Tweelingen en erfelijkheid

Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 2000 tweelingparen geboren. Wij krijgt er een tweeling en hoe komt dat? Voor twee-eiige tweelingen zijn deze vragen gedeeltelijk te beantwoorden, voor een-eiige tweelingen niet. Twee-eiige tweelingen komen vaker voor in de ene familie dan in de andere.

Een-eiige tweeling

Een een-eiige of monozygote tweeling komt voort uit de samenstelling van een eicel en een zaadcel. De cel splitst kort na de bevruchting, met als resultaat genetisch identieke broers of zussen. Een-eiige tweelingen lijken heel veel op elkaar. Ze zijn altijd van hetzelfde geslacht, hebben dezelfde bloedgroep, ogen en haarkleur. Als een ziekte uitsluitend erfelijk bepaald is dan zal de tweelingbroer of zus ook ziek worden. Een-eiige tweelingen zijn zelden volledig identiek voor een bepaalde eigenschap. Unieke, persoonsgebonden omgevingsinvloeden zorgen ervoor dat men van elkaar verschilt. Daarbij kunnen we denken aan verschillen in dieet, ervaringen op school, of interacties met familie en vrienden. Het DNA profiel van een-eiige tweelingen is gelijk.

Twee-eiige tweeling

Een twee-eiige of dizygote tweeling ontstaat uit een dubbele eisprong. Twee verschillende eicellen worden bevrucht door twee verschillende zaadcellen. Het genetisch materiaal van twee-eiige tweelingen is voor vijftig procent identiek. Ze hoeven niet noodzakelijk van hetzelfde geslacht te zijn. Ze zijn dus erfelijk verschillend. Twee-eiige tweelingen hebben een verschillend DNA profiel.

Erfelijkheid

Vooral het krijgen van een twee-eiige tweeling kan familiaal bepaald zijn, wel langs de kant van de moeder. Als een vrouw het kenmerk draagt, heeft zij bij iedere zwangerschap een kans op tien om te bevallen van een twee-eiige tweeling. Een vader kan wel het gen aan zijn kinderen overdragen, maar niet zelf tot uitdrukking brengen. De grootste kans om als vrouw een twee-eiige tweeling te krijgen is als je een moeder, zus of tante (langs moeders of vaders kant) hebt met twee-eiige tweelingen. Je beste kans als man is om een vrouw te huwen met vorige kenmerken, omdat hij zelf geen tweeling kan voortbrengen, wel kan hij het kenmerk doorgeven aan zijn dochters die op hun beurt dan wel een twee-eiige tweeling kunnen krijgen. De kans op een twee-eiige tweeling neemt sterk toe met de leeftijd van de moeder (tot ongeveer 37 jaar). Dat komt omdat er, naarmate een vrouw ouder wordt, steeds meer gonadotropines in het bloed worden afgegeven. Naast de leeftijd van de moeder is het aantal kinderen dat een vrouw eerder kreeg van belang: vrouwen met veel kinderen hebben grotere kans op een twee-eiige tweeling. Er zijn ook aanwijzingen dat het ter wereld brengen van een twee-eiige tweeling afhangt van de lichamelijke gesteldheid van de vrouw.

Hoe weet men nu of een tweeling een-eiig of twee-eiig is?

Een tweelingpaar bestaande uit een jongen en meisje is zeker twee-eiig. Bij kinderen van hetzelfde geslacht kan placenta onderzoek vaak duidelijkheid verschaffen: wanneer in de placenta maar een chorion wordt aangetroffen is de tweeling waarschijnlijk een-eiig. Om in geval van gelijkslachtige tweelingen, die ieder een eigen chorion hadden, zekerheid te krijgen, moet van meer geavanceerde technieken gebruik worden gemaakt. Door bloedgroepen, DNA en enzymen in het bloed van tweelingen te bekijken, kan men vaststellen of deze al dan niet genetisch identiek en dus een-eiig zijn.