Inzoomen op Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS)

De Posttraumatische Stress Stoornis valt onder de psychiatrische diagnoses en geldt in het algemeen als een aanduiding van ernstige psycho-sociale problemen die zich kunnen ontwikkelen na een stressvolle situatie (oorlog of vredesmissie). Zowel mijn vader als mijn moeder hebben door datgene wat ze in WO II ondervonden, te maken gehad met deze PTSS. Echter in de 50er en 60er jaren van de vorige eeuw kende men die term nog niet.

Biopsychosociale gezondheid

Wanneer het mensen lukt jarenlang stressvolle situaties te overleven, dan is een belangrijke vraag of en in welke mate dergelijke personen psychische schade hebben opgelopen tengevolge van die stressvolle periode. Het beoordelen van een eventuele gezondheidsschade is verre van eenvoudig. Dat is des te moeilijker in tijden waarin men nog niet vertrouwd was met de mogelijke psychische gevolgen van oorlogen en er nog geen term bedacht was waarin allerlei vreemde - daarmee samen-hangende - symptomen onder gerangschikt kunnen worden. Uit latere onderzoeken naar PTSS kwam naar voren dat de beoordeling van een eventuele gezondheidsschade slechts mogelijk is wanneer de symptomen van PTSS in samenhang en tezamen met iemands bio-psychosociale (fysieke, psychische en sociale) gezondheid worden onderzocht.

Andere gezondheidsklachten

De moeilijkheid van het beoordelen van eventuele gezondheidsschade tengevolge van PTSS zit daarin dat - op dezelfde manier als bij andere psychiatrische aandoeningen - ook voor de Posttraumatische Stress Stoornis geldt dat mensen in staat zijn adequaat te functioneren, ondanks het feit dat zij van de aandoening hinder ondervinden. Zelf heb ik bij mijn ouders kunnen vaststellen dat dit adequaat functioneren steeds minder goed ging verlopen, nadat bij hen ook andere gezondheidsproblemen gingen ontstaan.

Vader

Mijn vader werd na zijn gevangenneming als KNIL-militair in het voormalige Nederlands Indië, op transport gesteld naar Birma en ingezet bij de aanleg van de beruchte 'Birma-spoorweg'. De dankbaarheid en blijdschap over zijn behouden terugkeer uit Birma werd - terug in Nederland - na enkele jaren vergald toen bleek dat hij tijdens dit krijgsgevangenschap Amoeben-dysenterie (amoebiasis) had opgelopen. Amoeben-dysenterie is een ernstige en uitheemse tropische ziekte, een aandoening van de dikke darm. Later bleek dat deze aandoening niet alleen zijn weerstand steeds verder uitholde, maar eveneens werd duidelijk dat het hem steeds minder goed lukte zijn driftbuien te onderdrukken. Driftbuien die samenhingen met en het gevolg waren van de ernst van de traumatische ervaringen, zoals het zich machteloos voelen en verlies van controle.

Opmerking

Vervolgonderzoeken bij lijders aan deze stoornis toonden aan:
  • dat een slechtere lichamelijke conditie meer PTSS-symptomen tot gevolg heeft en vervolgens weer leidt tot meer en ernstiger lichamelijke symptomen;
  • eveneens werd duidelijk dat geweld in ongeveer 13% van de gezinnen van veteranen zonder PTSS voorkomt, maar dat dit percentage stijgt tot boven de 30% bij gezinnen van veteranen met PTSS;
  • dat slechts 29 - 40% van de veteranen met ernstige psychische problemen hulp zoekt. Een belangrijke reden om af te zien van behandeling zijn niet alleen angst voor stigmatisering (zwak gevonden te worden), maar ook angst voor statusverlies binnen de eenheid.

