De overgang, niet altijd een gemakkelijke periode

De overgang, veel vrouwen willen er liever niet aan denken maar het hoort er (helaas) bij en het is een volkomen natuurlijk proces. Bij de overgang horen allerlei klachten, soms is er sprake van wat vage klachten maar en zijn ook vrouwen die veel hinder ondervinden met duidelijke klachten tijdens de overgangsperiode. Het is niet altijd een gemakkelijke periode maar met tips en soms wat hulp wel goed door te komen.

De overgang

De overgang (climacterium in het Latijns), wat is dat eigenlijk? Volgens de Dikke van Dale is de overgang: "het overgaan van de ene toestand in de andere". Bij de overgang gaan vrouwen van hun vruchtbare periode over in een niet vruchtbare periode, de menopauze. Het vermogen om zelf kinderen te kunnen krijgen is dan voorbij.
Er zijn vrouwen die er totaal niet wakker van liggen als ze in de overgang komen maar er is ook een groep die het er geestelijk erg moeilijk mee heeft. Het gevoel van ouder worden en "niet meer vruchtbaar zijn", is voor hun moeilijk te accepteren. Daarnaast krijgen de meeste vrouwen allerlei lichamelijke klachten die sterk kunnen variëren in hevigheid. Deze klachten zijn in staat hun leven en dagelijkse ritme behoorlijk in de war schoppen. Mensen in hun directe omgeving, zoals partner, kinderen en collega's, krijgen het soms eveneens zwaar te verduren omdat ze de klachten en veranderingen van dichtbij meemaken.

Leeftijd

Op welke leeftijd vrouwen in de overgang komen verschilt per persoon, bij de meeste vrouwen komt de overgang tussen hun vijfenveertigste en vijfenvijftigste levensjaar. Men spreekt van een zeer vroege overgang indien een vrouw ergens (achter) in de dertig is, in veel gevallen is hierbij sprake van een aandoening of onderliggende ziekte.
Levensstijl en erfelijke factoren kunnen veel invloed uitoefenen op wanneer de overgang zich aandient.

• Erfelijkheid is een belangrijke factor bij de overgang, de kans is erg groot dat een vrouw rond dezelfde leeftijd in de overgang komt als haar moeder.
• Levensstijl: roken tast gezonde lichaamsdelen aan, ook de hormoonproducerende ovaria (eierstokken) raken door het roken beschadigt waardoor een vrouw sneller in de overgang kan komen.
• Onderliggende ziekte: een onderliggende ziekte kan er voor zorgen dat de overgang vroegtijdig intreedt. Zo kunnen (goedaardige) tumoren aan de eierstokken bijvoorbeeld cystes of kanker voor een vroegtijdige overgang zorgen. Maar ook chemotherapie bij andere vormen van kanker kan een reden zijn voor een vroegtijdige overgang. Ziekten waarbij hormoonspiegels sterk schommelen of veranderen kunnen er eveneens voor zorgen dat vrouwen op jonge(re) leeftijd in de overgang komen.

Uiterlijk

Het uiterlijk van vrouwen die in de overgang komen verandert langzaam wat voor veel vrouwen als zeer onprettig wordt ervaren. Dit is één van de redenen waarom vrouwen moeite hebben met de overgang, ouder worden is op zich niet erg maar zodra het zichtbaar wordt aan de haren, huid en lichaam wordt het voor sommigen heel confronterend.

• Haar: Tijdens en na de overgang nemen vrouwelijke hormonen af, de mannelijke hormonen blijven echter wel op hetzelfde niveau waardoor deze de overhand krijgen. Hierdoor kunnen mannelijke kenmerken zoals lichaamsbeharing zich ontwikkelen. Haargroei op het gezicht (bovenlip, wangen en kin) is een bekent voorbeeld. Maar ook op de armen en benen zal haargroei toenemen. Epileren, harsen of definitief ontharen zijn goede middelen om dit probleem aan te pakken.
• Het hoofdhaar daarentegen wordt juist dun en slap door het verminderde oestrogeen niveau. Hoofdmassage zorgt voor een goede doorbloeding wat een positief effect geeft op de conditie van het haar. Shampoos en conditioners kunnen eveneens helpen om het haar iets voller en steviger te maken. Tevens zijn haarstukken of haar-extensions uitermate geschikt voor meer volume.
• Huid: Oestrogeen is belangrijk voor een mooie stevige huid maar doordat het niveau daalt, zal de huid slapper, droger en rimpeliger worden. Een duidelijke kenmerk zijn de verticale rimpels boven de bovenlip van een vrouw. Het is erg belangrijk dat de huid goed wordt verzorgt met een rijke voedende crème. Daarnaast is het belangrijk om beschadiging door de zon te voorkomen, gebruik altijd een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor en vooral niet te lang zonnen.
• Lichaam: Niet alleen huid en haar veranderen maar ook het vrouwelijk lichaam zal anders worden. Borsten worden door het afnemen van vetweefsel, bindweefsel en melkklierweefsel slapper en gaan daardoor meer hangen. Tevens kan het gewicht toenemen zonder verandering van eetpatroon of levensstijl. Daarnaast kan zich er een gevoel van algehele malaise ontwikkelen met klachten zoals: hoofdpijn, migraine, duizelingen, vermoeidheid, lusteloosheid, transpireren, depressie enz.

