Heermoes tegen de ouderdom

Al dagen, wat zeg ik, al weken ben ik Heermoes aan het wieden, hakken, uitrukken en zelfs aan het eten. Dé plant voor mijn heupgewrichten, die nu op mijn heupen werkt, letterlijk en figuurlijk. De plant die mijn artrose moet genezen en nu mijn artrose veroorzaakt. Van de nood een deugd makend, heb ik van dié Equisetum arvensis toch een liter tinctuur gemaakt. De groene, steriele, voorhistorische stengels en bladeren staan nu op hun 'best'. Ik zet ze in alcohol van 45% in de week (maceraat) in een gewichtsverhouding van 1 op 5, dat is 100gr. verse en fijngeknipte Heermoes op 1 liter alcohol. Dit mengsel moet nu 3 weken trekken en dan kan het uitgezeefd worden.

Equisetum in soorten

Bij het plukken van Heermoes je liefst niet vergissen met de andere Equisetumsoorten zoals E. palustre, die kleine hoeveelheden van het alkaloïde palustrine bevat. Al zijn die kleine hoeveelheden alkaloïden niet echt gevaarlijk voor de mens, vergiftigingen zijn alleen vermeld bij koeien door het eten van grote hoeveelheden Equisetum palustre, de Lidrus, die in tegenstelling tot Heermoes alleen in natte graslanden, moerassen en bij sloten groeit. Ook andere soorten zoals de Holpijp (E. fluviatile), de Reuzepaardestaart (E. telmateia) en het Schaafstro (E. hyemale) groeien meestal vochtig in bossen of bij bronnen.

Andere verschillen tussen Heermoes en Lidrus zijn dat de eerste volle en de tweede holle stengels heeft en dat de vruchtbare stengels bruin zijn bij Heermoes en groen bij Lidrus. Te moeilijk? Dat maakt het leven juist boeiend, toch!
Het kan ten andere nog ingewikkelder. Chemisch kan men op de chromatogrammen een verschil zien in flavonoïden tussen onze 2 Equisetumsoorten. Heermoes bevat gemiddeld meer Quercetine (geler) en Lidrus meer Kämferol (groener).
Maar in de natuur met het blote oog heb je daar niet veel aan. Of jij zou een X-man met röntgenogen moeten zijn.

Heermoes en andere namen

Een plant die door zijn uiterlijk vele namen met 'staart' heeft gekregen, van Paardenstaart over Kattenstaart en Vossenstaart tot Rattesteert toe. Ook de Latijnse naam komt waarschijnlijk van equus (paard) en seta (borstel, haren), ook de Grieken noemden de plant hippuris. Deze naam Paardestaart is al zeer lang in gebruik, is bijvoorbeeld terug te vinden in het kruidenboek van Albertus Magnus (ca. 1250) als Cauda equi.

Onze Heermoes een akkeronkruid, waar zowel ik als de hele mensheid een haat - liefde verhouding mee heeft. Met zijn zwarte, diep wortelende uitlopers zeer lastig in de tuin en tezelfdertijd een genezende zegen voor de ouder wordende, verslijtende mens. Zou het dan toch zo zijn, dat die veel voorkomende opdringerige 'on'kruiden zoals kamille, duizendblad, vlier, brandnetel en heermoes, ons alleen maar willen zeggen: 'gebruik ons, je hebt ons nodig'?
Maar terug naar het Ackerschachtelhalmkraut, zoals het in het Duits wordt genoemd. Nuchter bekeken, geanalyseerd zijn het vooral de mineralen en in het bijzonder het kiezelzuur, maar ook kaliumzouten en flavonoïden die de diuretische werking veroorzaken.
De ondersteunende werking bij gewrichtsslijtage is spijtig genoeg nog weinig wetenschappelijk onderbouwd maar ervaar ik dagelijks aan de lijve. Zeker in combinatie met Duivelsklauw en Brandnetel kan het je gewrichten wat mee-gaander maken.

