Voedsel en het milieu

Gezond eten is uiteraard belangrijk. Het is echter ook weleens goed om na te gaan welke milieubelasting ontstaat door bepaalde soorten voedsel.

Seizoensproducten

Het is aan te raden om zo veel mogelijk de groente en het fruit van het seizoen (en uit eigen land) te kopen. Deze hoeven niet in verwarmde kassen te worden geteeld of te worden ingevlogen. De herkomst van het land wordt meestal wel vermeld, maar de manier van telen niet (zoals de verwarmde kas). Fruit van ver hoeft echter niet slecht voor het milieu te zijn. De meeste tropische vruchten, zoals bananen, mango’s, sinaasappels en ananassen, zijn een goede klimaatkeuze omdat ze met de boot vervoerd worden. Dit kost per kilogram product veel minder energie dan transport door een vrachtwagen of vliegtuig. Producten zoals bijvoorbeeld de papaja worden echter wel ingevlogen.

Milieubelasting tegen gezondheid

Eenpersoons kant-en-klaarmaaltijden zijn niet zo milieubelastend als zelf koken. Thuis koken voor één persoon kost in verhouding veel meer energie dan wanneer een fabrikant duizenden eenpersoonsmaaltijden in één keer klaarmaakt. Maar kant en klaar is vaak wel minder gezond dan zelf met verse producten koken. Kant-en-klaarmaaltijden uit de koeling belasten het milieu minder dan die uit de diepvries. De opslag en het bereiden van koelverse maaltijden kosten namelijk minder energie dan bij diepvriesproducten.

Er is een onderzoek gehouden wat de productie, het transport, de verwerking en het bewaren van bepaalde levensmiddelen aan natuurlijke hulpbronnen zoals landbouwgrond, zoet water en fossiele brandstoffen kosten. Daaruit kwam naar voren dat qua belasting voor het milieu wijn beter is dan bier, koffie beter dan thee. Zonnebloem- of raapolie beter dan sojaolie. Volgens datzelfde onderzoek vergen aardappelen het minste van hulpbronnen, gevolgd door deegwaren zoals pasta. Rijst belast de hulpbronnen het meest vooral wat het benodigde water betreft. Ook draagt de uitstoot van methaan door de onderwaterteelt van rijst bij tot grotere milieubelasting.

Het houden van dieren (zoals koeien, varkens en kippen) kost veel energie, onder meer voor de teelt van veevoer. Probeer daarom de consumptie van vlees, eieren, melkproducten en kaas in te perken. Bij vis zijn andere zaken dan energiegebruik doorslaggevender, zoals overbevissing en verstoring van de balans in het zeeleven. Alternatieven voor vlees zijn ruim aanwezig. Naast de kant-en-klare vleesvervangers heb je ook peulvruchten en noten. Kunt u vlees toch niet laten staan, neem dan wat minder vlees per maaltijd of minder milieubelastend vlees, zoals kip. Eet dan echter wel de 'diervriendelijke' variant, want de levenskwaliteit van de gangbare vleeskippen is een trieste zaak.

Voedsel weggooien

Van al het voedsel dat elke Nederlander jaarlijks koopt, verdwijnt zo’n 10% onaangeraakt in de vuilnisbak. En dat is natuurlijk zonde, want daarmee worden geld en energie weggegooid (los van het feit dat bij vlees een beest voor niets is gestorven). Het weggooien van voedsel kost de gemiddelde Nederlander rond de €175 per jaar. Een groot deel van dit weggegooide voedsel is ongebruikt, omdat het al bedorven was voordat we het wilden consumeren of omdat we dachten dat we het niet meer konden eten vanwege een verstreken houdbaarheidsdatum. Koop dus slim in.

Check voor het boodschappen doen eerst wat er nog in huis aanwezig is

• Schrijf een boodschappenlijstje: zo wordt u minder snel verleid tot het kopen van dingen die u niet nodig heeft.
• Ga bij aanbiedingen na of u het product wel nodig heeft en of u de grotere hoeveelheden ook inderdaad allemaal zult gebruiken.
• Verpak en vervoer groente en fruit voorzichtig. Ze bederven minder snel wanneer er geen beurse plekken of putten ontstaan.
• Houd voor een periode bij hoeveel u inkoopt en hoeveel u daarvan daadwerkelijk gebruikt. Na een tijd kunt u uw inkoopbeleid daarop afstemmen.

