CT scanner en CT scan: wat zijn het?

CT scanner en CT scan: wat zijn het? Je hebt er vast wel eens van gehoord: een CT-scan. Bij een ziekte of bijvoorbeeld bij botbreuken wordt een CT-scanner ingezet om een afbeelding te maken van de binnenkant van het lichaam. De afkorting CT komt van de term computertomografie: het afbeelden van de driedimensionale doorsnede van een object met behulp van een computer. Zo’n afbeelding heet een CT-scan en wordt gemaakt met behulp van röntgenstraling.

Wat is een CT-scanner / een CT-scan?

Een CT-scanner is een apparaat in het ziekenhuis wat wordt gebruikt om afbeeldingen te maken van de lichamelijke anatomie. Zo’n afbeelding heet een CT-scan. CT is een afkorting voor de Engelse term ‘Computed Tomography’, wat in het Nederlands ‘computertomografie’ is. Tomografie is het maken van een afbeelding wat de doorsnede van een object weergeeft. Dit gebeurt op een non-invasieve manier: het object (bijvoorbeeld een lichaam) wordt niet echt ‘doorgesneden’. Met behulp van de computer kan men een heleboel van deze afbeeldingen (doorsneden) maken en samenvoegen. Een CT-scan is het resultaat van het combineren van deze losse doorsneden (twee dimensionale beelden), wat een driedimensionaal beeld geeft.

Wanneer wordt een CT-scanner gebruikt?

Er wordt een CT-scan gemaakt wanneer dokters of onderzoekers iets willen weten over de lichamelijke anatomie. Men wil dan bekijken hoe het lichaam er van de binnenkant uit ziet en of er iets abnormaals aan de hand is. Voorbeelden zijn bij het bekijken van botbreuken, herseninfarcten of bij het zoeken van tumoren in organen. In die gevallen gaat het om een diagnostische CT-scan. CT-scans kunnen ook worden gebruikt om de toegediende therapie aan de patiënt te controleren (een CT-scan met een therapeutisch doel). Krijgt iemand bijvoorbeeld chemotherapie voor een tumor, dan maken ze na een bepaalde periode nog een keer een CT-scan. De arts (en/of radioloog) bekijkt hiermee of de therapie aanslaat (de tumor wordt kleiner / stopt met groeien) of niet. De uitslag van de CT-scan kan de gegeven therapie beïnvloeden of veranderen.

Een voorbeeld van een CT-scanner. / Bron: Seth Rossman, Wikimedia Commons (Publiek domein)Een voorbeeld van een CT-scanner. / Bron: Seth Rossman, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Hoe ziet een CT-scanner er uit?

Een voorbeeld van een CT-scanner is rechts te zien. Een CT-scanner is een groot apparaat met een ringvormige opening. Bij een CT-onderzoek word je op een tafel gelegd, die langzaam de open ‘tunnel’ van de CT-scan in schuift. Tijdens het onderzoek is er meestal geen arts in de ruimte aanwezig. Dit komt omdat er met straling gewerkt wordt: een dagelijkse dosis (bijvoorbeeld voor een verpleegster) kan op den duur schadelijk worden. Alleen bij patiënten die extra zorg nodig hebben, zoals kinderen, kan er iemand aanwezig blijven. Hij of zij zal een schort met lood om krijgen, om de straling zo veel mogelijk buiten het lichaam te houden.

De laborant zit tijdens het onderzoek in een kamer naast de CT-ruimte. Hij of zij zit achter een groot glas en kan met je praten via een intercom.

Hoe werkt een CT-scanner?