Menstruatie

Het menstruatie patroon zal sterk veranderen, soms kunnen bloedingen enkele weken en soms maanden uitblijven terwijl een andere keer de menstruaties elkaar te snel opvolgen. Ook kunnen de bloedingen zeer heftig zijn met veel bloedverlies en stolsels maar ook menstruaties met zeer weinig bloedverlies horen bij de overgang. In een overgangsperiode is het voor een vrouw raadzaam om altijd maandverband met zich mee te nemen om niet onnodig voor een verrassing te komen te staan. Vaginale droogheid wordt eveneens veroorzaakt de een laag oestrogeen niveau, dit is goed op te lossen door middel van glijmiddel. Maak nooit gebruik van speeksel, dit kan een (schimmel)infectie veroorzaken.

Opvliegers

Een bekent fenomeen tijdens de overgang zijn opvliegers, vaak wordt er wat lacherig om gedaan maar het is echt vervelend. Vooral als een opvlieger plaats vindt op de werkvloer of in een ruimte met veel vreemden wordt het als uiterst gênant ervaren. Plotseling transpireren, hartkloppingen en rood aanlopen tot in de nek, hals en borst zijn de meest voorkomende symptomen van een opvlieger. In een enkel geval kan men tijdens één de opvliegers misselijk worden. Opvliegers komen overdag of 's nachts zomaar uit het niets en verdwijnen meestal na een halve minuut of enkele minuten weer vanzelf.

Botten

Een erg vervelende bijkomstigheid van de overgang is osteoporose (botontkalking), één op de vijf vrouwen krijgt met deze kwaal te maken. Osteoporose betekent letterlijk vertaalt: poreus bot. Bij osteoporose verliest het bot langzaam steeds meer botmineralen zoals kalk waardoor het bot zwakker wordt en sneller kan breken. Het is erg belangrijk dat vrouwen van vijfendertig jaar en ouder er goed op letten dat ze voldoende calcium tot zich nemen. In zuivelproducten zit veel calcium maar ook noten, peulvruchten en bladgroenten zijn producten die veel calcium bevatten. Indien u niet zo van deze producten houdt, is het ook mogelijk om een calciumpreparaat tot u te nemen, de preparaten zijn te koop bij de meeste drogisterijen. Lees voor gebruik goed de bijsluiter door en overschrijdt nooit de aanbevolen dosering.

Emoties en depressies

Hormonen kunnen voor veel vreugde zorgen maar ze kunnen ook depressies en heftige emoties veroorzaken. Denk bijvoorbeeld alleen al aan de stemmingswisselingen rond de menstruatie. Tijdens de overgang gaan de hormoonspiegels nog erger heen en weer waardoor reacties ook heftiger worden. Er kunnen huilbuien ontstaan maar ook boosheid, onzekerheid, eenzaamheid, verdriet en onredelijkheid. Vaak kunnen vrouwen er niks aan doen dat ze zo reageren en voelen ze zich later erg schuldig over hun gedrag. Indien emoties uit de hand lopen is het raadzaam om advies te vragen aan een (huis)arts. In een enkel geval kunnen er hormonen worden voorgeschreven om overgangsklachten te verminderen.

Partner

Vrouwen die in de overgang zitten hebben het door lichamelijke en geestelijke klachten af en toe erg moeilijk. Maar de partner krijgt het ook regelmatig zwaar te verduren wanneer zijn of haar vrouw in de overgang is. Vooral bij heftige, emotionele en onredelijke uitbarstingen is het niet altijd gemakkelijk om er overheen te stappen en vervolgens te doen alsof er niks gebeurd is. Probeer toch zoveel mogelijk begrip te tonen en ga er in de heetst van de strijd niet te erg tegen in. Steun haar zoveel mogelijk en geef haar het gevoel dat ze er niet alleen voor staat. Indien problemen en emoties uit de hand dreigen te lopen is het raadzaam om dit te bespreken op een moment dat ze zich goed voelt. Soms is er hulp van een arts of specialist nodig om samen door deze lastige periode heen te komen.

Tot slot

Indien u erge klachten ondervindt tijdens de overgang, is het verstandig om een bezoekje te brengen aan de apotheek of drogist. Zij kunnen u helpen met (natuur) producten om klachten te verminderen. Blijven klachten daarna nog aanwezig, dan is het raadzaam om contact op te nemen met een huisarts of gynaecoloog.
Bent u tevens geïnteresseerd in de overgang van de man? Klik dan hier voor het artikel "Andropauze, de mannelijke tegenhanger van de menopauze".