Huidvlekken door hyperpigmentatie: oorzaken en behandeling
Er is geen huid, of er zit een vlekje aan. Dan hebben we het vaak over hyperpigmentatie, ofwel een lokale verhoogde concentratie van pigment in de huid op één plek of zelfs een heel huidgebied. De één zit nergens mee, de ander doet er liever iets aan. Meer over oorzaken, soorten hyperpigmentatie en de eventuele aanpak. Met know-how en tips van een van de grote namen in de cosmetische huidvlekkenbehandeling en - verzorging: Clinique.
Heb je ooit de huid van mensen om je heen bestudeerd, bijvoorbeeld in sauna of zwembad? Dan zal het je niet verbazen dat liefst één op de vier vrouwen een huid heeft die op bepaalde plekken verkleuringen vertoont, vaker wel dan niet veroorzaakt door zogenaamde hyperpigmentatie. Het ligt voor de hand dat een huid niet vlekkeloos is. De huid is immers ons grootste orgaan. De één zal een vlekje hier of daar moeiteloos accepteren. De ander wil er graag iets aan doen. Voor we het over eventuele remedies gaan hebben, eerst meer over...
De oorzaken
Er zijn zo veel verschillende oorzaken voor door pigmentatie veroorzaakte verkleuringen van de huid, dat er voor niemand aan te ontkomen valt. Dan nog zijn sommige risicofactoren te verminderen of zelfs praktisch uit te schakelen. Een verkleurde huid kan bijvoorbeeld voorkomen vanwege een acnéaanval, maar ook door het ouder worden, veranderingen in je hormoonhuishouding, en zelfs door stress en vochtgebrek in de huid. Het huidverzorgingsmerk Clinique deed onderzoek, en daaruit bleek dat UVA- en UVB-stralen enkele van de voornaamste veroorzakers zijn van pigmentvlekken en huidverkleuringen. Dat is ook geen wonder. De zon is immers de factor bij uitstek die de huid aanzet tot pigmentatie, ofwel toename van de hoeveelheid pigment in de huid. Daar kan allicht iets fout gaan....en het resultaat staat bekend als hyperpigmentatie: een lokale concentratie van pigment in de huid.
Voorkomen is beter dan...
Zoals het aloude spreekwoord zegt: voorkomen is altijd beter dan genezen. Nu is het voor de meeste mensen geen optie om zonlicht te mijden; we houden er te veel van! Bovendien heeft een beperkte mate van zonlicht een gunstige invloed op onze gezondheid, bijvoorbeeld vanwege vitamineaanmaak en het verbeteren van de psychische gesteldheid. Dus uit de zon blijven is een al te radicale oplossing. Wel belangrijk is het gebruiken van een zonnebeschermer voor de huid.
'...genezen'
Het woord 'genezen' in de kop hierboven staat uiteraard tussen aanhalingstekens. Weliswaar is het goed om huidverkleuringen in de gaten te houden om problemen uit te sluiten, maar een huidverkleuring zonder medische complicaties is geen ziekte. Het is meer een persoonskenmerk, of zo je wilt cosmetisch probleem(pje). De één zit er niet mee om een huidvlek te hebben, en ziet het als uniek kenmerk van zichzelf. De ander wil er liever iets aan doen. Met name op het gebied van de hyperpigmentatie zitten cosmetische fabrikanten niet stil. Er zijn tal van aanbieders van blekende huidcrèmes, waaronder in het hogere prijssegment Chanel en Lancôme, en in het middensegment Yves Rocher, L'Oréal Paris en Vichy. In deze tijd van combi-producten is het niet verbazend dat cosmeticafabrikanten functies van cosmetische 'vlekkenverbeteraars' combineren met bescherming en verzorging. Zo is er van Clinique met ingang van oktober 2009 de gloednieuwe 'Even better skin tone correcting moisturizer SPF 20', die hydrateert en een zonnefilter biedt, maar ook ingredienten bevat die de hyperpigmentatie kunnen verminderen. Let wel: kúnnen. Sterke huidverkleuringen vragen om een blekende crème uit de medische hoek, voorgeschreven na doktersadvies. Dit, omdat er een streng onderscheid bestaat tussen cosmetische producten en geneesmiddelen. Cosmetische producten werken in de regel een stuk minder diep in op de huid. Met die waarschuwing in het achterhoofd, meer over de werking van een huidblekende crème. Meestal berust deze op het lichtjes 'afschuren' van de toplaag van de huid, ofwel het zogenaamde exfolieren. Daardoor wordt een lichtere, gavere huid blootgelegd. Dit gebeurt dankzij ingredienten als fruitzuren of melkzuren.
