Grip op cholesterol en triglyceride

Hoewel iedereen wel eens heeft gehoord van cholesterol en hoge bloeddruk en we allemaal begrijpen dat het belangrijk is voor je gezondheid om grip te krijgen op deze medische factoren, weten weinigen onder ons wat deze begrippen nou precies betekenen. Ook begrijpen we dat gezonde voeding invloed kan hebben op ons cholesterol maar op welke manier en hoe dat precies werkt blijft nog vaak wat onduidelijk. Ons leven in de huidige westerse maatschappij hebben vele gevolgen voor onze gezondheid. De vraag is in hoeverre we hier zelf grip op hebben en wat we in onze levensstijl kunnen veranderen om problemen met ons cholesterol te vermijden.

Grip op cholesterol en triglyceride

Slagaderverkalking kan zich in allerlei verschillende verschijnselen uiten zoals een accuut hartinfarct, een hersentrombose, een maag-darminfarct, een nierinfarct of verlies van bloedsomloop in de benen, omdat aderverkalking in meer of mindere mate van invloed is op de bloedvaten van ons lichaam. Ondanks dat er meerdere risicofactoren bestaan, is het duidelijk dat veranderingen in het lipidegehalte een centraal aspect van dit probleem vormen. We hebben namelijk veel verschillende soorten vetten in ons lichaam en de stofwisseling van vetten is uiterst complex. Zelfs zo complex dat voor een aantal aspecten nog steeds niet duidelijk is hoe dit proces precies verloopt. Desondanks tonen veel onderzoeken het verband aan tussen een verhoogd vetgehalte in het bloed (triglyceride, cholesterol.....) en het verhoogde risico op hart- en vaatziekten.

Cholesterol

Cholesterol is een molecuul dat een essentiële rol vervult in dierlijke cellen, onderdeel uitmaakt van de celmembranen, als uitgangsstof dient voor steroïde hormonen en galzouten en tijdens de zwangerschap een belangrijke rol speelt bij de vorming van het centrale zenuwstelsel van de embryo. Het is voor de stofwisseling dan ook noodzakelijk dat al onze lichaamscellen cholesterol aanmaken. Anderzijds zorgt onze voeding ervoor dat we verschillende hoeveelheden vetten binnenkrijgen die door onze darmen worden opgenomen. Via het bloed worden de vetten door ons lichaam vervoerd en als energiereserve bewaard in met name de lever en het vetweefsel. Er zijn talrijke ziekten bekend, veelal van genetische aard, waarbij het eigen lichaam meer cholesterol en triglyceride produceert en een hoger lipidengehalte in het bloed laat zien dan normaal ondanks het volgen van een vetarm dieet.

Voeding en aderverkalking, heb ik een te hoog cholesterol?

Omdat lipiden (vetten) onoplosbaar zijn in water, hechten ze zich aan proteïnen om zich op die manier door ons lichaam te verplaatsten. In een bloedonderzoek worden de groepen lipiden ingedeeld naar hun gewicht, waardoor het totale cholesterolgehalte, het HDL-c gehalte (Hoge Dichtheid Lipoproteïnen, beter bekend als goed cholesterol) en het LDL-c gehalte (Lage Dichtheid Lipoproteïnen, beter bekend als slecht cholesterol) alsmede de triglyceridegehalten zichtbaar worden. Een arts kan met een bloedonderzoek op basis van de medische achtergrond van de patiënt bepalen of er sprake is van verhoogde cholesterol- en triglyceridegehalten en of de patiënt eventueel een speciaal dieet moet volgen of medicijnen moet gaan gebruiken.

Dieet met weinig cholesterol en triglyceride

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat er een verband bestaat tussen een verhoogd totaal cholesterolgehalte, met name LDL-c, en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Anderzijds is ontdekt dat verhoogde HDL-c-gehalten zichzelf kunnen corrigeren. Sinds vele jaren weet men dat de inname van verzadigde vetzuren (of verzadigde vetten) en in mindere mate cholesterol, het totale cholesterol doet toenemen, terwijl meervoudige onverzadigde vetten het cholesterol juist doen verminderen. Daarom is aan
te raden een voedingsmodel te volgen dat aan de volgende criteria voldoet:

• Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding met een gematigde, per persoon variërende calorie-inname om een gezond gewicht op peil te houden.
• Hoeveelheid koolhydraten die 45-50% uitmaakt van het totale aantal calorieën.
• Hoeveelheid proteïnen die 15% uitmaakt van het totale aantal calorieën.
• Hoeveelheid vetten die 30-35% uitmaakt van het totale aantal calorieën, waarvan het aandeel verzadigde vetzuren minder dan 10%, het aandeel meervoudige onverzadigde vetzuren minder dan 7% en het aandeel enkelvoudige onverzadigde vetten 15-20% zou moeten zijn.
• Wees zuinig met zout en voorzichtig met alcohol, met name in het geval van een verhoogd triglyceridegehalte in het bloed.
• Gebruik minder volle zuivelproducten, vet, ingewanden, vette worsten en vleeswaren en palm- en kokosolie (die vaak in koek en gebak zijn verwerkt).
• Gebruik daarentegen olijfolie en eet meer vis.
• Eet meer fruit, groenten, peulvruchten alsmede graanproducten (bij voorkeur geen geraffineerde graanproducten).
• Vermijd vette sauzen en gefrituurd eten en vervang dit door voedsel dat bereid is in de oven of op de grill of is gestoomd.

Hoge bloeddruk en voeding

Het is niet makkelijk om de juiste voedingsbalans te vinden die ervoor zorgt dat ons cholesterol- en triglycidegehalte
op een gezond peil blijft. Maar we kunnen wel een aantal richtlijnen volgen die ons daarbij helpen. Het is bijvoorbeeld erg belangrijk
om de inname van verzadigde vetten en voedingsmiddelen die veel verzadigde vetten bevatten, zoals rood vlees en palm- en kokosolie, te verminderen.

Ook is het mogelijk om voedingsmiddelen te consumeren die rijk zijn aan cholesterol, maar die nauwelijks verzadigde vetten
bevatten. Eigeel kan bijvoorbeeld in beperkte mate worden gegeten zonder dat hierdoor het lipidisch profiel verandert of
het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. Anderzijds is er aangetoond dat vetzuren zoals omega-3 dat met name in vette vissoorten, noten en sojaolie voorkomt, de kans op hart- en vaatziekten verminderen. Dit komt niet alleen door verbetering van het lipidisch profiel maar ook vanwege een verminderde onregelmatige hartslag, een verlaagd triglyceridegehalte, een verbeterde antistolling en het kan zelfs leiden tot vermindering van het risico op plotseling overlijden. Bovendien hebben verschillende studies aangetoond dat ook voeding die rijk is aan fruit, groenten en volkoren graanproducten het risico op hart- en vaatziekten doet verminderen. Dit zou komen door het aandeel antioxidanten en vezels, die het gevoel van honger verminderen waardoor het makkelijker wordt om ervoor te zorgen dat men niet teveel calorieën en weinig vet tot zich neemt. Tot slot is het van belang te melden dat overgewicht en obesitas niet alleen risicofactoren zijn voor hart- en vaatziekten, maar ook voor andere aandoeningen, zoals diabetes, te hoge bloeddruk, te hoog triglyceridegehalte en een verminderd HDL-c.

Fytosterolen

Fytosterolen zijn natuurlijke stoffen die in planten voorkomen en gebruikt worden in voedingssupplementen ter verlaging van het LDL-c en het totale cholesterol. In hun structuur lijken ze erg op cholesterol, zodat de fytosterolen nauwelijks en de fytostanolen (verzadigde fytosterolen) praktisch niet door het darmslijm worden opgenomen.

De vetten die we met onze voeding binnenkrijgen, worden in onze darmen door galzuren opgenomen. En omdat fytosterolen chemisch gezien erg op cholesterol lijken, vechten zij onderling om door de vetzuren opgenomen te worden waardoor de cholesterolopname vermindert. Tegenwoordig zijn er diverse met fytosterolen verrijkte producten op de markt te vinden, alhoewel ze ook op natuurlijke manier, hetzij in mindere mate, in onze voeding voorkomen. Bijvoorbeeld in diverse oliën zoals maïsolie en zonnebloemolie, maar ook in soja, noten en gedroogde vruchten en volkoren graanproducten waaronder zemelen en rijst.