Narcolepsie: Als je overdag zomaar opeens in slaap valt

Narcolepsie is een neurologische aandoening, waarbij je je overdag heel moe kunt voelen of zelfs zomaar in slaap valt. Ook als je de nacht daarvoor prima hebt geslapen. Dat kan zelfs gebeuren op hele ongeschikte momenten zoals op school of op het werk. Kleine dutjes gedurende de dag kunnen onvermijdelijk zijn. Soms kan het lijken of iemand, die aan narcolepsie lijdt, wakker is terwijl hij of zij eigenlijk in slaap is gevallen. Wat is narcolepsie nou eigenlijk precies en is het te behandelen?

Wat is narcolepsie?

Mensen, die lijden aan de vrij zeldzame neurologische stoornis narcolepsie, kunnen zich overdag heel erg moe voelen waardoor ze willen gaan slapen. Ook kunnen ze plotseling in slaap vallen op de meest rare en onwenselijke tijdstippen en plaatsen. De neiging om in slaap te vallen kan overdag op elk moment optreden. Wanneer er daadwerkelijk wordt geslapen is dat vaak niet langer dan een paar minuten. Wanneer iemand plotseling is slaap valt, kan dat voor gevaarlijke situaties zorgen. Iemand kan namelijk in slaap vallen tijdens het autorijden of bijvoorbeeld tijdens het koken.

Onderzoek laat zien dat mensen, die lijden aan narcolepsie een ander slaappatroon hebben dan andere mensen. Ze komen namelijk heel snel in de droom- of REM slaap terecht. Aangenomen wordt dan ook dat het deel van de hersenen dat waken en slapen reguleert verstoord is bij narcolepsie. De oorzaak is waarschijnlijk genetisch. De ziekte komt voor bij ongeveer één op de tweeduizend mensen en komt evenveel voor bij vrouwen als bij mannen.

Symptomen van narcolepsie

De hier beschreven symptomen komen alle voor bij narcolepsie. Niet alle van de genoemde symptomen hoeven echter daadwerkelijk aanwezig te zijn voor een diagnose van narcolepsie door een arts:

• Onverklaarbare slaperigheid; eventueel gepaard gaand met daadwerkelijk in slaap vallen
• Slaapverlamming: Qua bewustzijn wakker zijn, terwijl het fysieke lichaam slaapt
• Slaapgerelateerde hallucinaties of droomachtige verschijnselen (kunnen aan alle zintuigen gerelateerd zijn)
• Slaapwandelen: Actief doorgaan met fysieke activiteiten tijdens de slaap (later herinnert de patiënt zich dit niet)
• Kataplexie: Verlies van spierspanning bij het beleven van sterke emoties
• Depressie: Een verminderd positieve stemming ten gevolge van niet adequaat en onregelmatig slapen, vaak ligt iemand die aan narcolepsie lijdt 's nachts wakker.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De eerste symptomen treden vaak op bij een leeftijd tussen de 10 en 25 jaar. Vaak vormen één of meerdere van de hier beschreven symptomen de aanleiding om naar de dokter te gaan, waarna meestal slaaponderzoek volgt.

Vaak wordt de aandoening eerst niet goed gediagnosticeerd, omdat moeheid of slaperigheid ook andere oorzaken kunnen hebben. Ook wordt vaak ten onrechte eerst de diagnose epilepsie gesteld.

Hoe kun je narcolepsie behandelen?

Meestal wordt er behandeld met medicatie en worden stimulerende middelen voorgeschreven om te voorkomen dat een patiënt in slaap valt op momenten, dat dat fysiek een risico zou kunnen vormen. Antidepressiva kunnen worden ingezet om de stemming wat te verbeteren maar vormen geen oplossing voor de kwaal zelf.

Vaak worden er ook adviezen gegeven hoe een patiënt kan voorkomen dat hij of zij in ongemakkelijke situaties terecht komt door in slaap te vallen. Ook hier is er geen echte oplossing voorhanden maar kunnen de schadelijke kanten van de aandoening worden beperkt. Training bedoeld om te leren om wakker te blijven en om tijdig een aanval te voelen aankomen, kan in ieder geval verschil uitmaken. Deze wordt gegeven door gespecialiseerde klinieken en zorgcentra.