Lijnen zonder lijden

Honger lijden, op de weegschaal staan: vanouds dé musts als je wilde afvallen. Maar het blijkt dat tot 90% van de lijners na een paar jaar weer hetzelfde gewicht heeft als voor het dieet, of zelfs is aangekomen. Afvallen moet dus anders. Bestseller-auteurs als voedingskundige Meijke van Herwijnen, psychotherapeut Joanna Kortink, therapeut Judith Beck en coach Sonja Kimpen weten hoe. Afvallen: ongetwijfeld een van de meest gegeven antwoorden op de vraag wat je aan jezelf wilt veranderen. Maar dat dat moeilijk is, bewijzen cijfers. 75 tot 90% van de lijners is na enkele jaren terug op hetzelfde gewicht, of zelfs aangekomen. Terwijl de ene helft van Nederland hardnekkig verder Sonjabakkert, ontstaat bij de andere helft een nieuw besef: een dieet helpt uiteindelijk weinig of niets.

!!жзҗ@@!! Waarom lukt het nou niet?

Verrassing. Bij de nieuwe (anti)dieettrend draait het niet om weegschaal of calorieëntabel. Het gaat wél om het versterken van je innerlijke balans, en het tackelen van emoties en zelfsaboterend gedrag waardoor je dikker wordt. De nieuwe ‘lichting’ deskundigen is dan ook niet puur op dieetleer gericht. Vaak zijn ze deskundig in voedingsleer, eventueel aangevuld met kennis van psychologie of bewegingsleer. Meijke van Herwijnen bijvoorbeeld is voedingskundige. Zij schreef het boek ‘Weg met de weegschaal’. Meijke: “Er is altijd wel een nieuwe maaltijdshake of dieetboek. Dat is jammer, want lijnen en probleemloos leren eten gaan niet samen. Als je jezelf de hele dag dingen verbiedt, bouw je onrust op in jezelf. Niemand wil toch beperkt worden? Dus krijg je een keer zelfmedelijden, of je wordt opstandig. Je wilt troost, of een beloning. Dit gevoel zorgt bij veel mensen voor eetbuien en snaaien. Lijnen brengt onrust, onrust brengt eetbuien… en dat was de bedoeling helemaal niet!”
Eten wordt dan een beladen onderwerp. Er komen andere trefwoorden bij dan alleen lekker of vies. Eten wordt beloning of troost. Maar het krijgt ook het etiket goed of fout, want als maatschappij plakken we onverbiddelijke oordelen vast aan eetgedrag. Dik is slecht, zwak en dom. Slank is succesvol, sterk en slim. Voor je het weet, is de weegschaal het scorebord waarop je bijhoudt hoe je jezelf als mens beoordeelt!

Hoe moet het dan wel?

Daarmee heb je een antwoord op de vraag waarom diëten uiteindelijk meestal niet werken. Je eetgedrag draait niet simpelweg om wilskracht en minder eten. Het gaat om je hele innerlijk: emoties, zelfwaardering, behoeftes en frustraties. Een factor waar de meeste diëten niet eens aan toekomen. De sleutel tot afvallen zit dus vanbinnen. Raak je innerlijk min of meer uit balans, dan raakt je eetgedrag algauw verknoopt. Het is niet de zoveelste dieetgoeroe die je daarmee kan helpen, het begint bij jezelf. En wel door te leren jezelf niet meer streng te veroordelen, dingen te ontzeggen of voor te schrijven. Ga jezelf juist meer kennen, waarderen, stimuleren en accepteren. Ga niet op jacht naar maatje 38, maar zoek stap voor stap een betere balans vanbinnen. Daaruit komt, soms bijna vanzelf, het eetgedrag en gewicht voort waar jij je goed - of tenminste beter - bij voelt.

Gewoon lekker eten!