Moeder

Mijn moeder - destijds voor de eerste maal in haar leven zwanger - werd als Nederlandse krijgsgevangene in het voormalige Nederlands Indië in een zogenaamd Jappenkamp ondergebracht en verrichtte daar werkzaamheden als theeblaadjes-plukster op de plantages. Dat houdt in: urenlang werken in de brandende zon zonder voldoende eten en drinken en onder erbarmelijke omstandigheden. Na de Japanse capitulatie werden mijn ouders - weliswaar getraumatiseerd door de oorlogsomstandigheden, maar innig dankbaar - herenigd. De later telkens verminderende gezondheid van mijn moeder ten gevolge van onder andere schildklierproblemen, vergrootte het risico op de voortduring van PTSS bij mijn vader en omgekeerd versterkte de nalatende gezondheidstoestand van vader de voortduring van PTSS bij mijn moeder, met het gevolg dat zij voortdurend angstiger en onzekerder werd.

Niet professionele steun

Recentelijk onderzoek heeft uitgewezen dat steun van partners en vanuit het sociale netwerk essentieel is voor het voorkomen dan wel beperken van PTSS. In het geval van mijn ouders waren beiden getraumatiseerd en hadden beiden gezondheidsschade opgelopen. Geen van beiden repte over de doorstane traumatische situaties, geen van beiden was in staat een sociaal netwerk op te zetten, waarin hun problemen op vertrouwelijke wijze besproken konden worden. Zij waren niet in staat elkaar te ondersteunen, hadden geen vrienden of kennissen die daartoe in staat waren. Letten we op het feit dat de geestelijke gezondheid van de PTSS-lijder gelijk op gaat met de geestelijke gezondheid van diens partner, dan blijkt zonneklaar dat beiden zelf dringend professionele ondersteuning nodig hadden. Echter van een - op Posttraumatische Stress Stoornis gerichte - professionele ondersteuning was in de eerste decennia na WO II geen sprake. Ook heden ten dage blijkt dat - ondanks het aangetoonde belang van de niet-professionele zorg door partners en anderen - deze belangrijke zorgbron nog altijd grotendeels buiten beschouwing blijft bij het opzetten en de ontwikkeling van nazorg aan personen die stressvolle omstandigheden hebben ondergaan.

Verband tussen PTSS en andere bio-psychosociale gezondheidsaspecten

Uit onderzoek is gebleken dat PTSS-symptomen sterk samenhangen met andere aspecten van de gezondheid. Daarom kan PTSS ook niet los gezien worden van de totale gezondheidstoestand.

Voorspellende factoren van PTSS-symptomen

Er zijn twee achtergrondgegevens die een significante voorspellende waarde hebben voor zowel PTSS-symptomen als voor de bio-psychosociale gezondheid. Deze achtergrondgegevens zijn:
  • 1. de levensproblemen;
  • 2. de aanwezigheid van huiselijke problemen tijdens uitzending of gevangenschap.

Opmerking

Als ook de partnerrelatie als voorspeller in het onderzoek werd opgenomen bleek - voor wat betreft de huiselijke problemen - deze relatie als 'voorspeller' beter te functioneren dan de aanwezigheid van huiselijke problemen. Het was zelfs zo dat de bijdrage van huiselijke omstandigheden niet langer significant was, terwijl de partnerrelatie juist de sterkste voorspeller bleek te zijn.

Persoonlijke ervaringen

In de naoorlogse jaren, de jaren van wederopbouw, was het voor ons gezin financieel niet gemakkelijk om rond te komen. Dat drukte op de kwaliteit van de relatie tussen mijn beide ouders en op de verhoudingen tussen de kinderen en onze ouders. Het was tevens van invloed op de gezondheidstoestand van vader en moeder. Die invloed op de gezondheid en daarmee op het veelvuldiger optreden van PTSS-symptomen, bleek overigens eveneens uit onderzoeken die aantoonden dat er bij de partners van uitgezonden militairen meer gezondheidsproblemen aanwezig waren dan bij de militairen zelf.

De driftbuien van mijn vader en daaraan gerelateerd het steeds angstiger en onzekerder worden, verbonden aan de zwakker wordende gezondheid van mijn moeder werd door mij herkend in de bevindingen van onderzoek naar het verband tussen lichamelijke, psychische en relatieschalen van militair en partner. Uit het onderzoek bleek namelijk dat de PTSS-index samenhangt met de agressie van de partner. De hoogste scores op de agressieschaal werden gevonden bij ondervraagde militairen met een hoge PTSS-score. Daarbij blijken sterke verbanden aanwezig tussen de door de militair (vader) meegemaakte levensgebeurtenissen en de door de partner (moeder) ervaren agressie van de militair.

