken

Diverse andere aandoeningen leiden mogelijk tot bedplassen:

• anatomische afwijkingen van de blaas of urinewegen
• constipatie
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• diabetes insipidus (tast de ADH-waarden aan, waardoor patiënten meer urine produceren)
• een geblokkeerde urethra (buis die urine van de blaas draagt), bijvoorbeeld door blaasstenen, nierstenen of een tumor
• een nierziekte
• een vergrote prostaat
• een verzakking van het bekkenorgaan
• kanker zoals blaaskanker en prostaatkanker
• neurologische aandoeningen zoals epilepsie, multiple sclerose of de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• obstructieve slaapapneu

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts stelt vragen over de symptomen en gezondheidsgeschiedenis. Hij wil bijvoorbeeld weten hoe vaak en hoe laat de bedplassen gebeurt, of de patiënt veel of weinig plast en wat de en hoeveel de patiënt dronk voor het slapengaan. Hij voert vervolgens een lichamelijk onderzoek en eventueel ook een neurologisch onderzoek uit.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert enkele onderzoeken uit om het probleem te diagnosticeren.

• een echografie van de nieren en blaas
• een urinecultuur
• een urineonderzoek
• een urodynamisch onderzoek
• een uroflowmemetrie (onderzoek van de urinestraal)

Behandeling van nocturnale enuresis

Zelfzorg

Mogelijk is een patiënt gebaat met blaastraining. De patiënt moet hierbij op vaste tijden gedurende de dag en nacht naar het toilet gaan. Vervolgens verhoogt hij langzaam de hoeveelheid tijd tussen de toiletbezoeken, bijvoorbeeld met vijftien minuten per keer. Dit zal de blaas trainen om meer vocht vast te houden. Ook mag de patiënt niet drinken vlak voor het slapengaan. Op die manier maakt hij niet zoveel urine aan. Cafeïne, alcohol kunstmatige zoetstoffen en suikerhoudende dranken zijn uit den boze daar deze de blaas kunnen stimuleren of irriteren. Dankzij een plaswekker ontwaken patiënten 's nachts op vaste tijden, zodat ze naar het toilet kunnen gaan. Enkele bedplasalarmsystemen zijn voorts verkrijgbaar. Deze bevestigt de patiënt aan het ondergoed of een matras. Dit waarschuwt patiënten zodra ze het bed beginnen te bevochtigen.

Professionele medische zorg

De arts schrijft medicijnen voor wanneer de zelfzorgmaatregelen niet effectief zijn. Desmopressine (DDAVP) vermindert de hoeveelheid urine die de nieren aanmaken. Andere medicijnen (anticholinergica) kalmeren overactieve blaasspieren. Een patiënt met een urineweginfectie is gebaat met antibiotica. Een prostaatvergroting behandelt de arts met 5-alfa-reductaseremmers. Als medicijnen en andere behandelingen niet werken, voert de arts een operatie uit. Een blaasvergroting maakt de blaas groter, waardoor de hoeveelheid urine toeneemt die het kan vasthouden. Een sacrale zenuwstimulatie helpt bij het controleren van een overactieve blaas. De arts plaatst een klein apparaat in het lichaam dat signalen naar zenuwen in de onderrug stuurt die helpen bij het regelen van de urinestroom. Dankzij een detrusor myectomie behandelt de arts een overactieve blaas. De chirurg verwijdert bij deze grote operatie een deel van de spieren of alle spieren rond de blaas om te voorkomen dat ze op de verkeerde momenten samentrekken.

Tips om met vocht om te gaan

Wanneer het bedplassen nog niet onder controle is, helpen enkele eenvoudige tips om om te gaan met deze situatie.

• absorberend ondergoed dragen
• een waterdichte hoes / matrashoes of pad over de matras of lakens leggen om ze droog te houden.
• speciale huidreinigingsdoeken en lotions gebruiken om huidirritatie te voorkomen

Prognose

Wanneer een patiënt een effectieve behandeling krijgt voor het nachtelijk bedplassen, stopt dit probleem en treedt ook een verlichting op van de andere symptomen.

Lees verder

• Bedplassen (onvrijwillig plassen tijdens slaap): Oorzaken