Wanneer heb je overgewicht?

Overgewicht, vetzucht, obesitas en adipositas zijn benamingen voor een te hoog lichaamsgewicht in vergelijking tot de lichaamslengte, door overmatige vetopslag. De termen vetzucht, obesitas en adipositas worden vaak speciaal gebruikt voor ernstige vormen van overgewicht. Circa 10% van de Nederlanders lijden aan ernstig overgewicht.

Criterium van overgewicht

In het algemeen wordt voor de beoordeling van overgewicht bij volwassenen de BMI (Body Mass Index) of Quetelet-index (QI) gebruikt. Hiervoor wordt lichaamsgewicht in kilogrammen gedeeld door de het kwadraat van de lengte in meters. Bij een uitkomst tussen 18,5 en 25 is er sprake van een gezond gewicht. Beneden de 18,5 is het lichaamsgewicht te laag. Tussen 25 en 30 spreken we van matig overgewicht en bij 30 of meer is er spraken van overgewicht met een duidelijk verhoogd risico voor de gezondheid. Bij een waarde boven de 30 spreken we van obesitas.

Het vet in het lichaam heeft verschillende functies, waaronder die van reserve-energie. Het lichaamsvet bevind zich dan vooral onder de huid en rondom de organen. De hoeveelheid vet in je lichaam kan je bepalen door gebruik te maken van een huidplooi meting. De hoeveelheid lichaamsvet bedraagt voor de gezonde volwassen man 10 a 25% van het totale lichaamsgewicht en voor de vrouw is dit 20 a 35%. Wanneer er meer vet aanwezig is beschouwt men zo iemand als ernstig obees.

Vrouwen hebben gemiddeld een hoger vetpercentage dan mannen. Het vet bevindt zich bij vrouwen echter voornamelijk op de heupen en dijen, wat samenhangt met een minder groot risico op hart- en vaatziekten dan de vetverdeling bij mannen, bij wie het vet voornamelijk is opgeslagen in de buikholte. Tegenwoordig wordt uitgegaan van de middelomtrek (tailletest), omdat deze gemakkelijk is om te bepalen. De tailletest wordt gedaan met behulp van een centimeter die niet te strak aangetrokken moet worden.

Vrouwen

• < 80 cm: geen verhoogd risico; op gewicht blijven
• 80 - 88 cm: de risicogrens wordt genaderd; niet meer aankomen
• > 88 cm: verhoogd risico: probeer af te vallen

Mannen

• < 94 cm: geen verhoogd risico; op gewicht blijven
• 94 - 102 cm: de risicogrens wordt genaderd; niet meer aankomen
• >102 cm: verhoogd risico; Probeer af te vallen

Oorzaken overgewicht

In de meeste gevallen is overgewicht het gevolg van een verstoorde energiebalans: de energieopname is geruime tijd hoger geweest dan de energieafgifte. De mogelijke oorzaken van een te hoge energiebalans zijn als volgt nadere te specificeren.

• Verandering in de leefwijze zoals onvoldoende lichaamsbeweging,mechanisatie van arbeid, passieve recreatie en toegenomen snoep- en snackgebruik
• Afreageren van emoties in veel of vaak eten en drinken
• Omgevingsfactoren, die gaat om aangeleerd voedingsgedrag in een gezin
• Stofwisselingsziektes
• Onvoldoende werking van het verzadigingsmechanisme
• Genetisch defecten

Problemen bij overgewicht

Overgewicht kan zowel psychosociale problemen als fysieke complicaties met zich meebrengen.

• Te dik zijn wordt in onze maatschappij -waar slank de norm is- afgekeurd. men gaat ervan uit dat het overgewicht volledige eigen schuld is en schrijft de te dikke persoon et weinig zelfbeheersing toe. Gevolg is dat dikke mensen minder serieus genomen worden en in allerlei situaties op onaangename wijze met hun overgewicht worden geconfronteerd.
• Kortademigheid en verhoogde behoefte aan insuline en verminderde glucosetoleratie kunnen de fysieke gevolgen zijn van overgewicht De kans op een aantal aandoeningen neemt toe, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, overbelasting van gewrichten en jicht.

Maatregelen bij overgewicht

Naast een energiebeperkte voeding wordt bij overgewicht verhoging van activiteiten aanbevolen. Bij afvallen gaat het erom vetweefsel te verliezen: 1 kg vetweefsel in het lichaam bevat 31.5 MJ (7500 kcal). Als iemand die vermageren wil 9.2 MJ (2200 kcal) per dag verbruikt en 4.2 MJ (1000 kcal) opneemt, zal hij per dag 5,0 MJ (1200 kcal) uit zijn vetweefsel moeten betrekken. Na ruim zes dagen heeft hij 31.5 MJ (7500 kcal) uit zijn vetweefsel onttrokken. Dit komt overeen met kg vetweefsel. Gewichtsverlies van 5 - 10% heeft al een positief effect op de gezondheid.