Veel van het eten dat weggegooid wordt, ontstaat uit maaltijdresten door bijvoorbeeld te grote porties

• Houd bij het koken van de maaltijd rekening met grote of kleine eters.
• Het kan handig zijn een keukenweegschaal te gebruiken om rijst en pasta af te wegen. Rijst en pasta nemen veel water op bij de bereiding, en voor 200 gram eindproduct heeft u slechts 50-85 (pasta) tot 60-100 gram (rijst) nodig.
• Wanner je toch nog aardig wat restjes van maaltijden overhoud, gooi ze dan niet weg, maar bewaar ze afgesloten in de koelkast voor de volgende dag.

Goed bewaren

Een goede regel is: als een product in de winkel in de koeling ligt, hoort het thuis ook in de koelkast. Rauw vlees, paté, gesneden groenten, gebak (zoals slagroomtaart), zachte kaas en mogen nooit buiten de koelkast worden bewaard.

Let op koudebederf van vruchtgroente en tropisch fruit
Bewaar vruchtgroenten zoals tomaat, courgette, aubergine en tropisch fruit juist weer buiten de koelkast vanwege koudebederf. Zet ze ook nooit in direct zonlicht. Eenmaal versneden kunt u ze wel nog een dag in de koelkast bewaren.

Milieukeur

Milieukeur is het enige keurmerk dat ook rekening houdt met het energiegebruik wat nodig is geweest om bepaalde producten te maken. Door producten met het Milieukeur te kopen bespaart u dus indirect ook energie. U kunt het Milieukeur vinden op veel producten als papier, verf en meubelen en dus ook op een aantal voedingsmiddelen, zoals bier, kiemgroenten, aardappel, paddenstoelen, peen, kool, prei, ui, sla, spinazie, eieren en varkensvlees.

Voedingsmiddelen als bier, frisdrank, soep en conserven worden verpakt in verschillende verpakkingsmaterialen, zoals glas, metaal of plastic. Sommige verpakkingen zijn energie en milieuvriendelijker dan andere, dus ook hier heeft u de keuze aan energiebesparing te doen. Zo is eenmalig gebruikt glas de minst goede verpakking voor het milieu, zelfs als u het in de glasbak gooit. Ook aluminium komt er belabberd vanaf.

Tips voor het milieu

• Gebruik een stevige boodschappentas zodat u in winkels plastic tasjes kunt weigeren.
• Lever uw materiaal gescheiden in.
• Koop zoveel mogelijk statiegeldverpakkingen (voor water, fris en bier enzovoorts).

Als u toch graag een voorraadje in huis heeft, neem dan producten die u lang kunt bewaren, bijvoorbeeld groente in een potje of in blik, of diepvriesproducten. Het bewaren van diepvriesproducten kost veel energie, dus probeer hier spaarzaam gebruik van te maken. Het kost een vriezer niet veel energie om de inhoud op een lage temperatuur te houden, maar wel veel om de temperatuur van producten te verlagen. Zorg dus dat producten die de vriezer ingaan zo koel mogelijk zijn, door bijvoorbeeld een koeltas mee te nemen als u boodschappen doet, zodat gekoelde producten onderweg minder opwarmen.

Veel voedsel gooien we weg omdat de houdbaarheidsdatum verstreken is. Producten als vlees(waren), verse vis en zuivel moet ook zeker niet na de houdbaarheidsdatum gegeten of gedronken worden. Suiker, frisdrank en conserven kunnen echter vaak lange tijd na de houdbaarheidsdatum gebruikt worden. Gebruik uw verstand: ziet het er nog goed uit, ruikt het nog goed en is de smaak in orde, wees dan niet bang om deze producten gewoon te consumeren? Eten weggooien is en blijft uiteindelijk een onnodige vorm van energieverspilling.

Lees verder

• Wat is gezond eten?
• Wanneer heeft je lichaam extra voedingsstoffen nodig?
• Voedsel, sporten en afvallen
• Wat is gezond eten? zout en suiker
• Wat is gezond eten? Superfood