Metabolisme of stofwisseling in het menselijk lichaam

De stofwisseling die noodzakelijk is om te kunnen leven wordt metabolisme genoemd. Het stofwisselingsproces in een menselijk lichaam is een proces waarin zich chemische reacties ontwikkelen waarbij voedsel afgebroken wordt en omgezet wordt in energie. De stofwisseling die nodig is om in volledige rust, zoals tijdens de slaap, energie te leveren wordt basaal metabolisme ofwel grondstofwisseling genoemd.

Metabolisme en energie

De energie die door die grondstofwisseling wordt geleverd is voldoende om te kunnen ademen, voor de hartslag en voor enkele andere primaire levensprocessen zoals groei en spijsvertering. Naast basaal metabolisme bestaat er uiteraard ook stofwisseling voor de actieve periode van de dag.

Proces van stofwisseling

Bij het proces van stofwisseling speelt een aantal factoren een rol waarbij sommige beïnvloedbaar zijn en anderen niet. Kennis hier over en vooral over de wijze van beïnvloeding van de beïnvloedbare factoren, is belangrijk voor degenen die slank willen blijven of die willen afvallen.

Niet beïnvloedbare factoren

• Erfelijke aanleg: De erfelijke aanleg is een niet te beïnvloedbare factor omdat de een nu eenmaal van nature een snellere stofwisseling heeft dan de ander.
• Geslacht: Mannen hebben meer spiermassa dan vrouwen en een lager vetpercentage. Het in stand houden van spieren kost meer energie dan het in stand houden van vet. Mannen hebben daarom meer calorieën uit voedsel nodig dan vrouwen.
• Hormoonhuishouding: Bij de stofwisseling speelt de schildklier een belangrijke rol en is ook adrenaline van invloed.
• Leeftijd: Bij jonge mensen vernieuwen de cellen sneller dan bij ouderen. Voor die snellere vernieuwing is meer energie nodig.
• Lengte: Een langere persoon heeft meer oppervlakte wat ook meer energie vergt.

Beïnvloedbare factoren

• Aanmaak spiercellen: Het aanmaken van spiercellen heeft tot gevolg dat er meer energie nodig is om de spiermassa in stand te houden. Spieren verbranden tamelijk veel calorieën, ook in rusttoestanden. Ze kunnen worden aangemaakt door te trainen met fitnesstoestellen of door andere zware bezigheden.
• Activiteiten: Druk bezig zijn, zowel lichamelijk als geestelijk, vergt ook energie waardoor dus ook veel calorieën worden verbrand.
• Bewegen: Bewegen heeft twee effecten. Ten eerste worden door het bewegen calorieën verbrand en ten tweede wordt daardoor spiermassa opgebouwd waardoor ook in rust calorieën verbranden. Voor het verbranden van extra calorieën heeft bewegen op een comfortabel niveau echter niet zo veel effect. Pas als er sprake is van zwaardere inspanning, waarvoor grenzen verlegd moeten worden, zal bewegen effectief zijn bij het verbranden van teveel calorieën.
• Drinken: De stofwisseling heeft vocht nodig voor het afvoeren van afvalstoffen en voor het optimaal functioneren van de organen. Vooral het drinken van water is belangrijk. Een richtlijn is minstens 1 ½ liter water per dag te drinken en aan te bevelen is om in elk geval voor elke maaltijd een glas water te drinken.
• Eten: Door regelmatig te eten, in plaats van minder vaak grotere hoeveelheden, blijft de stofwisseling actief en efficiënt. Gevolg is dat de calorieën niet worden opgeslagen maar direct worden verbrand. Ook is het vaak zo dat degenen die gezonde tussendoortjes eet minder eet tijdens de maaltijden.
• Stimulerende middelen: Door het gebruik van cafeïne worden tijdelijk calorieën verbrand. Koffie zonder melk, room en suiker, verhoogt de verbranding voor enige tijd. Maar koffie onttrekt vocht aan het lichaam waardoor het daarnaast belangrijk is om water te drinken. Ook door roken worden calorieën verbrand waarbij dit voordeel echter niet tegen de nadelen opweegt.
• Temperatuur: Het warm houden van het lichaam bij lage temperaturen kost energie waardoor calorieën verbranden.
• Vitamines en mineralen: Door het ontbreken of door te weinig vitamines en mineralen kan de stofwisseling worden vertraagd.
• Voeding: Bij te weinig eten past het lichaam zich aan en verbranden steeds minder calorieën. Het is dus geen goede methode om af te slanken. Gezond en voldoende eten, is een beter motto.

Lees verder

• Energie en eenheidsmaten calorie en kilojoule