Misverstanden over calorieën in het dieet

Over calorieën en calorie-verbruik in een dieet bestaan veel misverstanden. Eerst een belangrijk uitgangspunt: 1 kg lichaamsvet bevat 7.000 calorieën. Die waarde is zo belangrijk omdat talloze diëten ervan uitgaan dat men voor één kilo gewichtsverlies dus 7.000 calorieën extra moet verbranden. Maar dat ligt toch iets genuanceerder. Calorietabellen zijn namelijk niet algemeen toepasbaar. We passen geen van allen precies in het standaardplaatje met gemiddeld calorieverbruik zoals aangegeven in de tabellen. We verteren ons voedsel allemaal anders. En ook ten aanzien van de voedingsmiddelen kunnen er niet altijd standaardwaarden worden vastgesteld. De ene appel is de andere niet, nietwaar?

Calorieën en calorie-verbruik

De calorie is inderdaad aanleiding voor veel misverstanden. In dieetprogramma's wordt vaak de volgende buitengewoon belangrijke tabel gehanteerd om het gemiddeld calorieverbruik aan te geven:

Calorie-verbruik bij inspanning

Daarnaast zijn er nog tabellen waarin men precies kan zien hoeveel calorieën men verbruikt bij een bepaalde activiteit.

Het aantal calorieën per voedingsmiddel

En niet te vergeten de tabellen waarin minitieus het aantal calorieën per levensmiddel wordt opgesomd. Eén opmerking slechts daarover. Vergelijk toch eens de calorie-tabellen met elkaar. U zult versteld staan hoe één simpele appel in 5 verschillende calorietabellen tot 5 maal toe met een verschillend aantal calorieën genoemd kan worden, tenzij de tabellen van elkaar zijn overgenomen.

Tot op zekere hoogte bewezen, geldt het volgende:

• 1 gram koolhydraten bezit 4 calorieën
• 1 gram eiwit 4 calorieën
• 1 gram alcohol 7 calorieën
• 1 gram vet bevat 9 calorieën

Gewichtsverlies volgens een standaarddieet

Een standaarddieet nu, werkt zodanig dat het alle caloriewaarden puur rekenkundig met elkaar combineert. Stel, een dietist zet een 19-jarige op een 1.000 calorieëndieet. De inname van 2.000 calorieën minder per dag leidt al tot 2,8 kg gewichtsverlies in 10 dagen! En vervolgens schrijft zo'n dieet ook nog beweging voor, waardoor het uiteindelijke resultaat uitkomt op een verbluffend gewichtsverlies van 5 kg in 10 dagen!

Hoe bruikbaar is het aantal caloriën volgens de tabellen?

Helaas is zo dat al die caloriewaarden maar betrekkelijk zijn. Het caloriegehalte van ons lichaamvet zegt immers niks over de energie die het ons kost om dat vet kwijt te raken, de vetverbranding dus. Niemand van ons past precies in het plaatje met gemiddelde calorieverbruik zoals dat in de tabellen geschetst wordt. Wij zijn immers geen personenauto's waarvan het brandstofverbruik exact voorspelbaar is. Elk van ons verteert zijn voedsel anders. En ons calorieverbruik hangt ook nog eens samen met de "vorm van de dag". En om het maar eens héél gemeen te zeggen: wie lijnt heeft zijn lichaam al getraind op een duidelijk lager calorieverbruik.

Calorietabellen niet algemeen toepasbaar

En bovendien laten alle activiteiten zich op zóveel verschillende manieren uitvoeren, dat ook het aangegeven energieverbruik slechts een grove benadering is. Daar komt bij dat elk levensmiddel in tientallen verschillende kwaliteiten, maten en soorten voorhanden is. En het caloriegehalte van fruit bijvoorbeeld, is niet alleen afhankelijk van grootte en gewicht, maar ook van de voedingsbodem waarin het gewassen is, de periode van opslag voordat het geconsumeerd wordt etc. Vergeet daarom al die calorietabellen en handel naar eigen goeddunken!

Hoeveel calorieën zitten er in levensmiddelen?

Inderdaad, hoeveel calorieën zitten er in een appel bijvoorbeeld? Heeft u zich ooit wel eens afgevraagd hoe men het caloriegehalte bepaalt? Nou, men neemt het betreffende voedingsmiddel en verbrandt dat in een zogenaamde "calorimeter". Dat is een goed geïsoleerd metalen vat waarin het voedsel wordt gedeponeerd en vervolgens simpel gezegd door middel van een hete draad wordt aangestoken en verbrand. De daarbij vrijkomende warmte-energie wordt gemeten in calorieën of joules en als fysieke verbrandingswaarde genoteerd. Alleen, ons lichaam verbrandt het voedsel eigenlijk niet maar vermaalt het en neemt vervolgens het verteerde voedsel uit de darm op. Ieder lichaam slaagt daarin met wisselend succes. Geen enkel lichaam is in staat om álle in de ontlasting aanwezige calorieën op te nemen.

Onnauwkeurigheden bij meten spijsverteringsresten

Maar goed, om het meetproces verder te beschrijven: de spijsverteringresten van de proefpersonen worden weer in het vat gedeponeerd, verbrand en het resultaat wordt van de eerder vastgestelde verbrandingswaarde afgetrokken. Ook daarbij is weer sprake van enige onnauwkeurigheden. Ons lichaam bijvoorbeeld scheidt niet alleen etensresten af maar ook andere dingen. We verliezen ook kleine grappige microben, darmslijmweefsel en andere substanties die we niet eens willen kennen.