Een verrassend advies wanneer je wilt afvallen: eet gerust als je echt trek hebt! Afzien en honger lijden doet lichaam en geest namelijk geen goed. Niet alleen voel je je tekort gedaan, ook vertraagt je stofwisseling. Het signaal ‘ voedingstekort’ zet ons lijf op spaarstand. Je lichaam doet zo zuinig mogelijk met alles wat binnenkomt. Vandaar dat je kilo’s steeds moeilijker kwijt raakt. Bovendien, als die maaltijd eindelijk op tafel staat, eet je vaak te lang door omdat het hongersignaal niet meer te dempen is! Kortom: even trek hebben en wachten op een ingepland eetmoment is prima. Je eetlust hoeft niet altijd meteen gestild te worden, liever niet zelfs. Eet pas wanneer je echt trek hebt. Maar ga niet hongeren. Punt twee is om te leren onderscheid te maken tussen echte trek ofwel ‘buikhonger’, en trek vanuit emoties. Je kunt maar beter anders leren omgaan met emotie-eten, waarover later meer, maar stil intussen wél je buikhonger. Op tijd en zonder schuldgevoel. Let wel: in het begin kun je wat aankomen, omdat je lijf nieuw evenwicht zoekt. Geen paniek. Meijke van Herwijnens advies: “ Herken je impulsen, kies je eten goed en weet wanneer je genoeg hebt. Als je dit bij buikhonger doet, zal je lichaam de draad weer gaan opppakken.”

Hoofdhonger

De volgende stap is het leren omgaan met zogenaamde hoofdhonger, ofwel eetgedrag aangewakkerd door emoties. Psychotherapeut Joanna Kortink overwon zelf succesvol een eetprobleem en schreef bestsellers als ‘Uit de ban van eetbuien.” Joanna: “De meeste mensen gaan zich weleens te buiten, dat is echt geen ramp. Het wordt echter wel een probleem als eten jou de baas is. Tenminste de helft van wat we naarbinnen werken, is emotiebeladen! Je grijpt naar eten om jezelf staande te houden. Emotie-eters die gaan lijnen, komen met rente aan. Je hebt jezelf af te vragen: waar honger ik op dit moment werkelijk naar? Meestal voel je je niet ongelukkig omdat je een eetprobleem hebt – je hebt een eetprobleem omdat je je ongelukkig voelt.” Ervaar je dus moeilijke gevoelens, geef die dan aandacht en niet je maag. Belangrijk is ook te beseffen dat je niet machteloos hoeft te staan tegenover jezelf saboterende gedachten, gevoed door negatieve emoties. Joanna Kortink: “Je kunt die ‘innerlijke saboteurs’ echt van repliek leren dienen, en het laatste woord hebben!”

‘Train je brein, denk slank’

Therapeut Dr. Judith Beck schreef ‘Beck’s dieetoplossing – train je brein, denk slank.” Oprah Winfrey bejubelde haar aanpak. Judith Beck geeft adviezen op basis van cognitieve therapie, een snelle en relatief simpele psychotherapie. Overigens gaat Judith Becks boek er wél vanuit dat je een ‘ouderwets’ dieet gaat volgen, getuige de soms erg karige voorbeelden van wat je kunt eten voor ontbijt, lunch of diner, én een prominente plek voor die onverbiddelijke weegschaal. Maar dat onderdeel kun je natuurlijk ook negeren. Becks methode helpt ook prima om jezelf betere duurzame eetgewoontes aan te leren. De kern van de zaak is, dat je ondermijnende en negatieve gedachtes leert vervangen door positieve, steunende gedachtes. Die eerste categorie saboteert je bij het afslanken, die tweede helpt. Je moet je misschien wel even heenzetten over Judith Becks soms nogal oubollige kreten (over je man die op de kinderen ‘past’) en wat belerende toon, maar haar aanpak levert nuttige tips op. Judith: “Als je jezelf iedere keer dat het even misgaat met eten op je kop geeft, ondermijn je je zelfvertrouwen. Als je iets hebt gegeten dat je niet van plan was of je hebt gedachteloos staan eten, pas dan op voor scherpe ondermijnende gedachten. Zorg dat je iets tegen jezelf zegt als ‘Dit is moeilijk. Ik word er wel beter in. De volgende keer lukte het me wel om...”

