Jeukende rode bultjes door larve van oogstmijt

Je hebt niets bijzonders gedaan en zit toch opeens onder de vervelende rode bulten. Ze lijken sterk op muggenbulten, maar het zijn er eigenlijk veel te veel en je hebt misschien zelfs geen enkele mug gezien. De bulten zitten waarschijnlijk op je enkels, onderbenen, knieën, liezen, oksels of buik jeuken verschrikkelijk. Er kunnen natuurlijk meerdere oorzaken zijn, maar er is een goede kans dat je slachtoffer bent van de larve van de oogstmijt.

De oogstmijt en zijn larven

Oogstmijten (Trombiculidae) zijn kleine beestjes van ongeveer 2 tot 5 mm lang. Ze hebben een gele tot helderrode kleur en lijken dankzij hun acht poten wel op kleine rode spinnetjes. Hoewel ze daarom soms geluksspinnetje genoemd worden zijn deze diertjes geen familie van de spin, ze behoren tot de orde van de mijten en teken (Acarina). De oogstmijt zelf, in volwassen vorm ook wel bekend als Fluweelmijt, is voor mensen volkomen onschuldig. In de vroege lente echter, leggen deze onschuldige oogstmijten eieren in de grond. Uit deze eieren komen oogstmijtlarven waarvoor men meestal de oorspronkelijk Engelse benaming gebruikt: chiggers. Deze chiggers hebben zes pootjes en zijn slechts 0.2 tot 0.3 mm groot. In tegenstelling tot de volwassen oogstmijten, die zich voeden met andere mijten en kleine diertjes zijn de chiggers parasitair, dat wil zeggen dat zij een mens of dier nodig hebben om zich mee te voeden en zich zo te kunnen ontwikkelen.

Mens of dier als gastheer van de chiggers

Chiggers hebben voor hun ontwikkeling maar éénmalig een maaltijd nodig. Voor deze maaltijd die bestaat uit half verteerd cel- en weefselvocht gaan ze op zoek naar een zogenaamde gastheer. Deze gastheer kan een ander dier zijn, waarbij de slachtoffers zeer divers zijn, ze komen voor bij bijvoorbeeld konijnen en vogels maar ook padden en slangen kunnen als gastheer functioneren.
Naast andere dieren kan een oogstmijtlarve ook een mens als gastheer gebruiken. Dit is echter voor de mijt geen gunstige keuze. De larven bijten zich namelijk vast in hun gastheer en zuigen zich dan in enkele dagen vol, echter worden ze bij mensen meestal al vroegtijdig verwijderd doordat mensen zich bijvoorbeeld krabben of stevig wassen. De oogstmijtlarven komen daardoor los en kunnen zich niet opnieuw vast bijten waarna ze dood zullen gaan.

Voorkeursplekken op de mens

Bij de mens kruipen de chiggers bijvoorbeeld via de broekspijpen naar binnen, waarna ze zich snel over het lichaam voortbewegen opzoek naar een beschutte plek. Plekken die de voorkeur hebben van de chiggers zijn plekken waar de huid dunner is en/of waar de kleding enigzins knelt. Dunnere huid zit vooral in de huidplooien zoals de knieholtes (maar ook de knieën zelf zijn geliefd), liezen en oksels. Knellende kleding vind je onder andere bij het elastiek van sokken en bij broekbanden. Ook plekken waar de kleding strak op het lichaam aansluit zoals onder het ondergoed kunnen voor oogstmijtlarven een beschutte plek vormen.

