Atleet Jason Smyth en de ziekte van Stargardt

Een oogziekte hebben die je bijna helemaal blind maakt en toch op het hoogste niveau deelnemen aan loopwedstrijden: het klinkt ongelooflijk maar toch doet de Ier Jason Smyth het en strekt zo tot voorbeeld van menige gehandicapte sporter.

Sportman met een visuele handicap

Jason Smyth is een 23-jarige Ier die gebeten is door de sportmicrobe. Hij heeft echter één grote handicap: hij lijdt aan de ziekte van Stargardt, een oogziekte die het gezichtsvermogen steeds meer doet afnemen en tot volkomen blindheid kan leiden. Bij hem is het zicht voor 90% afgenomen. Dit belette hem niet om in 2008 op de Paralympics in Peking zowel op de 100 als 200 meter met grote overmacht de gouden medaille weg te kapen. Gesterkt door dit resultaat besliste hij om ook aan wedstrijden met valide lopers deel te nemen. Ook daar behaalde hij prima resultaten en miste net de finale van de 100 meter op de Europese kampioenschappen te Barcelona in de zomer van 2010. Door zijn doorzettingsvermogen en sterke wilskracht bewees hij dat atleten met een handicap het ook ver kunnen brengen in de sport.

Wat is de ziekte van Stargardt eigenlijk?

Karl Stargardt (1875 - 1927) was een Duitse oogarts die in 1901 deze ziekte al detecteerde en beschreef en illustreerde in 1909. Op het centrale deel van het netvlies van het oog bevindt zich een ‘gele vlek’ waarmee je scherp ziet. Dit wordt de macula genoemd. Hierin zitten kegeltjes, cellen die contrast en kleuren kunnen waarnemen en waarmee je details kan zien. Daar nestelen zich eiwitten die schadelijke stoffen uit de kegeltjes verwijderen. Het gen dat hiervoor verantwoordelijk is wordt door de ziekte van Stargardt veranderd waardoor de kegeltjes langzaam afsterven en de gezichtsscherpte stilaan vermindert. Daarom spreekt men van dystrofie, een ziekte die progressief verloopt. De ziekte tast tegelijkertijd beide ogen aan.

Zowat 1 op 10000 mensen krijgen met deze ziekte, die tussen het zevende en het twaalfde jaar opduikt, te maken. Het is een recessief erfelijke ziekte, hetgeen betekent dat ze niet noodzakelijk tot uiting komt. De ouders kunnen de ziekte dragen zonder dat ze het weten.

Patiënten van de ziekte van Stargardt kunnen dus bijvoorbeeld gewoon rondlopen zonder ergens tegenaan te botsen, maar herkennen anderen niet omdat ze detailzicht ontberen. Ook het herkennen van kleuren kan moeilijk verlopen.

Een variant op deze ziekte is de fundus flavimaculatus, een ziekte die gekenmerkt wordt door vlekjes die worden waargenomen.

Behandeling

Voor de ziekte van Stargardt bestaat geen echte behandeling. Er bestaan wel methodes om de ziekte te vertragen zoals lasertherapie waarbij lekkende bloedvaatjes worden gedicht en verdergaande bloeding alsook de vermindering van het gezichtsvermogen worden voorkomen, maar deze zijn slechts geschikt voor een beperkt aantal patiënten. In enkele gevallen kan een operatieve ingreep gunstig uitvallen. Er betaan natuurlijk vergrootglazen of brillen met een klein vergrootglas om hen te helpen en uiteraard kunnen extra lampen bij het lezen hulp bieden.

Stargardt-patiënten vermijden best het gebruik van voedingssupplementen met vitamine A omdat dit de grondstof vormt voor de stof die zich in het netvlies van deze patiënten ophoopt.