Conclusies uit het onderzoek

In relatie tot mijn persoonlijke ervaringen ten gevolge van PTSS bij mijn beide ouders herken ik in de conclusies uit het onderzoek vooral:
  • 1. de vaststelling dat het aanwezig zijn van meer PTSS-symptomen samengaat met een duidelijk verhoogd risico op lichamelijke, psychische, sociale en relationele problemen;
  • 2. het onderscheid dat gemaakt dient te worden tussen de vier clusters van PTSS-symptomen, te weten: herbeleving, vermijding, dysforie en hyper-arousal.

Opmerking:
Dysforie = verlies van interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, gepaard aan gedeprimeerdheid, somberheid, bedroefd zijn, neerslachtigheid, hopeloosheid, het zich in de put voelen, niet monter zijn;
Hyper-arousel = overmatige reactie op onverwachte gebeurtenissen, gevoelens bedreigd te worden, moeilijk of niet kunnen slapen, geïriteerd zijn, woedeaanvallen, concentratieproblemen, het zich voortdurend op zijn hoede voelen of het gevoel hebben voortdurend en van alle kanten te worden bedreigd.

  • 3. het feit dat eerdere levensgebeurtenissen en huiselijke problemen bijdragen aan de aanwezigheid van PTSS-symptomen en een slechtere gezondheid na deze ervaringen;
  • 4. de relatief slechte gezondheidstoestand van de partners van uitgezonden militairen. Bij de partner bleek het percentage hoge scores op de schalen PTSS tweemaal zo hoog te zijn als bij de militair zelf.

Aanbevelingen van UB4M

Tenslotte wil ik - gerelateerd aan hetgeen mijn ouders meegemaakt hebben - eindigen met enkele van deze aanbevelingen.
  • Bij de geconstateerde PTSS-symptomen past begeleiding en ondersteuning beter dan traumabehandeling. Bij deze begeleiding/ondersteuning is een belangrijk onderdeel om tijdig inzicht te verkrijgen in de kans op PTSS-symptomen of het feit dat deze reeds bestaan;
  • Aan de partners van militairen dient meer begeleiding en ondersteuning te worden aangeboden, wellicht nog meer dan aan de militairen zelf.
© 2012 - 2024 Emfkruyssen, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De posttraumatische stress-stoornisDe posttraumatische stress-stoornisVrijwel ieder mens maakt ooit in zijn leven een ingrijpende gebeurtenis mee. Hoewel deze gebeurtenissen ernstige impact…
Geneeskundig methodiek PTSS (posttraumatische stress)Een posttraumatisch stress-stoornis kan veel verschillende oorzaken hebben. Het gaat er vooral om hoe mensen met een bep…
Last van een posttraumatische stress-stoornis?Last van een posttraumatische stress-stoornis?De posttraumatische stress-stoornis kortweg PTSS komt meer voor dan we ons vaak realiseren. We kunnen het via de media k…
Welke angststoornissen bestaan er?Welke angststoornissen bestaan er?Welke verschillende vormen van angst bestaan er? Wat is het verschil tussen angst en paniek? Is het hebben van een fobie…

Brandend maagzuur (zuurbranden): symptomen en behandelingBrandend maagzuur (zuurbranden): symptomen en behandelingWat is zuurbranden of brandend maagzuur? Bij zuurbranden of reflux stroomt de inhoud van de maag terug in de slokdarm. D…
Migraine natuurlijk behandelenMigraine is een periodiek optredende, kloppende hoofdpijn, die meestal aan één zijde voorkomt en gepaard gaat met missel…
Bronnen en referenties
  • Onderzoek UB4M voor ACOM en AFMP/MARVER.
Emfkruyssen (338 artikelen)
Gepubliceerd: 28-01-2012
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.