Trombidiosis - Huiduitslag van jeukende rode bultjes

Oorzaak

Triombidiosis, ook wel Trombiculiasis of Trombiculosis genoemd is een hevig jeukende huiduitslag van rode bultjes die veroorzaakt wordt door de beten van de oogstmijtlarven. Wanneer een oogstmijtlarve zijn beschutte plek gevonden heeft bijt hij zich vast in de huid. Hij zuigt geen bloed op zoals een mug, maar spuit enzymen de huid in die het weefsel vloeibaar maken zodat hij het op kan zuigen. Rond het tunneltje van vloeibaar weefsel, waarbovenop de larve zit die het weefsel opzuigt en gelijktijdig nieuwe spijsverteringsenzymen injecteert, ontstaat een ontstekingsreactie. Het zijn de enzymen die geïnjecteerd worden die de jeuk veroorzaken. Door het formaat en de snelheid van de oogstmijtlarven heeft de mens meestal in eerste instantie helemaal niet door dat ze gebeten zijn. Pas als na zo'n 3 tot 6 uur de jeuk op komt zetten ontdekt men dat hij gestoken is.

Symptomen

Trombidiosis is te herkennen aan sterk jeukende rode bultjes van zo'n 2 tot 4 mm groot met vaak een bleker centrum. Hoewel de jeuk zo'n 3 tot 6 uur na de beet op komt zetten is deze pas na 1 of 2 dagen op zijn hoogtepunt. Soms is het mogelijk om de zeer kleine larve nog in het centrum van de bult te zien zitten. Bij mensen die zeer gevoelig reageren kunnen meer symptomen voorkomen zoals uitgebreidere roodheid, blaasjes, blauwe plekken en er kan een gevoel van algehele malaise voorkomen die eventueel gepaard gaat met zwelling van de lymfeklieren. De plekken beginnen meestal na enkele dagen te verdwijnen, maar het kan wel 7 tot 10 dagen duren voordat het lichaam het door de mijt veroorzaakte tunneltje volledig heeft opgeruimd.

Behandeling van Trombidiosis

Wanneer men beseft dat hij door oogstmijtlarven is gebeten kan men het beste een warme douche of bad nemen om eventueel resterende larven zoveel mogelijk te verwijderen. Het is hierbij aan te raden de aangedane plekken stevig te boenen met bijvoorbeeld een borstel of een washandje en voldoende zeep te gebruiken. Bedenk dat in de kleding mogelijk nog levende oogstmijtlarven aanwezig kunnen zijn dus het is belangrijk om ook deze grondig te reinigen.

Na het wassen van de aangedane plekken kunnen deze eventueel nog met alcohol gedesinfecteerd worden. Optioneel is medicamenteuze behandeling mogelijk ter verlichting van de klachten bijvoorbeeld door middel van een lidocaïne houdende zalf. Ook een locale behandeling met corticosteroïden kan de klachten verlichten, dit kan voorgeschreven worden door je huisarts.
Behalve het bestrijden van de jeukklachten is er weinig behandeling mogelijk, het is vooral een kwestie van afwachten tot na 2 a 3 dagen de jeuk weer zal verdwijnen en de bultjes zullen gaan wegtrekken.

Voorkomen van beten

Zeker wanneer blijkt dat je er gevoelig voor bent is het beter om te proberen beten van de oogstmijtlarve te voorkomen. De larven kunnen gewoon in je eigen tuin zitten, ze zitten graag bovenaan grashalmen en het is daarom verstandig om het gras in je tuin kort te houden. Mogelijk kan het ook helpen om het afgemaaide gras uit de tuin te verwijderen.
Uiteraard kan je ook in de vrije natuur slachtoffer worden. Probeer zitten in het gras en lopen door hoger struikgewas te voorkomen. Wanneer je denkt toch risico te (moeten) lopen kan je je daar het beste op kleden, hoge schoenen of laarzen, een lange broek en de broek in de sokken en andere zoveel mogelijk aansluitende kleding maken het voor de oogstmijtlarve heel wat moeilijker om op het lichaam te komen. Moeilijker is echter niet hetzelfde als onmogelijk en dus is het beter om na thuiskomst meteen douchen en schone kleding aantrekken. Insectenwerende middelen die DEET bevatten zouden ook moeten helpen bij het voorkomen van beten. Belangrijk is dat deze ruim genoeg van tevoren op de juiste risico-plekken worden aangebracht, denk hierbij aan enkels en onderbenen maar ook de handen, onderarmen en eventueel de nek.