Help, ik zie een kwal! Wel of niet in zee?

Het advies om niet te gaan zwemmen als je een kwal ziet is een beetje kort door de bocht. Met een kort lesje 'kwallenkunde' en wat durf is er een goede kans dat het zien van een kwalletje hier en daar geen domper hoeft te zetten op je dagje strandpret! Over de behandeling van kwallensteken wordt veel geschreven. Maar voorkomen is beter dan genezen. Hoe voorkom je een kwallensteek? Helemaal uit zee blijven als je kwallen signaleert, of zijn er nog andere mogelijkheden?

In zee of niet in zee?

Voor de meeste mensen is een enkele kwallensteek van zo'n 'goede' oude Hollandse kwal wel onaangenaam, maar in de regel niet ernstig én goed te behandelen. Het jeukt, het prikt en het smeekt om een kompres met azijn, maar het leed is dan weer redelijk snel geleden. Sommige pechvogels echter zijn allergisch voor kwallen. Dan is het zaak om heel voorzichtig om te gaan met de kans op een kwallensteek. Ook wie sowieso ieder risico wil vermijden, kan het advies van de GGD Zeeland opvolgen: voor je enthousiast in zee springt, even goed kijken of je kwallen ziet liggen aan de kust óf de waarschuwingsvlag voor kwallen ziet hangen. Dat is in Nederland vaak het geval bij oostenwind. En zie je die kwal(len) of een waarschuwingsvlag en wil je het zekere voor het onzekere nemen: ga vandaag maar even niet in zee.

Korte cursus kwallenkunde

Er zijn echter wel degelijk kanttekeningen bij het advies dat sommige instanties geven om bij aanwezigheid van kwallen de zee geheel en al te mijden. Als je de zee helemaal mijdt omdat je zo'n enkel hoopje gelatine-achtige dril ziet, kan het best zijn dat je het spreekwoordelijke kind met het badwater weggooit. Want er zijn veel kwallen die niet steken. Zie je alleen doorzichtige en kleurloze kwallen zonder lange tentakels, dan heb je goede kans dat de kwallensoort niet steekt. Een lesje 'kwallenkunde' betaalt zich echt uit voorafgaand aan je dagje strand. Vooropgesteld natuurlijk dat je een beetje durf hebt tegenover deze glibberige mede-zwemmer, maar bij twijfel veilig aan de wal blijft! Dus, bekijk de volgende korte lijst even en zoek online even een plaatje op van de meest voorkomende soorten kwallen - in dit geval aan de Noordzeekust. Ga je in het buitenland op vakantie, doe het dan ook even voor je vakantiebestemming. Want wereldwijd verschillen de soorten kwallen die voorkomen, enorm, evenals hun gevaar. Dat eenmaal gezegd, zijn dit de kwallen die je écht moet kennen voor je dagje Noordzeestrand:

• Belangrijkste onschadelijke kwallensoort is de oorkwal, die aan het gebruikelijke onschuldige-kwallensignalement voldoet: 'kleurloos, doorzichtig, geen lange tentakels.' Deze kwal heeft een soort oorvormig patroon van vier vormpjes.
• De gele en blauwe haarkwal zijn mooie dieren, maar ze steken wel. Gelukkig herken je ze aan hun typerende kleur, dus als er zo'n fraai hoopje dril op het strand ligt, weet je hoe laat het is! Overigens is de rode haarkwal nog zo'n klant, maar die is zeldzamer in de Nederlandse zee.
• De kompaskwal is ook zo'n prikdier. Deze kleurige en typerend gevormde kwal heeft de lange tentakels die de stekende kwal gewoonlijk kenmerken.
• Overigens is de kruiskwal, dat kleine zeldzame kwalletje dat elders in dit artikel wordt beschreven, een uitzondering op de regel dat wat doorzichtig en kleurloos is, niet prikt. De kruiskwal doet dat dus wel!

Wanneer steekt een kwal?

Een kwallensteek is helaas snel opgelopen. Als je tijdens het zwemmen met de tentakels van een kwal in aanraking komt, is het gebeurd: een kwallensteek. Ook een aangespoelde kwal is niet per definitie 'steekvrij.' Deze kan wel degelijk nog levensvatbaar genoeg zijn om te steken. Dus zowel aan het strand als in de zee ben je niet veilig voor stekende kwallententakels...