Beroepsziekte: toxische encefalopathie

Toxische encefalopathie is een neurologische aandoening die op kan treden na (langdurige of hevige) blootstelling aan giftige stoffen. Omdat men doorgaans vooral op het werk met dergelijke stoffen in aanraking komt, wordt het een beroepsziekte genoemd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute toxische encefalopathie en chronische toxische encefalopathie. chronische toxische solvent encefalopathie (schildersziekte) is de meestvoorkomende chronische toxische encefalopathie.

Beroepsziekte: toxische encefalopathie

"Encefalopathie" is een term die gebruikt wordt om hersenziektes aan te duiden. Letterlijk betekent encefalopathie dan ook "ziekte van de hersenen". Toxische encefalopathie is een aandoening de hersenen die veroorzaakt wordt door giftige stoffen. Sommige giftige stoffen hebben een algemeen toxisch effect, andere hebben een zeer specfiek neurotoxisch effect.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute toxische encefalopathie en chronische toxische encefalopathie. Acute toxische encefalopathie ontstaat vrij snel na een (zeer) hoge blootstelling aan giftige stoffen, bijvoorbeeld oplosmiddelen, zwavelwaterstof en bestrijdingsmiddelen. Symptomen van acute toxische encefalopathie zijn onder meer:

• Bewustzijnsverlaging of bewustzijnsverlies
• Ontremming van het centraal zenuwstelsel
• Verlies van motorische controle
• Epileptische aanvallen
• Psychotische verschijnselen

Chronische toxische encefalopathie is een syndroom met een sluipend begin, waardoor men vaak helemaal niet door heeft dat men ziek aan het worden is. De intensiteit van de symptomen verschilt per veroorzakende stof. Chronische solvent encefalopathie is de meestvoorkomende vorm van chronische toxische encefalopathie. Deze mensen zijn blootgesteld aan oplosmiddelen. Deze vorm van chronische toxische encefalopathie wordt ook wel schildersziekte of organopsychosyndroom genoemd. Symptomen van chronische toxische solvent encefalopathie zijn onder meer:

• Moeheid
• Aandachtsproblemen
• Geheugenklachten
• Alcoholintolerantie
• Emotionele instabiliteit
• Prikkelbaarheid
• Hoofdpijn
• Depressiviteit

Classificatie van ernst van chronische solvent encefalopathie

In 1985 is door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een classificatieschema opgesteld voor de ernst van chronische solvent encefalopathie. Er zijn diverse factoren van invloed op de ernst van chronische solvent encefalopathie, waaronder de psychologische disfunctie, de mate van psychologisch lijden, de financiële compensatie van arbeidsongeschiktheid en eventuele andere lichamelijke aandoeningen. Jonge mensen hebben doorgaans een grotere kans op herstel. Vroegtijdige herkenning van toxische encephalopathie is daarom erg belangrijk.

Bij wie komt toxische solvent encefalopathie voor?

Dagelijks komen duizenden mensen door hun beroep in aanraking met oplosmiddelen. Hierbij kan je denken aan schilders, autospuiters, (scheeps)schoonmakers, autoschadeherstellers, vloerbedekkingleggers en drukkers. Zij kunnen blootgesteld worden aan onder andere benzeen, styreen en tolueen. De hoeveelheid waarin zij blootgesteld worden verschilt echter per beroep. Hoewel er door de jaren heen diverse maatregelen getroffen zijn om de blootstelling aan schadelijke stoffen te verminderen, is het probleem nog steeds actueel. De concentratie oplosmiddelen in de lucht is afhankelijk van diverse factoren, waaronder het gehalte toxische stof in het product, de vluchtigheid van de toxische stof, hoe het product aangebracht wordt, de omgevingstemperatuur en ventilatie.

Hoe vaak komt chronische toxische solvent encefalopathie voor?

In de jaren 1997 tot en met 2007 werden in Nederland meer dan 2.500 patiënten met een vermoeden van chronische solvent encefalopathie doorverwezen naar gespecialiseerde centra. Uiteindelijk kregen 400 mensen de diagnose chronische solvent encefalopathie stadium 2. Slechts 3% van deze mensen was van het vrouwelijk geslacht.

Behandeling van chronische toxische solvent encefalopathie

Op dit moment is er nog geen medicijn of therapie gevonden die de klachten van chronische toxische solvent encefalopathie goed aan kunnen pakken. Er zijn echter wel een aantal manieren om specifieke klachten te verminderen, zoals analgetica of ontspanningsoefeningen bij hoofdpijn, antidepressiva of psychotherapie bij depressieve klachten en anxiolytica of gedragstherapie bij angstklachten.

Neurotoxische stoffen in beroepen met specifieke klachten

Naast oplosmiddelen zijn er nog meer giftige stoffen die chronische toxische encefalopathie kunnen veroorzaken. Sommige van deze hebben specifieke neurologische gevolgen of typerende klachten.

Lees verder

• Beroepsziekte: kanker