Monografie Equisetum Herboristen Opleiding: Inhoudstoffen

• Minerale bestanddelen 10 % met: kiezelzuur 2/3 waarvan 10 % wateroplosbaar, hoogste concentratie in de lente, kalium ± 2-3 %, mangaan (1)
• Flavonoïden: (2) isoquercitrin, equisetrin e.a.
• Sporen van alkaloïden o.a.: (3) nicotine, palustrine.
• Polyeenzuren (3)
• Saponinen (6)
• Vitamine C 20-26 mg/100 g

Monografie Equisetum: Algemene farmacologische werking

• Diureticum (Aquareticum), waterdiurese zonder veranderingen in de elektrolytenhuishouding
• Hemostaticum: Equisetum bevat zowel coagulerende als anticoagulerende stoffen:
• aconietzuur, pectine, silicium.
• Bindweefsel-versterkend
• Stimuleert de leucocyten-activiteit, 50 jaar oud onderzoek dat sindsdien niet bevestigd noch weerlegd werd (9)
• Oligotherapeuticum, remineraliserend (kiezelzuur, mineralen)
• Bloedsuikerregulerend, mogelijk pancreasregenererend

Monografie Equisetum: Indicaties, medisch gebruik

Beenderstelsel

Artrose + Harpago en oligotherapie
Vele problemen met gewrichten en beenderstelsel:

• fracturen, tendinitis,
• bejaarden met broos beenderstelsel,
• opgroeiende kinderen als voedingssupplement,
• afbrekende nagels,
• cariës (poeder als tandpasta, maar ook inwendig)

Urinewegen

• Chronische cystitis + Solidago

Cardiovasculair, bloedvaten

• Atherosclerose, atheromatose + kruiden voor de bloedvaten

Pancreas, alvleesklier

• ouderdomsdiabetes + Varkensgras

Dermatologie, huid

• Transpirerende voeten, poeder + salvia in schoenen of als voetbad
• Neusbloedingen looistofkruiden o.a. Capsela poeder
• Nachtzweet
• Cellulitis
• Vette huid, vet haar

Equisetum gaat vooral slijtage in verschillende organen tegen, niet alleen in de gewrichten en op de huid, maar mogelijk ook in pancreas en lever. In die zin kun je het een echt anti-verouderingskruid noemen, wat niet hetzelfde is als verjongingskruid.

Referenties

1. Piekos R. e.a.: Planta med. 27/145 - 1975.
2. Saleh N. e.a.: Phytochemistry 11/1095 - 1972.
3. Philipson I. e.a.: J. Pharmacol. 12/506 - 1960.
4. Radunz A.: Phytochemistry 6/399 - 1967.
5. Bonnet R. e.a.: Phytochemistry 11/2801 - 1972.
6. Wolters B.: Dtsch. Apoth. Ztg. 106/1723 - 1966.
7. DAB IX: Kommentar.
8. Harnischfeger G. e.a.: Bewährte Pflanzendrogen in Wissenschaft und Medicin. Notamed - Verlag, Bad Homburg, Melsungen - 1983.

Nieuwere onderzoeken

• The effect of Equisetum arvense L. (Equisetaceae) in histological changes of pancreatic beta-cells in streptozotocin-induced diabetic in rats. Soleimani S, Azarbaizani FF, Nejati V.
• Pak J Biol Sci. 2007 Dec 1;10(23):4236-40.
• Antidiabetic effect of Equisetum arvense L. (Equisetaceae) in streptozotocin-induced diabetes in male rats.Safiyeh S, Fathallah FB, Vahid N, Hossine N, Habib SS.
• Pak J Biol Sci. 2007 May 15;10(10):1661-6.
• Hepatoprotective and free radical scavenging activities of phenolic petrosins and flavonoids isolated from Equisetum arvense. Oh H, Kim DH, Cho JH, Kim YC.
• J Ethnopharmacol. 2004 Dec;95(2-3):421-4.
• Occurrence of dermatitis in rats fed a cholesterol diet containing field horsetail (Equisetum arvense L.). Maeda H, Miyamoto K, Sano T. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 1997 Oct;43(5):553-63.