Enterocutane fistel: Verbinding tussen maag of darm en huid

Een enterocutane fistel is een abnormale verbinding tussen het darmkanaal of de maag en de huid of een wonde. Hierdoor lekt de inhoud van de maag of darmen naar de huid, wat kan leiden tot symptomen zoals buikpijn, ondervoeding, en tekenen van infectie zoals koorts en een snelle hartslag. In sommige gevallen kan een enterocutane fistel vanzelf genezen, maar vaak is een operatie nodig om de fistel te sluiten en het maagdarmkanaal opnieuw te verbinden. De prognose varieert en kan ernstige complicaties met zich meebrengen.

• Oorzaken van enterocutane fistels
• Chirurgische ingrepen
• Spontane oorzaak
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van enterocutane fistels
• Spontaan herstel
• Chirurgische interventie
• Ondersteuning
• Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek
• Prognose
• Complicaties van enterocutane fistels
• Preventie van fistelvorming

Oorzaken van enterocutane fistels

Chirurgische ingrepen

Enterocutane fistels ontstaan vaak na operaties, met name bij:

• Kankerbehandeling
• Inflammatoire darmziekten zoals ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
• Verklevingen

Spontane oorzaak

In ongeveer 15-25% van de gevallen ontstaat een enterocutane fistel spontaan. Spontane fistels kunnen optreden bij:

• Appendicitis (ontsteking van de blindedarm)
• Complicaties van een kankerbehandeling, zoals radiotherapie
• Diverticulitis
• Buikletsel of trauma, zoals een steekwonde of schotwonde
• Een geperforeerde maagzweer of darmzweer
• Infecties zoals tuberculose en actinomycose
• Inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
• Ischemie (verminderde bloedtoevoer)

Risicofactoren

Patiënten met ondervoeding of die eerder radiotherapie hebben ondergaan, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een enterocutane fistel. Ook patiënten met eerdere buikoperaties of langdurige ontstekingsaandoeningen hebben een hoger risico.

Symptomen

De symptomen van een enterocutane fistel omvatten:

• Leiding van inhoud van de darmen of maag door een opening in de huid
• Uitdroging
• Buikpijn
• Diarree
• Ondervoeding
• Tekenen van infectie zoals koorts, koude rillingen, en een snelle hartslag (tachycardie)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een enterocutane fistel begint met een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek door de arts. Verdere diagnostische onderzoeken kunnen omvatten:

• Echografie van de buik
• CT-scan van de buik
• Bariumklysma (röntgenfoto van de dikke darm)
• Bariumsliktest (serie röntgenfoto’s van de slokdarm)
• Fistulografie (injectie van contrastkleurstof in de fistelopening en röntgenfoto’s maken)

Behandeling van enterocutane fistels

Spontaan herstel

Soms geneest een enterocutane fistel spontaan binnen twee tot acht weken. Gedurende deze periode krijgt de patiënt mogelijk advies van een voedingsdeskundige en kan voeding via een maag- of darmsonde nodig zijn. In sommige gevallen is intraveneuze voeding noodzakelijk om de darmen te laten rusten.

Chirurgische interventie

Als de fistel niet spontaan geneest, kan een complexe buikoperatie vereist zijn om de fistel te sluiten en het maagdarmkanaal te herstellen. Na de operatie zijn vaak gespecialiseerde wondverzorging, voedingsrevalidatie en fysiotherapie noodzakelijk. Patiënten kunnen ook antibiotica krijgen om infecties te voorkomen of te behandelen.

Ondersteuning

Goede psychische en emotionele ondersteuning voor zowel de patiënt als diens familie is essentieel voor het herstelproces.

Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek

De wetenschap en medische technieken rondom enterocutane fistels blijven zich ontwikkelen. Recent onderzoek richt zich op betere preventie- en behandelingsmethoden, waaronder:

• Verbeterde chirurgische technieken en materialen om de kans op fistelvorming te verkleinen
• Nieuwe benaderingen voor voedingsondersteuning en wondverzorging
• Innovatieve diagnostische tools voor een vroegere en nauwkeurigere detectie van fistels

Prognose

De prognose bij enterocutane fistels is variabel. In sommige gevallen kan de toestand leiden tot ernstige complicaties zoals sepsis (bloedvergiftiging), ondervoeding en elektrolytenstoornissen. De uitkomst hangt af van factoren zoals de oorzaak van de fistel, de algemene gezondheid van de patiënt en de effectiviteit van de behandeling.

Complicaties van enterocutane fistels

• Sepsis: Dit is een ernstige infectie die zich door het lichaam verspreidt en leidt tot een levensbedreigende ontstekingsreactie. Het risico op sepsis kan toenemen door een langdurige of geïnfecteerde fistel.
• Ondervoeding: Door het verlies van maagdarminhoud via de fistel kan er ernstige ondervoeding optreden. Dit kan leiden tot gewichtverlies, spierafbraak en een verzwakt immuunsysteem.
• Elektrolytenstoornissen: Verlies van belangrijke elektrolyten zoals natrium, kalium en chloride kan optreden door de constante afvoer van darminhoud. Dit kan leiden tot dehydratie en andere ernstige gezondheidsproblemen.
• Vochtverlies: Aanhoudend vochtverlies via de fistel kan leiden tot uitdroging. Dit kan de nierfunctie en andere lichaamsprocessen beïnvloeden.
• Wondinfecties: De huid rond de fistel kan geïnfecteerd raken door bacteriën. Dit kan de genezing van de fistel vertragen en extra behandelingen vereisen.
• Abcessen: Abcessen kunnen zich vormen rond de fistel of in nabijgelegen weefsels als gevolg van een infectie. Deze kunnen pijnlijk zijn en verdere medische interventie vereisen.
• Fistelrecidief: Na behandeling kan de fistel terugkeren, vooral als de onderliggende oorzaak niet volledig wordt aangepakt of als de genezing niet optimaal verloopt.

Preventie van fistelvorming

Anno augustus 2024 zijn er geen specifieke preventieve maatregelen bekend om enterocutane fistels te voorkomen. Het vermijden van risicovolle chirurgische procedures en het adequaat behandelen van aandoeningen die fistelvorming kunnen veroorzaken, kan het risico verlagen.