Chronisch verkouden: steeds weer snotteren en hoesten

Steeds maar weer die verstopte neus. Altijd hoesten of niezen en zo vaak een pijnlijke keel. Het lijkt wel alsof je voortdurend verkouden bent. Een verkoudheid wordt veroorzaakt door een virus, dat zorgt voor een ontsteking van het slijmvlies van de neus, de bijholten en de keel. Een paar keer per jaar verkouden zijn, is heel normaal. Heb je echter bijna constant last van verkoudheidsklachten, dan is er mogelijk iets anders aan de hand. Een volwassen persoon wordt gemiddeld zo'n twee tot vijf keer per jaar verkouden. Kinderen kunnen wel zes tot tien keer per jaar het verkoudheidvirus te pakken krijgen. De ene persoon is wat gevoeliger voor het virus dan de andere. Het is echter niet normaal dat je bijna het hele jaar door last hebt van een verkoudheid. Waarschijnlijk is er in dat geval sprake van een andere aandoening, die vergelijkbare klachten geeft als een verkoudheid.

Het 'gewone' verkoudheidsvirus

Er zijn veel verschillende virussen die een verkoudheid kunnen veroorzaken. Soms word je in een relatief korte tijd een aantal keer achter elkaar verkouden. In de meeste gevallen wordt je verkoudheid dan steeds door een ander type virus veroorzaakt. Het virus komt via je neus naar binnen en wordt in eerste instantie opgevangen in het slijmvlies dat de binnenkant van je neus bekleedt. Piepkleine trilhaartjes zorgen er met zwiepende bewegingen vervolgens voor dat de virusdeeltjes (evenals bijvoorbeeld stof) naar je keel worden vervoerd. Als alles volgens plan verloopt, wordt het virus hier of eventueel na doorslikken in je maag (door het maagzuur) onschadelijk gemaakt.

Door tal van redenen kan het virus echter kans zien om in de neuskeelholte te overleven en zich te gaan vermeerderen. Het slijmvlies van je neuskeelholte is heel gevoelig voor het verkoudheidsvirus. Er zijn zoveel virussen die een verkoudheid kunnen veroorzaken, dat het soms wat lastig is voor je lichaam om het specifieke virus tijdig te herkennen en onmiddellijk uit te schakelen. Mogelijk is ook je weerstand wat verminderd, omdat je erg moe bent of het heel erg druk hebt. Wanneer het virus zich in je neuskeelholte gaat vermeerderen en uitbreidt naar je neus en de onderkant van je keel, ontstaat een infectie die voor de bekende verkoudheidsklachten zorgt: snotteren, een verstopte neus, keelpijn en hoesten. Verkoudheid veroorzaakt door een virus is in de meeste gevallen een onschuldige ziekte, die vanzelf na een week tot tien dagen weer overgaat. Antibiotica helpen niet bij een virusinfectie. Je lichaam zal het virus zelf moeten bestijden. Tegen de pijn en koorts kun je eventueel paracetamol slikken. Bij keelpijn kun je het beste op een dropje of snoepje zuigen. Je kunt een neusspray of neusdruppels gebruiken om de slijmvliezen van je neus te laten slinken. Gebruik deze middelen echter niet langer dan vijf dagen, omdat ze anders je slijmvliezen kunnen beschadigen. Tegen de hoest kun je, afhankelijk van de soort hoest, middelen met een verzachtende, slijmoplossende of hoestprikkeldempende werking gebruiken.

Langdurige verkoudheid door bacteriën

Wanneer je lichaam verzwakt is door de virusinfectie, zien bacteriën soms kans om een extra infectie in bijvoorbeeld je bijholten (voorhoofdsholte of kaakholte) of je keel te veroorzaken. Zowel de keel als de bijholten staan in directe verbinding met je neus. Omdat de lichaamscellen in je neuskeelholte al hard aan het werk zijn om het virus te bestrijden, hebben bacteriën meer kans om in datzelfde gebied een infectie te veroorzaken. Het slijmvlies in je neusbijholten zwelt op en de holten raken verstopt door taai slijm. De klachten lijken heel erg op een verkoudheid, maar ze zijn ernstiger. Je kunt ook hoofdpijn krijgen, pijn onder en achter je ogen, tand- en kiespijn en koorts. Een dergelijke bacteriële infectie kan soms maandenlang klachten geven (de ontsteking wordt dan chronisch genoemd). Bij een keelontsteking zijn de keelholte en/of de amandelen ontstoken. Dit zorgt voor een hevige keelpijn, slikproblemen en koorts. Ook hoesten, hees worden en opgezette en pijnlijke lymfeklieren in de hals komen bij een bacteriële keelontsteking veel voor.

Stress, zwemmen en duiken, vliegen, tocht, luchtverontreiniging, gebitsontstekingen, het te lang gebruiken van neusspray en allergische reacties, kunnen overigens ook een rol spelen in het ontstaan van een bacteriële infectie. Wanneer de klachten van een bacteriële infectie langer dan vijf dagen aanhouden of wanneer je erg veel last hebt van de infectie, is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze zal je dan antibiotica voorschrijven.

Langdurige verkoudheid door een allergische reactie

Verkoudheidsklachten kunnen veroorzaakt worden door een allergische reactie op bijvoorbeeld stof of pollen. De allergische reactie veroorzaakt dan een ontsteking van het neusslijmvlies met als gevolg een verstopte neus. Een bekend voorbeeld hiervan is hooikoorts. Soms beperkt de ontsteking zich niet tot de neus, maar zijn ook de ogen, keel en oren ontstoken. Veelvoorkomende symptomen van hooikoorts zijn een kriebel in de neus, niezen, een verstopte neus en veel waterig snot. Bij een ernstiger allergie kun je je ook suf en lusteloos voelen en last hebben van hoofdpijn, oorpijn, hoesten, een piepende ademhaling en rode, waterige ogen.

