Epitheelvorming noodzakelijk bij wondherstel, genezingsfasen

Een ongeluk zit in een klein hoekje en kan ernstige gevolgen hebben. Bloederige wonden zijn zeer vatbaar voor ontstekingen of infecties en dienen dan ook direct te worden behandeld. Herstel moet snel worden gestimuleerd. Vele omstandigheden in het leven kunnen aanleiding zijn voor het oplopen van krassen, schrammen, sneden of grote wonden. En daarom is het belangrijk dat er tijdig aandacht aan wordt gegeven. Wat zijn de fasen van herstel (epitheelvorming) en hoe kun je wondgenezing zelf goed stimuleren?

Epitheelvorming bij wondherstel

• Standaard fasering genezing
• Wat is een hydroactieve wondverband?
• Ontsmetten met alcohol
• Verstoorde epitheelvorming: hypergranulatie
• Verband verwisselen en wondherstel
• Kleine wond zelf behandelen

Standaard fasering genezing

Voor het herstel van een wond zijn er verschillende fasen, waartoe per fase door de arts aandacht aan kan worden gegeven. Het volgende onderscheid wordt gemaakt.

Wondreiniging

Vuiligheid, dood materiaal, huid dat geen binding meer heeft, korsten dienen zoveel als mogelijk te worden verwijderd. Het oude materiaal heeft geen toegevoegde waarde bij het herstel en kan slechts een nieuwe bron van infectie vormen. Het is noodzakelijk om dermate schoon te maken tot het heldere roze weefsel van de wond zichtbaar is.

Afvoer afvalstoffen

De wond zal in eerste instantie afvalstoffen, zoals etter, bloed en dergelijke voortbrengen, welke niet in de wond moeten blijven zitten. Een toe te passen verband zal dus die vloeistoffen moeten opnemen, terwijl ook de vochtigheid van de wond goed moet blijven. Op kleine schaal kunnen pleisters dergelijke vochten opnemen, terwijl de afschermende functie ervoor zorgt dat de vochtigheid goed blijft. Oftewel er treedt geen uitdroging op. Combineer je het met de toevoeging van jodium dan wordt er een gunstige balans gevonden, waarbij de wond steriel is en de vochtigheid goed blijft.

Voldoende vochtigheid

Bij een goede vochtigheid van de wond hebben cellen de gelegenheid om te groeien, waarbij de oorspronkelijke vorm weer wordt hersteld. Indien tijdens de granulatiefase (celgroeifase) onvoldoende vochtigheid aanwezig is, droogt de wond uit. Daarmee verliest de wond herstelcapaciteit. In dat geval kan de oorspronkelijke huidlijn niet meer worden hersteld, waardoor een infectie kan ontstaan of een teruggetrokken huidlijn. Bij voldoende vochtigheid zal tijdens deze fase de oorspronkelijke hoeveelheid weefsels, aderen en zenuwbanen weer worden opgebouwd voordat de huid wordt hersteld.

Epitheelvorming

Zodra de normale vlees- en weefselhoeveelheid weer is opgebouwd, zal vanuit het omringende huid epitheelgroei plaatsvinden. Het houdt in dat de huid geleidelijk aan gaat dichttrekken door een nieuwe huid aan te leggen. Ook hierbij is het noodzakelijk dat het vochtig, warm en steriel is, zodat epitheel cellen voldoende kans krijgen om de huid nieuw aan te maken.

Wat is een hydroactieve wondverband?

Om voorgenoemde fasen bij grotere wonden goed te begeleiden, zijn er speciale hydroactieve wondverbanden ontwikkeld. Deze hebben tot doel om alle fasen van genezing optimaal te begeleiden. Enerzijds worden afvalstoffen of ongewenstheden opgenomen in het verband en anderzijds wordt een steriele, maar vochtige omgeving in stand gehouden. Het vormt de basis van goed wondherstel. Daarbij heeft de arts keus tussen hydrocolloïden, hydrogels en zelfklevende transparante verbanden, passend bij de verschillende fasen van herstel. Zodoende kan het meest geschikte verband worden genomen om het herstel van de wond zo spoedig als mogelijk te laten verlopen. De frequentie van het vervangen van het verband is afhankelijk van de ernst van de conditie en in hoeverre er ongewenste afvalstoffen uit de wond zijn te verwachten. Hierbij moeten de adviezen van de behandelend arts altijd opgevolgd te worden.

Ontsmetten met alcohol

Op zich is het altijd goed om een wond te ontsmetten met alcohol. Toch dient hier voorzichtig mee worden verschoond, aangezien de alcohol een oplossende werking heeft voor nieuw gevormd weefsel. Het houdt in dat je wel een wond kunt ontsmetten met alcohol, echter daarna moet je snel jodium toevoegen om de conditie verder goed in stand te houden. Zodoende wordt de oplossende invloed van alcohol tegengewerkt. Zo kan een vochtige maar steriele wond in stand worden gehouden, waarbij herstel snel kan verlopen.

Verstoorde epitheelvorming: hypergranulatie

Een specifieke aandoening waarbij de laatste fase van het herstel niet tot stand komt heet hypergranulatie. Het houdt in dat bij een kras, schram of wond een stof voorkomt of infectie is opgetreden, waardoor de omringende huid niet tijdig epitheel aanmaakt. De wond gaat in dat geval wild vlees aanmaken, waardoor een uitwendige soms pijnlijke aandoening ontstaat. De vergroeiing kan veel overlast geven indien het op een ongemakkelijke plek zit zoals bij aambeien. Het wordt behandeld door het aanstippen met een zilvernitraatstift.

Verband verwisselen en wondherstel

Tijdens de vorming van nieuwe cellen is het belangrijk, dat bij het vervangen van pleisters of verbanden er voorzichtig mee wordt omgegaan. Nieuw gevormde lagen zoals de epitheellaag als basis van de nieuwe huid zijn in eerste instantie nog niet gehard en dus relatief zwak van structuur. Het is herkenbaar als een witte naar binnen trekkende omranding en vormt de laatste fase van complete genezing. Die rand moet zoveel als mogelijk ongemoeid worden gelaten, tot de wond compleet is dichtgegroeid en de normale huidskleur heeft aangenomen. In dat geval is de huid hard geworden en wordt het voorzien van bloed door nieuw gevormde adertjes. Let dus op als je een verband of pleister vervangt zodat je nieuw gevormd weefsel niet aantast.

Kleine wond zelf behandelen

Het kan voorkomen dat je zelf een wond oploopt of dat je kind met een vuile schaafwond thuis komt. Het is noodzaak om het snel en goed te behandelen. Spoel uiteraard eerste de wond uit met schoon water, zodat vuiligheid en aangekoekt bloed is verdwenen. Het kan zijn dat er nog iets bloed uitkomt, maar dat zal niet erg zijn. Neem medische alcohol en maak de wond schoon, zodanig dat er een tintelend gevoel ontstaat. Doe er daarna jodium op. Afhankelijk van het formaat van de wond kun je er een stevige pleister op doen, of een steriel gaasje met een verband.

Let wel als het bloed overvloedig uit een wond stroomt of spuit dan moet per ommegaande 112 worden gebeld. Druk de wond of nabijgelegen ader zo goed als mogelijk dicht. Er is sprake van een zeer ernstige en levensbedreigende omstandigheid, waartoe direct medische aandacht noodzakelijk is.

Lees verder

• Hoe ontsmet je een gescheurd uitgedroogde eeltwond?
• Gebroken vinger, hand of pols, hoe snel kan het herstellen?