Fotodynamische laserbehandeling van het oog met Visudyne

Sommige patiënten met een vroeg gediagnosticeerde natte (exsudatieve) vorm van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) ondergaan een PDT-laserbehandeling. PDT staat voor fotodynamische therapie. Deze veilige en betrouwbare behandeling sluit de abnormale bloedvaatjes achter het netvlies af. De patiënt krijgt via een infuus het geneesmiddel Visudyne toegediend, dat geactiveerd wordt door koud laserlicht. Dit laserlicht zorgt in combinatie met de stof ervoor dat lekkende bloedvaatjes verschrompelen. Voor deze pijnloze behandeling dient de patiënt echter diverse voorzorgsmaatregelen in acht te nemen.

• Werking Visudyne
• Voorbereiding
• Praktisch
• Behandeling
• Na de behandeling
• Leefregels 48 uur na de behandeling
• Complicaties
• Effect
• Hulp bij de behandeling
• Herstel en nazorg
• Langetermijneffecten van PDT

Werking Visudyne

Visudyne is een lichtgevoelige stof die wordt ingespoten in de bloedcirculatie van de patiënt. Deze stof verspreidt zich naar de abnormale bloedvaatjes in het oog. Door het gebruik van een koude laser wordt de stof geactiveerd. Deze activatie zorgt ervoor dat de abnormaal gevormde bloedvaatjes achterin het oog worden dichtgemaakt en de lekkende bloedvaatjes verschrompelen. Dit helpt om het risico op verder gezichtsverlies te verminderen.

Voorbereiding

Bij de patiënt met leeftijdsgebonden maculadegeneratie zijn enkele voorzorgsmaatregelen nodig voor het starten van de behandeling.

Woning inspecteren op halogeenverlichting

De patiënt dient te controleren of er halogeenverlichting in zijn woning aanwezig is, aangezien hij gedurende 48 uur na de behandeling geen gebruik van deze verlichting mag maken. Halogeenlampen zijn vaak herkenbaar aan hun specifieke vorm en worden vaak aangetroffen in spotjes en leeslampjes. Goede alternatieven zijn LED-lampen, gloeilampen, TL-verlichting en spaarlampen. Indien er twijfel bestaat, schakelt de patiënt de halogeenverlichting best gedurende 48 uur uit.

Kledij meenemen naar behandeling

Op de dag van de behandeling moet de patiënt kleding meenemen die het lichaam beschermt tegen zonlicht:

• Dichte schoenen met sokken
• Een bloes, trui of ander kledingstuk met lange mouwen
• Een jas met capuchon of een hoed met een brede rand
• Een lange broek
• Handschoenen
• Zonnebril: Sommige ziekenhuizen verstrekken deze aan de patiënt, terwijl andere ziekenhuizen adviseren deze zelf mee te nemen.

Dag van de behandeling

Op de dag van de behandeling meldt de patiënt zich bij de balie. De baliemedewerker controleert om veiligheidsredenen de patiëntengegevens, zoals welk oog behandeld moet worden en of de juiste voorbereidingen zijn getroffen. Voor de behandeling krijgt de patiënt pupil verwijdende oogdruppels. Daarnaast wordt de patiënt gewogen en gemeten om de juiste hoeveelheid medicatie te kunnen bereiden.

Praktisch

Meestal zijn meerdere behandelingen nodig om een bevredigend resultaat te bereiken, al kan soms één behandeling voldoende zijn. Eten en drinken is zowel voor als na de behandeling toegestaan, evenals het innemen van medicatie. Het inbrengen van Visudyne via een infuus duurt ongeveer tien tot vijftien minuten. De laserbehandeling zelf duurt ongeveer 83 seconden. De totale behandelingstijd bedraagt ongeveer een halfuur. De behandeling vindt poliklinisch plaats; de patiënt mag direct daarna naar huis, maar moet zelf vervoer regelen. Een begeleider mag meewater, maar moet wel een speciale beschermbril dragen.

Behandeling

De arts plaatst een infuus in de hand of arm van de patiënt, waarlangs de lichtgevoelige stof Visudyne wordt toegediend. Tijdens het toedienen van de medicatie kan de patiënt rug- en/of borstpijn ervaren. Dit kan vaak worden verlicht door een of meerdere bekertjes water te drinken. De pijn verdwijnt in ieder geval zodra het infuus is verwijderd. Na het infuus ontvangt de patiënt een verdovingsdruppel in het te behandelen oog. Vervolgens plaatst de arts een lensje op het oog en start de koude laserbehandeling. Deze laser richt zich op het aangetaste gebied op het netvlies. De Visudyne hecht zich aan de nieuwgevormde bloedvaatjes, waarna het koude laserlicht de woekerende bloedvaatjes vernietigt.

