Kruiden die de lever en de spijsvertering bevorderen

Gebrek aan eetlust, zwaar gevoel op de maag, misselijkheid, oprispingen, allemaal symptomen die vervelend zijn en niet direct aanleiding geven om naar de huisarts te lopen. Veel van deze klachten kunnen met reinigende en leverstimulerende planten verbeterd worden. De voornaamste planten voor de lever: paardenbloem, mariadistel, artisjok en geelwortel. Een belangrijke rol bij lichte spijsverteringsklachten speelt ook de lever. Onverklaarbare, al dan niet vage verterings- of vermoeidheidsklachten kunnen (mede) hun oorzaak vinden in een slecht wer­kende lever. Onder andere slecht afbreekbare chemicaliën, waar­onder sommige medicijnen, of te veel alcohol of drugs, kunnen de werking van de lever verminderen zonder dat iemand aan­toonbaar ziek is. Zolang het geen geval is van hepatitis, alcohol-of medicijnvergiftiging zal een huisarts in ons land zelden naar de lever kijken. Binnen de fytotherapie bestaan voor dit soort le­verklachten van oudsher, als aanvulling op de carminativa, de cholagoga: middelen die de werking van de lever verbeteren. Bijna al deze kruiden hebben gemeen dat ze qua smaak enigs­zins bitter zijn. Verwerkt in een thee zal men ze daarom vaak in combinatie aantreffen met kruiden die beter smaken. De belang­rijkste hiervan zijn de volgende:

Mariadistel

De mariadistel (Silybum marianum) is een plant waar verrassend veel onderzoek naar is gedaan, juist ook bij patiën­ten. Hij heeft via de lever een beschermende en helende werking tegen verschillende vormen van vergiftiging. Zelfs tegen dodelij­ke vergiftiging door de groene knolamaniet-paddestoel (Amanita phalloides), mits vooraf ingenomen. De effecten bij uiteenlopen­de leverkwalen zijn volgens verschillende onderzoeken sterker dan van een placebomiddel. Daarbij zijn objectief veranderingen in weefsel en bloed aangetoond. Het werkingsmechanisme is be­kend. De bijwerkingen bij kortdurend gebruik zijn minimaal (met name een wat dunnere stoelgang). Het is een raadsel waar­om deze plant niet meer bekend is. Extracten van mariadistel zijn verkrijgbaar in de vorm van capsules en als tinctuur.

Geelwortel

Het keukenkruid kurkuma (koenjit) zal iedereen wel eens gegeten hebben als bestanddeel van kerrie. Het is eveneens verantwoorde­lijk voor de gele kleur ervan. Kurkuma is ook apart verkrijgbaar, als keukenkruid (Curcuma domestica, afkomstig uit India) en als medicinale kurkuma (Curcuma xanthorrhiza, die uit Java komt), de werking verschilt nauwelijks. Het kruid is afkomstig van de wortelstok van een plant die verwant is aan gember. Het heeft een stimulerend effect op de lever en bevordert de afscheiding van gal, daarnaast heeft het een ontstekingsremmende werking. Uit dierproeven blijkt eveneens een beschermend effect op de lever.

Paardenbloem

De paardenbloem (Taraxacum officinale) staat over de hele wereld bekend als medicijn voor de lever. Deze interessante plant bevat tevens een rijkdom aan vitamines en mineralen (waaronder, in de bladeren, meer vitamine A per gram dan de bekende oranje wortels bevatten, die vanwege hun hoge gehalte aan vitamine A worden aanbevolen). Het extract van paardebloem heeft een rechtstreekse invloed op zowel de lever als de galblaas. Het ver­meerdert de toevoer van gal, verbetert de doorstroming van stoffen door de lever, gaat galstenen en ontsteking van de gal tegen en heeft nog andere invloeden. Daar er echter vrijwel geen onderzoek bij patiënten naar is gedaan, valt er over de mate van effect moeilijk iets te zeggen. Het komt aan op probe­ren. Er zijn thee en tabletten van paardenbloem(extract) verkrijg­baar. De plant kan natuurlijk ook vers in de sla worden gebruikt.

Artisjok

Ook van artisjokkenextract (van Cynara scolymus) blijkt inmiddels uit dubbelblind onderzoek dat het de werking van de lever be­vordert. Het is in dit geval het blad dat voor de lever gebruikt wordt. In de handel zijn extracten en siropen verkrijgbaar, maar er is niks op tegen om van een artisjokblad uit de tuin een tinctuur of thee te maken. Smaakt wel zeer bitter zoals dat met de meest kruiden voor lever, gal en spijsvertering het geval is.

Voor verder onderzoek

https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/taraxacum
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/curcuma-species