De bron van een CT beeld zijn een heleboel dunne röntgenstralen. De straling zal alleen door het lichaamsdeel worden gestuurd wat onderzocht moet worden. Om de straling weer op te vangen, ligt onder het onderzochte lichaamsdeel een speciale opnameplaat. Deze plaat meet de hoeveelheid röntgenstraling die op de plaat valt. Er ontstaat contrast omdat elk soort weefsel (bijvoorbeeld bot of zacht weefsel) de röntgenstraling met een specifieke hoeveelheid verzwakt. Bot, bijvoorbeeld, verzwakt veel straling. Hierdoor komt er minder straling op de elektronische plaat op de plekken waar bot aanwezig is. Bot is daarom wit op een CT scan. Lucht verzwakt juist geen röntgenstraling, waardoor alles op de plaat zal vallen. De plaat detecteert veel röntgenstraling en zal dit als zwart op het CT-beeld afbeelden.

Een voorbeeld van een CT-scan. Uit een heleboel verschillende lichaamsdoorsneden (de tweedimensionale zwart-witte afbeeldingen) kan de computer een driedimensionaal beeld geven (linksboven).  / Bron: En:ChumpusRex, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Een voorbeeld van een CT-scan. Uit een heleboel verschillende lichaamsdoorsneden (de tweedimensionale zwart-witte afbeeldingen) kan de computer een driedimensionaal beeld geven (linksboven). / Bron: En:ChumpusRex, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Beter contrast door middel van een contrastmiddel

Op een CT-scan zijn organen en bloedvaten soms niet goed te zien. De laborant kan besluiten om een contrastmiddel in te zetten: een stofje met een component die voor meer contrast zorgt op het CT-beeld, bijvoorbeeld jodium. Het contrastmiddel wordt toegediend door iets te eten of te drinken, in te ademen of via een infuus. De toediening van een contrastmiddel kan leiden tot enige bijwerkingen. Voorbeelden hiervan zijn tijdens het toedienen een rare smaak in je mond, een warm gevoel in je lichaam en/of het idee dat je je urine laat lopen. Deze bijwerkingen verdwijnen binnen enkele minuten.

Er kunnen ook wat bijwerkingen achteraf zijn van het contrastmiddel. Mogelijkheden zijn huiduitslag, benauwdheid of jeuk. Een zeldzame bijwerking is het krijgen van een allergische reactie. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat lichaamsdelen opzwellen of dat je bultjes op je huid krijgt.

Lees verder

© 2014 - 2024 Tmaar, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
MRI-scanner en MRI-scanEen MRI-scanner is het apparaat dat zorgt voor medische beeldvorming van het binnenste van het lichaam. MRI is de afkort…
CT-scan en het ontvangen van straling: gevaarlijk?CT-scan en het ontvangen van straling: gevaarlijk?Om een diagnose te stellen of om een gegeven therapie te volgen kan je arts een CT-scan van (een deel van) je lichaam ma…
Full body scan: De gevarenFull body scan: De gevarenVeel bedrijven adverteren met zogenaamde 'Full body scans'. Tijdens een Full body scan onderga je een medische check-up.…
Hoe werken MRI- en fMRI-scans bij hersenonderzoek?Hoe werken MRI- en fMRI-scans bij hersenonderzoek?MRI en fMRI-scan zijn belangrijke methoden die bij hersenonderzoek worden gebruikt. Ze zijn gebaseerd op het principe va…

De juiste hardloopkleding vind je zo!De juiste hardloopkleding vind je zo!Als je sportkleding goed zit, kun je veel meer uit je sportmoment halen. Bij hardlopen is het bijvoorbeeld niet handig o…
Wat is een depressie en wat doe je eraan?Wat is een depressie en wat doe je eraan?Depressie is een zwaar woord. Sommigen nemen het al te gemakkelijk in de mond. Niet elke dip is er een. Het kan gaan om…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Seth Rossman, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Radiology info (Engels) over CT: http://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=bodyct
  • Wikipedia (Engels) over CT-scan: http://en.wikipedia.org/wiki/X-ray_computed_tomography
  • National Cancer Institute over CT-scan: http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/detection/CT
  • Afbeelding bron 1: Seth Rossman, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: En:ChumpusRex, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Tmaar (47 artikelen)
Gepubliceerd: 01-10-2014
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.