Na de behandeling

Na de behandeling ontvangt de patiënt een speciale zonnebril van het ziekenhuis, die onmiddellijk gedragen moet worden. De beschermende kleding moet ook direct worden aangetrokken. Daarna mag de patiënt met een begeleider naar huis, maar mag niet zelf rijden of gebruik maken van openbaar vervoer. Het zicht kan de eerste vijf tot tien dagen na de behandeling verminderd zijn; dit zou moeten herstellen. Indien het zicht niet verbetert, moet de patiënt contact opnemen met de laserafdeling. De patiënt ontvangt een (oranje) armband met daarop de naam van de medicatie en het telefoonnummer van het ziekenhuis. Deze armband moet gedurende 48 uur na de behandeling worden gedragen. Zorgverstrekkers moeten hiermee rekening houden bij het toedienen van medicatie aan de patiënt.

Leefregels 48 uur na de behandeling

Het medicijn Visudyne blijft nog 48 uur actief in het lichaam. Daglicht en halogeenverlichting kunnen de medicatie activeren, wat kan leiden tot irritaties en wonden. Om deze klachten te voorkomen, moet de patiënt de volgende leefregels volgen gedurende 48 uur na de behandeling.

Niet toegestaan

• Alcohol: Overmatig alcoholgebruik kan de medicatie in de lever afbreken.
• Een afspraak bij de tandarts, pedicure of een andere specialist: De verlichting bij deze specialisten kan reacties in het lichaam veroorzaken.
• Halogeenverlichting, direct zonlicht en de zonnebank
• In direct zonlicht zitten binnenshuis, ook niet achter het raam
• Zonder volledige bescherming naar buiten gaan (de patiënt moet wachten tot na zonsondergang)

Toegestaan

• Computer, GSM, tablet en andere elektronica
• Indirect zonlicht
• Tablets
• TV kijken

Een patiënt hoeft dus niet voortdurend in het donker te blijven tot 48 uur na de behandeling. Gewoon kamerlicht helpt om Visudyne sneller uit het lichaam te krijgen.

Complicaties

Tijdens de behandeling kunnen rug- en/of borstklachten optreden. Na het verwijderen van het infuus verdwijnen deze klachten meestal, vaak eerder door wat water te drinken.

Na de behandeling kunnen de volgende complicaties optreden:

• Bloeding op de plaats van de inspuiting
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Huidreacties op de plaats van de inspuiting
• Lichtgevoeligheid (gedurende de eerste 48 uur na de behandeling)
• Pijn, zwelling
• Ontsteking
• Lekken in de zone rond het aangetaste adertje
• Troebel zicht of defecten in het zicht
• Verlaagde bloeddruk

Effect

Een PDT-behandeling voorkomt doorgaans dat het zicht verder achteruitgaat. Soms blijft het aanwezige gezichtsvermogen behouden, maar een verbetering van het gezichtsvermogen is niet mogelijk met een PDT-behandeling. Na gemiddeld drie maanden moet de patiënt opnieuw op controle bij de oogarts.

Hulp bij de behandeling

Patiënten die een PDT-behandeling ondergaan, kunnen vaak ondersteuning krijgen van een begeleider. Deze persoon kan helpen met praktische zaken zoals het organiseren van vervoer naar de kliniek en het naleven van de leefregels na de behandeling. Het is aan te raden om vooraf de afspraken en instructies met de zorgverleners te bespreken om ervoor te zorgen dat alles soepel verloopt.

Herstel en nazorg

Na de behandeling is het belangrijk om regelmatig terug te keren naar de oogarts voor follow-up controles. Dit helpt om de voortgang van de behandeling te monitoren en om eventuele bijwerkingen of complicaties tijdig op te sporen. Daarnaast kunnen nazorginstructies verschillen afhankelijk van de individuele behoeften van de patiënt, dus het is belangrijk om deze goed te volgen.

Langetermijneffecten van PDT

PDT-behandelingen kunnen bij sommige patiënten leiden tot een stabilisatie van de visuele toestand, hoewel verbetering van het gezichtsvermogen niet gegarandeerd is. Langdurige effecten kunnen variëren en zijn afhankelijk van de respons van de patiënt op de behandeling. Het is belangrijk om verwachtingen realistisch te houden en regelmatig medisch advies in te winnen over de beste benadering voor langdurige zorg en behandeling.

Lees verder

• Maculadegeneratie: Luteïneverrijkte eieren remmen oogziekte
• Maculadegeneratie: Stamceltherapie, netvliesprothese etc
• Vitelliforme maculadystrofie (Ziekte van Best): Oogziekte