Zwaarder geschut
Wie nog ingrijpendere middelen wil of moet inzetten, kan terecht in de cosmetische kliniek. Dan hebben we het over microdermabrasie: oneerbiedig uitgedrukt, komt dit neer op het lichtjes 'zandstralen' van de huid met microscopisch kleine kristalletjes. Ook een manier om diepere, egalere huidlagen aan het oppervlak te brengen, maar dan met diepere en dus effectievere inwerking op de huid. De behandeling is persoonlijk en varieert in intensiteit. Dat kan betekenen dat de huid enige tijd moet herstellen om er weer echt toonbaar uit te zien, maar er zijn ook de zogenaamde 'lunchtime'behandelingen: die heten zo omdat je ze bij wijze van spreken in je lunchpauze kunt uitvoeren en vervolgens toonbaar genoeg bent om weer op je werkt te verschijnen. Er is inmiddels een hoge graad van verfijning bereikt in deze behandeling. Was het ooit onvermijdelijk dat je er na een abrasiebehandeling nogal ontoonbaar uitzag, nu is dat absoluut niet meer per definitie het geval. Let hoe dan ook wel even op dat de behandelaar gekwalificeerd is voor deze behandeling. Je hebt maar één huid!
Wat is wat?
Soorten hyperpigmentatie
'Ouderdomsvlek', ook wel 'lentigo solaris': onder invloed van de herhaalde blootstelling aan de zon, ontwikkelt de huid na het veertigste levensjaar de neiging tot vlekkerige lokale pigmentatie. Vandaar dat het vermijden van een stapeleffect van langdurige zonnebaden belangrijk is. Vooral een licht huidtype én veelvuldige blootstelling aan de zon vergroten de kans op ouderdomsvlekken.
Hyperpigmentatie na littekenvorming, acne en irritatie: lokaal raakt de huid ontregeld door een 'aanval' van buitenaf, en reageert met overmatige pigmentvorming. Vaak is deze vorm van hyperpigmentatie tijdelijk en verdwijnt met het herstel van het huidevenwicht.
Melasma of chloasma: meestal in het gezicht voorkomende hyperpigmentatie bij vrouwen. De oorzaak is hormonaal, maar zonlicht kan het probleem verergeren. Een 'subsoort' van deze pigmentatievorm is het bekende zwangerschapsmasker, dat ontstaat onder invloed van hormonale veranderingen bij zwangerschap, pilgebruik of gebruik van medicijnen die de hormoonhuishouding beinvloeden. Gewoonlijk verdwijnen deze vlekken na afloop van de zwangerschap, gebruik pil of medicijnen vanzelf.
Geboortevlekken kunnen verschillende tinten hebben en zijn er zoals de naam zegt al vanaf de geboorte. Binnen de context van dit artikel zijn ze een vreemde eend in de bijt, omdat ze niet altijd door hyperpigmentatie worden veroorzaakt. Het kan gaan om een concentratie van pigment, maar ook om een concentratie van bloedvaatjes. Ze hebben vaak een zeker verloop in zichtbaarheid. De piek ligt rond de puberteit en vanaf je dertigste kunnen geboortevlekken weer minder zichtbaar worden; in elk geval houdt dan een eventueel proces van zichtbaarder worden op.
Bron: Clinique
Zon en pigmentatie
Pigmentatie en zon hebben een sterk verband. Maar wat gebeurt er nou precies in je huid? Huidverzorgingskenner Clinique: "Wanneer de huid aan UV-stralen wordt blootgesteld, schiet de activiteit van de interne huidcellen ofwel melanocyten omhoog, wat op haar beurt de zogenaamde tyronsinase-activiteit doet stijgen en een overproductie van melanine veroorzaakt. Na verloop van tijd ontstaan dan donkere vlekken op de huid. Wij raden dan ook aan om elke dag een dagcrème met SPF te gebruiken, om de zon zo te beschermen tegen UV-stralen."
Meer lezen over huidvlekken in alle soorten en maten? Lees de uitgebreide special Vlekken op je vel, wat doe je eraan?