Vijfde ziekte (Parvo): meestal, maar niet altijd onschuldig

De vijfde ziekte is een virusinfectie die meestal wordt doorgemaakt in de kinderjaren. Het is dan een ziekte die mild verloopt, of waar het kind zelfs helemaal niet ziek van is. Als iemand de ziekte eenmaal heeft doorgemaakt is er levenslange bescherming. Volwassenen die de ziekte als kind niet hebben gehad kunnen die nog krijgen. Zwangere vrouwen lopen een klein risico op een miskraam of een doodgeboren baby als ze de vijfde ziekte krijgen.

Wat is de vijfde ziekte?

De vijfde ziekte is een infectie die ook bekend is onder de naam erythema infectiosum. Het wordt beschouwd als een kinderziekte omdat het meestal kinderen zijn die deze infectie krijgen, het gaat dan vooral om kinderen tussen de 4 en 10 jaar. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus, het Parvo B19 virus. Een enkele keer krijgen volwassenen de ziekte, het gaat dan om mensen die nog geen antistoffen hebben omdat ze de infectie als kind niet hebben doorgemaakt. Wie de ziekte eenmaal heeft gehad is daarna de rest van zijn leven beschermd door antistoffen. Ongeveer 60 % van de volwassenen is beschermd.

Welke verschijnselen geeft deze infectie?

Een besmetting met dit virus kan symptoomloos verlopen, dat wil zeggen dat er geen ziekteverschijnselen zijn. Er ontstaan over het algemeen rode, iets verheven, grillig gevormde, grotere en kleinere vlekken in het gezicht, die daarna uitbreiden naar andere delen van het lichaam: romp, billen, armen en benen. Er kan sprake zijn van lichte koorts en jeuk, of een branderig gevoel. Het kind voelt zich meestal niet ziek. De wangen kunnen intens rood worden en eruit zien alsof het kind geslagen is, de 'slapped cheek'. Na ongeveer een week tot 10 dagen is de uitslag weer verdwenen. De vlekken kunnen nog wel tijdelijk terugkomen door warmte en kou, of door inspanning en opwinding, maar zijn dan snel weer verdwenen. Dit duurt meestal een paar weken. Volwassenen die de infectie doormaken hebben vaak een paar weken last van gewrichtsklachten, maar meestal geen uitslag.

Hoe wordt dit virus doorgegeven?

Het virus wordt via de lucht doorgegeven, in speekseldruppeltjes die ontstaan bij niezen, hoesten en praten, en zo bij anderen terechtkomen. Vanaf een week voordat de ziekteverschijnselen optreden kan iemand die het virus heeft dit al doorgeven aan andere mensen. Het is dus moeilijk om te voorkomen. Iemand die besmet is geraakt kan ziekteverschijnselen krijgen 1 tot 3 weken na het moment van besmetting. Wanneer de huiduitslag optreedt, is iemand niet meer besmettelijk voor anderen. Deze ziekte wordt vooral overgedragen in situaties waarbij intensief onderling contact is, zoals op scholen, kinderdagverblijven, speelzalen en thuis, in het gezin.

Is het nodig te behandelen?

Er is geen behandeling nodig bij de vijfde ziekte, het gaat vanzelf over. Voor het verlichten van eventuele jeuk kan mentholpoeder gebruikt worden. Een kind met de ziekte kan gewoon naar school als het zich goed voelt; iemand is niet besmettelijk meer op het moment dat de uitslag uitbreekt. Behalve door de gangbare hygiëne bij hoesten en handen wassen is het nauwelijks mogelijk om besmetting te voorkomen. Er bestaat geen vaccin voor deze ziekte.

Zwangere vrouwen en vijfde ziekte

Mensen die de vijfde ziekte als kind niet hebben gehad, hebben als volwassene geen antistoffen en kunnen de vijfde ziekte dus nog krijgen. Vrouwen die in de eerste helft van hun zwangerschap zijn en dan de vijfde ziekte krijgen hebben een iets hogere kans op een miskraam (in de eerste 3 maanden). Als de ongeboren baby op een later moment in de zwangerschap een infectie doormaakt met dit virus kan er een ernstige bloedarmoede ontstaan, waarbij de baby kan overlijden (9%) In de meeste gevallen gaat het echter goed en zijn er voor de baby geen gevolgen.

bloedonderzoek

Er kan niets gedaan worden om te voorkomen dat men ziek wordt, besmetting vindt immers al plaats in de week voordat de uitslag optreedt. Als iemand in het gezin van een zwangere misschien de vijfde ziekte heeft is het raadzaam om contact op te nemen met de huisarts. Om met zekerheid te kunnen zeggen dat het om de vijfde ziekte gaat kan er van de zwangere bloedonderzoek gedaan worden. Hierdoor kan onderscheid gemaakt worden tussen antistoffen verkregen door een vroegere infectie, waarbij er dus al bescherming is, en een recente infectie.

Handig om te weten

Hoewel er niet veel kan worden gedaan om de infectie te voorkomen wordt aangeraden om bij kinderen met de vijfde ziekte de schoolleiding in te lichten hierover. De schoolleiding overlegt dan eventueel met de GGD om te bepalen wat voor beleid er gevoerd gaat worden. Er kunnen plaatselijk kleine epidemieën ontstaan. Parvovirus B19 kan alleen infecties bij mensen veroorzaken. Andere Parvovirussen, die bij katten en honden voorkomen, zijn niet gevaarlijk voor de mens.