Maatregelen bij winterhanden, wintervoeten en wintertenen

Koude voeten of koude handen hebben we allemaal wel eens, vooral tijdens de winterperiode. Maar dat wil natuurlijk nog niet meteen zeggen dat er dan sprake is van wintervoeten of winterhanden. Wanneer spreken we dan wel over de vervelende aandoening die we winterhanden en wintervoeten noemen. En vooral wat kun je tegen die hinderlijke kwaal doen?

Winterhanden, voeten, tenen

Wintervoeten of winterhanden wil zeggen dat je te maken hebt met (blauw)rode zwellingen die aan de handen en voeten ontstaan onder de invloed van kou. De vervelende zwellingen kunnen tamelijk pijnlijk zijn en bovendien erg jeuken. Ze ontstaan doordat kou de bloedvaten in handen en voeten kan vernauwen waardoor de doorbloeding van deze uiterste ledematen van ons lichaam minder goed is. Minder goede doorbloeding betekent automatisch minder warmtetoevoer. Dat houdt dus in dat vanwege de onvoldoende doorbloeding de handen en voeten het te koud gaan krijgen. De kwaal "wintertenen" kan zich overigens ook voordoen in de oren, onderbenen en neus.

Het bloed hoopt zich op

Het lichaam stuurt echter wel voldoende bloed richting voeten en handen om ze te verwarmen maar dat bereikt deze ledematen onvoldoende vanwege de tijdelijk (door de kou) vernauwde bloedvaten. Het bloed hoopt zich dus als het ware op en er ontstaan zwellingen. Het omliggende weefsel en de bloedvaten kunnen door het te grote bloedaanbod beschadigd raken, met de genoemde (blauw)rode zwellingen en aanverwante klachten als gevolg. De aandoening komt vooral voor aan de tenen en vingers. Maar, neus, ogen, voeten, benen, zelfs de kin en andere plekken kunnen eveneens worden getroffen, en hinder ondervinden van de aandoening. Overigens zijn het niet alleen vochtigheid en koude, die wintervoeten e.d. veroorzaken. Ook sommige medicijnen tegen hoge bloeddruk zoals bètablokkers kunnen de oorzaak zijn van het ontstaan ervan.

Wat kun je er tegen doen

De beste remedie tegen wintervoeten en winterhanden is een goede bescherming tegen de koude, dus:

• Draag warme, goed isolerende schoenen, kleding en handschoenen.
• In geen geval te nauwe of knellende schoenen of handschoenen, want die veroorzaken een nog slechtere doorbloeding, en tevens is de isolatie tegen de buitenkou gering als er onvoldoende ruimte in schoen of handschoen is voor isolerende lucht.
• Mijd extreme kou.
• Wissel op de dag een (paar) keer van sokken als ze vochtig aanvoelen.
• Massage van de gevoelige ledematen kan verlichting geven.

Zalf?

Sommige zalfjes schijnen enige verlichting te kunnen brengen, maar een afdoende remedie, die in alle gevallen helpt, is nog steeds niet gevonden. Indien je medicijnen als bètablokkers gebruikt, is het beter je huisarts te raadplegen om eventueel andere geneesmiddelen voorgeschreven te krijgen. Massage kan ook vaak de jeuk en de pijn in voeten en handen verminderen. Maar het is bij massage wel belangrijk om die voorzichtig uit te voeren omdat de huid natuurlijk al overgevoelig is. Ook wisselbaden (afwisselend koud en warm) kunnen een gunstig effect hebben, omdat daarmee de bloedsomloop wordt gestimuleerd.

Je voeten op de warme kachel

Zijn de voeten koud geworden, leg ze dan niet op de kachel, zegt Boomsma, wetenschappelijk medewerker van het NHG en huisarts. De aanvoer van bloed wordt dan nog sterker gestimuleerd, terwijl de afvoer niet lukt. ,,Langzaam opwarmen, dus,’’ zegt Boomsma.

Naar de dokter

Raadpleeg de huisarts indien:

• De klachten zich uitbreiden naar andere ledematen dan alleen voeten en handen.
• Indien de klachten (pijn) in hevigheid toenemen.
• Wanneer de verschijnselen zich openbaren zonder dat handen en voeten aan kou zijn blootgesteld.