Citrusflavonen en tocotriënolen: effect op cholesterol

Het verlagen van een verhoogd cholesterolgehalte is een belangrijk onderdeel van de preventie of behandeling van harten vaatziekten, Een afname van het cholesterolgehalte met 10% geeft, afhankelijk van de leeftijd, een verlaging van het risico op hart- en vaatziekten met 30%® tot 50%. De slechte cholesterol, met name het LDL-cholesterol is geassocieerd met de ontwikkeling van atherosclerose (= slagaderverkalking). Een verlaging van het LDL-cholesterol van 1 mmol per liter vermindert het risico op coronaire hartziekten met circa 25% en het risico op beroerte met circa 17%. De verhouding tussen het atherogene LDL-cholesterol (of het totale cholesterol) en het beschermende HDL-cholesterol geeft meer informatie voor de bepaling van het risico. Ook het triglyceridengehalte speelt een rol bij het risico op atherosclerose. Verder is het goed om de bloeddruk en het suikergehalte in het bloed in het oog te houden: hoge bloeddruk en diabetes zijn belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten. In België heeft 70% van de volwassenen een verhoogd cholesterol. Minder dan 10% daarvan is daarvan op de hoogte. Tot een waarde van 5 mmol/I (190 mg/dl) is een goed (normaal) cholesterolgehalte. Bij een sterk verhoogd cholesterolgehalte boven de 8 mmol/I (312 mg/dl) wordt meestal direct gestart met cholesterolremmers, zoals statinen, die zorgen voor een verlaging van het cholesterolgehalte met 25 tot 45% en het triglyceridengehalte tot 30%. Bij een licht verhoogd cholesterolgehalte (5-6.5 mmol/I) kan afvallen en gezonde voeding, rijk aan groente, fruit, vezels en beperkt in vet en verzadigd vet het cholesterolgehalte verbeteren na enkele maanden. Voedingssupplementen kunnen eveneens bijdragen tot het verlagen van het cholesterolgehalte. Het cholesterolgehalte daalt door gebruik van visolie niet significant (wel verbetering LDL:HDL ratio door verlaging LDL-cholesterol en toename HDL), soja geeft een afname van ongeveer 5% en groene thee capsules verlagen het cholesterolgehalte met 10%.

Cholesterolproductie door de lever

De meest effectieve maatregel om een verhoogd cholesterol te verlagen is het afremmen van de eigen cholesterolproductie in de lever. Dit werkt beter dan alleen een dieet, omdat het grootste deel van het totale cholesterol (ongeveer 80%) niet afkomstig is uit de voeding, maar geproduceerd wordt in de lever. Het beperken van de inname van cholesterol via de voeding kan voldoende zijn bij een licht verhoogde bloedspiegel van cholesterol. Bij sterk verhoogde cholesterolbloedspiegels worden medicijnen (statinen) voorgeschreven, die de productie van cholesterol remmen. Statinen geven enerzijds bijwerkingen, anderzijds geven zij de sterkste daling van het cholesterolgehalte.

Natuurlijke Cholesterolverlagers

Diverse voedingssupplementen kunnen het cholesterolgehalte helpen verlagen. In de meeste gevallen hebben deze slechts invloed op één van de bloedlipiden en is het effect mild. Zo is niacine (vitamine B3) bijvoorbeeld effectief voor de verlaging van het triglyceridengehalte en is het effect op het LDL-cholesterol minder. Knoflook heeft naast een verlagend effect op triglyceriden weliswaar een (licht) verlagend effect op het totale cholesterol, maar vrijwel geen effect op het LDL.

Bioflavonen en tocotriënolen

Een supplement bestaande uit een combinatie van citrusflavonen
en vitamine E (tocotriënolen) uit palmolie heeft een gunstig effect op het gehele profiel van bloedlipiden. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze combinatie een aanzienlijke verlaging kan geven van verhoogde gehaltes van cholesterol en triglyceriden.

Citrusflavonen

De schil van eetbare sinaasappel-en mandarijnsoorten bevatten een specifiek soort flavonóiden, waaronder tangeretin en nobiletin. Dit zijn zogenaamde polymethoxyflavonen (PMF's), waarvan cholesterolverlagende eigenschappen zijn aangetoond. Het verlagende effect is vooral gericht op het ongunstige LDL-cholesterol en op triglyceriden. PMF's verminderen de hoeveelheid van een lipoproteine in het LDL dat het ontstaan van aderverkalking bevordert (apoliproteine B). Vooral het tangeretin heeft deze werking.