Wanneer je allergisch bent voor boompollen, dan heb je de meeste klachten in de lente. Vooral bomen waar katjes aan groeien, zoals de beuk, berk, hazelaar en els, lokken dan een allergische reactie uit. Ben je allergisch voor grassen, dan zul je dit met name in de zomer merken. In dat seizoen bloeien de weidegrassen. Een allergie voor kruiden manifesteert zich hoofdzakelijk in de herfst.

Met behulp van een allergietest en eventueel bloedonderzoek kan vastgesteld worden of je allergisch bent voor pollen. Een behandeling van hooikoorts bestaat in de eerste plaats uit het vermijden van de pollen waar je allergisch voor bent. Daarnaast krijgen de meeste mensen medicijnen voorgeschreven die de klachten als gevolg van de allergische reactie moeten tegengaan. Voorbeelden hiervan zijn antihistaminica, middelen tegen neusverstopping en corticosteroïden. In ernstiger gevallen kan immunotherapie een oplossing zijn. Deze langdurige therapie is erop gericht om je minder gevoelig te maken voor de stof waarvoor je allergisch bent.

Langdurige allergische neusslijmvliesontstekingen kunnen soms leiden tot acute of chronische bacteriële infecties van de neusbijholten, een verergering van astma of oorinfecties.

Langdurige verkoudheid door een schimmelinfectie

Een enkele keer kunnen verschillende soorten schimmels klachten geven die in eerste instantie doen denken aan een onschuldige verkoudheid. Overal om ons heen, maar ook op onze huid en in ons lichaam, leven schimmels. We ademen ze voortdurend in. Normaal gesproken kunnen deze schimmels geen of nauwelijks schade aanrichten. Ze worden in toom gehouden door de (nuttige) bacteriën die in ons leven of worden onschadelijk gemaakt door ons lichaam. Wanneer de luchtwegen beschadigd zijn (door bijvoorbeeld tbc of COPD) of wanneer de weerstand ernstig verminderd is (door bijvoorbeeld een immuunstoornis na een transplantatie of chemotherapie), kunnen schimmels zich in de luchtwegen in stand houden en vermeerderen. Ze veroorzaken dan een ontsteking in de bovenste luchtwegen met alle bijbehorende klachten van dien: verstopte neus, hoesten, keelpijn, oorpijn. Wanneer de schimmelinfectie te lang onbehandeld blijft, bestaat het gevaar dat de ontsteking zich uitbreidt naar de longen en een ernstige longontsteking veroorzaakt.

Bekende voorbeelden van schimmels die luchtweginfecties kunnen veroorzaken zijn: aspergillus en candida. Het vaststellen van de diagnose is afhankelijk van de klachten. Soms is bloedonderzoek of een huidtest (priktest) voldoende. Wanneer er ook sprake is van longklachten kan een röntgenfoto, bronchoscopie of longfunctieonderzoek noodzakelijk zijn. Een schimmelinfectie moet behandeld worden met medicijnen om de groei van de schimmels te remmen.

Langdurige verkoudheid door neuspoliepen

Een neuspoliep is een goedaardige zwelling van het neusslijmvlies. Een neuspoliep ontstaat meestal in de neusholte tussen de neus en de ogen en zakt van daaruit de neus in. Het is onbekend waarom een neuspoliep precies ontstaat, maar allergische aanleg, een chronische ontsteking van het neus(holte)slijmvlies, overgevoeligheid van het neusslijmvlies en astma spelen hierbij zeer waarschijnlijk een rol. In de meeste gevallen ontstaan poliepen aan beide zijden van de neus. Neuspoliepen veroorzaken klachten die veel lijken op een normale verkoudheid: verstopte neus, 'snotterig' gevoel, verminderde reuk en smaak, hoofdpijn, vol gevoel in het hoofd.

Wanneer de verkoudheidsklachten blijven bestaan, zal de huisarts je doorsturen naar een KNO-arts. Deze zal, als hij in de neus kijkt, meestal de karakteristieke neuspoliepen snel zien. Soms zijn röntgenfoto's of een neusendoscopie nodig. Bij dit laatste onderzoek wordt met een dun kijkertje dieper en hoger in de neus gekeken. De behandeling is afhankelijk van de klachten en de omvang van de neuspoliepen. Vaak kunnen de poliepen met medicijnen verkleind worden, waardoor de klachten verminderen. In sommige gevallen, bijvoorbeeld wanneer de medicijnen niet afdoende helpen, worden de neuspoliepen operatief verwijderd. Bij een minderheid van de mensen, komen de neuspoliepen na de behandeling met medicijnen of de operatieve verwijdering, helaas toch weer terug.

In uitzonderlijke gevallen kunnen aanhoudende verkoudheidsklachten veroorzaakt worden door een aangeboren aandoening van de bovenste luchtwegen, door aandoeningen die ontstaan zijn door complicaties tijdens een chirurgische ingreep of door kwaadaardige tumoren van de neus-keelholte of het strottenhoofd.

Een verkoudheid is meestal onschuldig. Wanneer de klachten echter te lang aanhouden of wanneer je erg veel of ernstige klachten hebt, is het altijd verstandig om naar de huisarts te gaan.

Lees verder

• Opgezette lymfeklieren: meestal een onschuldig verschijnsel
• PCD: Voortdurend last van je neus, keel of oren