Dwergpalm tegen prostaatklachten

De zaagtandpalm Serenoa repens, vroeger ook Sabal serrulata genoemd, groeit in de moerasachtige gebieden langs de zuidoostkust van de Verenigde Staten. De plant heeft een karakteristieke wortelstok, die aan een zijde uit de grond oprijst en een korte stam vormt waaruit groen-wittige, gezaagde bladeren ontspruiten. De zaagtandpalm produceert donkerpaars tot zwarte, in groepen groeiende bessen die tussen september en november rijpen. Deze rijpe, gedeeltelijk gedroogde bessen vormen het uitgangsmateriaal voor de bereiding van de medicinaal gebruikte extracten. De bessen zijn rijk aan vrije vetzuren (oliezuur, laurinezuur, myristinezuur, palmitinezuur, linolzuur, capronzuur, caprylzuur, caprinezuur, stearinezuur en linoleenzuur) en hun esters (ethylesters en triglyceriden). Plantensterolen zoals 3-sitosterol, stigmasterol en daucosterol worden ook als belangrijke inhoudsstoffen beschouwd. Verder zijn in de bessen nog polysacchariden, flavonoïden, vluchtige oliën en anthranilzuur geïdentificeerd.

Traditioneel gebruik van Serenoa

In de Pre-Columbiaanse tijd waren de bessen van Serenoa een belangrijke voedselbron. Ook nu nog word er door het Seminole-volk van het sap ‘shiope sofkee’ een zoete drank gemaakt.
De Indianen gebruikten de bessen van de zaagtandpalm al voor blaasaandoeningen. Zij schreven aan de bessen een positief effect toe op het functioneren van de teelballen (testes) en aten de bessen als afrodisiacum.
De eerste kolonisten gebruikten sabal als veevoer en merkten dat het vee hiervan een glanzende vacht kreeg en sneller groeide.

Eerste onderzoeken.

Dr Read raporteerde in 1879 voor het eerst klinische ervaringen met Serenoa in de ‘American Journal of Pharmacy: "By its peculiar soothing power on the mucous membrane it induces sleep, relieves the most troublesome coughs, promotes expectoration, improves digestion, and increases fat, flesh and strength. Its sedative and diuretic properties are remarkable. . . . Considering the great and diversified power of the saw palmetto as a therapeutic agent, it seems strange that it should have so long escaped the notice of the medical profession."

Rond 1870 werd voor het eerst onderzoek verricht naar de medicinale eigenschappen van sabal. Een grote variatie aan effecten werd gerapporteerd, waaronder het stimuleren van de eetlust, het vergroten van de melkafgifte door borstklier, het verminderen van menstruatieklachten en irritaties aan de baarmoeder en eierstokken alsmede het verlichten van klachten ten gevolge van prostaatvergroting en ontstekingen aan de penis. De bessen van de zaag-tandpalm werden in 1906 opgenomen als geneesmiddel in de United States Pharmacopoeia en in 1926 in de National Formulary die schreven "It has been especially recommended in cases of enlarged prostate of old men."
Toch verdween sabal weer uit de apothekersboeken omdat de actieve bestanddelen niet konden worden geïsoleerd en kruiden in het algemeen in onbruik raakten na de opkomst van synthetische geneesmiddelen . De laatste jaren wordt echter een hernieuwde belangstelling voor het gebruik van sabal gezien en zijn ook meerdere klinische studies uitgevoerd.

Klinische effectiviteit en veiligheid

De (gedeeltelijk) gedroogde sabalbessen, in hun geheel of in verpulverde vorm, worden tot commercieel verkrijgbare fytotherapeutica verwerkt en in de vorm van theebereidingen, tincturen, capsules en droogextracten op de markt gebracht.
Olieextracten verkregen met w-hexaan, 90-96% alcohol of superkritische kooldioxide en gestandaardiseerd op een gehalte aan vrije vetzuren van 70-95% zijn veelvuldig klinisch getest op effectiviteit bij de behandeling van mictiestoornissen en milde tot matige klachten als gevolg van BPH.
In de meeste klinische studies werd een dagelijkse dosering van 320 mg extract (in een eenmalige dosis of tweemaal daags 160 mg) vergeleken met een placebo. Deze studies waren over het algemeen van korte duur, variërend van een tot drie maanden, maar soms ook langduriger, zes maanden tot twee jaar. Uit vergelijkende meta-analyses blijkt dat behandeling met sabal ten opzichte van placebobehandeling leidt tot een algemene verbetering van de symptomen. Sabal gaf een significante verbetering te zien van de maximale urinestroom, gemiddelde stroomsnelheid en rest-volume van de urine in de blaas en het aantal keren dat 's nachts geplast moest worden. Verbetering van plasproblemen s'nachts heeft natuurlijk ook een gunstige invloed op de kwaliteit van het leven in het algemeen.

In de praktijk, van de beren geleerd.

Het is in Europa natuurlijk niet mogelijk, zoals de beren op zoek te gaan naar deze sabalbessen. Er zijn echter genoeg goede preparaten in de handel om bij prostaatproblemen een serieuze verlichting te verkrijgen van deze klachten.