ApoUproteïne B en Tangeretin

LDL-cholesterol bestaat voor 90% uit apoliprotéine B (apo-B). Apo-B bestaat voor een belangrijk deel uit triglyceriden. Tangeretin remt het enzym dat nodig is voor de synthese van triglyceriden en remt daarmee tevens de productie van apo-B. Bovendien stimuleert tangeretin ook de afbraak van triglyceriden, die plaats vindt in de lever. Daarnaast wordt de vorming van apo-B door tangeretin tegengewerkt via verhindering van het transport van triglyceriden naar nieuw te vormen apo-B. Ook nobiletin verlaagt het gehalte van LDL-cholesterol. Verder is van nobiletin bekend dat het een cruciale stap remt in het proces van atherosclerose (aderverkalking) die leidt tot plaquevorming in de vaatwand. Nobiletin remt namelijk de vorming van schuimcellen door geoxideerd LDL-cholesterol. Tangeretin en nobiletin zijn beiden waardevolle antioxidanten, hetgeen gunstig is voor de vermindering van de oxidatie van cholesterol. Geoxideerd LDL-cholesterol bevordert het proces van aderverkalking. Behalve een cholesterolverlagend effect hebben PMF's nog een andere gunstige werking die bijdraagt aan het voorkomen van hart- en vaatziekten. Tangeretin en nobiletin hebben sterke ontstekingsremmende eigenschappen. Chronische ontstekingsreacties spelen een rol bij atherosclerose.

Vitamine E uit Palmofle

Palmolie is rijk aan tocotriënolen, bepaalde vormen van vitamine E. Vitamine E is een verzamelnaam voor vier verschillende tocoferolen en vier tocotriënolen. Tocotriënolen, met name gamma en delta-tocotriënol, hebben een cholesterolverlagend effect. Tocotrienolen remmen de synthese van cholesterol in de lever. Dit gebeurt door versnelling van de afbraak van het enzym dat betrokken is bij de productie van cholesterol (HMG-CoA-reductase). Medicijnen die de cholesterolsynthese remmen zijn rechtstreekse remmers van HMGCoA-reductase en kunnen bijwerkingen vertonen die daarmee samenhangen. Tocotriënolen, die op een andere, minder drastische manier werken, zouden deze bijwerkingen niet hebben.

Studies

In een dubbelblind studie kregen 20 deelnemers met te hoge cholesterolwaarden gedurende vier weken een voedingssupplement met de combinatie van citrus-PMF's met tocotriënolen uit palmolie. Bij aanvang van de studie hadden alle deelnemers verhoogde gehaltes van totaal cholesterol (6,6 -7,6 mmol/I) en van LDL-cholesterol (4,7-5,4 mmol/I). Bij de twintig deelnemers was na vier weken een daling te zien van het totaalcholesterol (20-25%), het LDL-cholesterol (19-22%) en het triglyceridengehalte (24-28%). De verhouding tussen LDL en HDL verbeterde met 19 tot 24%. Bij tien deelnemers waarbij tevens het apo-B-gehalte werd gemeten daalde dit met 20,9%.

In een grotere, dubbelblind placebogecontroleerde studie van twaalf weken daalde het totaalcholesterol met 30%, het LDL met 27% en de triglyceriden met 34%. De HDL-spiegels namen iets toe met 4% en de LDL/HDL-verhouding verbeterde met 29%. In de placebogroep was er een lichte stijging van de gehaltes van totaal cholesterol (3%), LDL-cholesterol (1,7%) en triglyceriden (3%).

De resultaten van deze studies met de combinatie van citrusflavonen en tocotriënolen uit palmolie zijn veelbelovend, omdat ze in de buurt komen van wat bereikt kan worden met de medicijnen die de productie van cholesterol remmen (statinen). Statinen verlagen de cholesterolspiegel met 25 tot 45% en verlagen het triglyceridegehalte met 10-30%. Van statinen is bekend dat zij de spiegels van co-enzym Q10 kunnen verlagen, wat voor een deel de bijwerkingen op de skeletspieren en het hart kan verklaren.