Gaat het een keer mis? Nou ja...

Leuk zijn Becks suggesties om je te helpen van eten geen halszaak van te maken. Bijvoorbeeld door aan een lastige gedachte gewoon een berustend ‘nou ja’ te plakken. Zo haal je de angel eruit. Voorbeeld: “Balen. Ik had echt zin in dat gebakje. Nou ja...” In het begin even moeilijk om je niet in je wens vast te bijten totdat het een levensgrote frustratie wordt, maar het werkt wel. Word ook bedacht op verraderlijke alles-of-niets-gedachten: óf je bent een superster in afvallen, of je eet een flinke moorkop en bent een ruggengraatloos weekdier waarmee het nooit meer goed komt. De waarheid ligt natuurlijk in het midden: je bent aan het afvallen en aangezien je mens bent, laat je weleens steken vallen. “Nou ja..” Moed houden en doorgaan! Overigens is het aanleren van positievere denkpatronen even een klus, maar allerminst onmogelijk. Voor het succesvol in gang zetten van zo’n verandering staat volgens deskundigen een periode van zes tot twaalf weken, en dat is te doen. Meegenomen is ook dat positiever leren denken op alle vlakken van je leven doorwerkt en helpt doelen te bereiken.

Nieuw: zelfcoaching

Sonja Kimpen is coach, wetenschappelijk universitair medewerker en schrijver van vele succesvolle boeken over voeding. Haar boek ‘Een leven lang slank zonder dieet’ is, zoals het een coacht betaamt, gevuld met stimulerende, opwekkende gedachten. Een fijne is bijvoorbeeld: “Er zijn successen en leerpunten, maar er is géén falen”. En waarom zou je niet Kimpens suggestie volgen om jezelf te leren coachen, en zelf verantwoordelijkheid te nemen voor een bewust voedingspatroon – waar je ook nog lol aan beleeft? Kern van deze aanpak is dat je jezelf niet als doel stelt om af te vallen. Je gaat daarentegen voor een inspirerendere doelstelling die je hele levensstijl omvat: bijvoorbeeld om zó te gaan leven, eten en bewegen dat je je fitter en beter voelt, de kleren die je wilt hebben past, en je lijf zo kunt gebruiken als je wilt (bijvoorbeeld om naar de bus te hollen...) .

Goed gevoel over eten

Het gaat dus om een goed gevoel. Ook over eten. Lijnen is praktisch synoniem geworden voor lijden. Daar willen we eindelijk eens vanaf. Door bewuster te leren eten hoeft je menu niet te verpieteren. Integendeel, je (her)ontdekt het plezier van goed én gezond eten. Centraal staat het aanboren van je natuurlijke talent om op een niet-gespannen, maar wel bewuste manier met eten te leren omgaan. Daarbij hoef je jezelf het genieten dus niet te verbieden! Kimpens boek ‘Gezond eten, makkelijker dan je denkt’ is een van de vele mogelijke hulpmiddelen om je in deze materie te verdiepen. Het bevat een programma om in acht weken beter te gaan eten én bewegen. Goed nieuws: volgens Sonja Kimpen gaan je lichaam en geest na een gewenningsperiode vanzelf leren verlangen naar goed maar lekker eten, zoals vis, noten, groente, fruit en granen, in plaats van alleen naar die eeuwige hamburger of patat. Waarbij dat frietje mét op zijn tijd er wel bij hoort. Ja, ook wanneer je dat niet gepland had en de aandrang gewoon een keer sterker is dan jijzelf. Sonja Kimpen: “We gaan niet voor een perfect leven maar voor een gezellig leven, en daar horen leermomenten en uitschuivers bij.” Kijk, zo kan het ook!