Legenestsyndroom: Verdriet bij ouders bij kinderen uit huis

Wanneer kinderen het huis verlaten omdat ze bijvoorbeeld gaan studeren of trouwen, ontstaan bij ouders vaak negatieve gevoelens. Een ouder mist het gezelschap of het dagelijkse contact met een kind en ervaart dan bij afwezigheid een gevoel van eenzaamheid of verdriet. Deze nieuwe fase in het leven staat bekend als het ‘legenestsyndroom’ (empty nest syndrome, lege nest-syndroom), hetgeen geen klinische diagnose is. Enkele preventieve maatregelen verkleinen de kans op het krijgen van het legenestsyndroom, al zijn ook andere stappen beschikbaar om de depressie, angst en andere symptomen te beheersen.

• Oorzaken en risicofactoren van legenestsyndroom
• Symptomen bij ouders en verzorgenden
• Negatieve gevoelens
• Nieuwe uitdagingen
• Alarmsymptomen
• Behandeling van negatieve gevoelens wanneer kinderen het huis verlaten
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg

Oorzaken en risicofactoren van legenestsyndroom

Alle ouders zijn gevoelig voor het legenestsyndroom, hoewel sommige factoren de kans wel verhogen om te maken te krijgen met het legenestsyndroom. Een onstabiel of onbevredigend huwelijk of moeite om verandering in het algemeen te accepteren zijn bijvoorbeeld enkele risicofactoren. Voltijds werkende ouders (thuismoeders of vaders) zijn voorts bijzonder vatbaar voor het legenestsyndroom. Volwassenen die ook te maken hebben met andere stressvolle gebeurtenissen in het leven, zoals het overlijden van een echtgenoot, een verhuis of een pensionering, hebben ook meer kans om het syndroom te ervaren. Vrouwen kampen ook sneller dan mannen met het legenestsyndroom. Wanneer kinderen het huis verlaten, gaan moeders ook andere belangrijke levensgebeurtenissen door, zoals de menopauze of de zorg voor bejaarde ouders. Mannen ervaren echter ook vergelijkbare gevoelens van verlies wanneer kinderen het huis verlaten.

Symptomen bij ouders en verzorgenden

De symptomen van het legenestsyndroom komen niet enkel tot uiting bij ouders, maar gelden ook voor verzorgers die tewerkgesteld zijn in een kindertehuis waarvan de kinderen het tehuis verlaten.

Negatieve gevoelens

Ouders met het legenestsyndroom ervaren gevoelens van depressie, verdriet, eenzaamheid, een gevoel van doelloosheid en gevoelens van afwijzing nadat kinderen volwassen zijn geworden en het huis verlaten.

Verder ontstaan zorgen, stress en angst voor het welzijn van het kind. Ze voelen ook dat ze de controle over hun kinderen zijn verloren omdat ze niet weten wat ze aan het doen zijn. De ouders of verzorgers voelen emotionele pijn wanneer de kinderen in de wereld gaan ontdekken en zelfstandig leren zijn. Ouders met het syndroom vragen zich namelijk vaak af of ze zich wel of niet voldoende hebben voorbereid om hun kind zelfstandig te laten leven.

Nieuwe uitdagingen

Ouders en verzorgers met het legenestsyndroom krijgen vaak te maken met nieuwe uitdagingen, zoals:

• een gebrek aan sympathie van mensen die geloven dat ouders gelukkig moeten zijn wanneer hun kinderen het huis verlaten.
• het aangaan van een nieuw soort relatie met hun kinderen
• het vinden van andere manieren om hun vrije tijd te besteden
• opnieuw contact met leren maken met de kinderen

Alarmsymptomen

In sommige situaties is professionele hulp noodzakelijk. Dit is nodig wanneer mensen zich bedroefd voelen en zich zorgen maken omdat het leven geen betekenis meer heeft voor hen. Ook overmatig huilen is een aandachtspunt waarvoor medische hulp inroepen verstandig is. Tot slot zijn sommige mensen dermate verdrietig dat ze geen vrienden meer willen zien of naar het werk willen gaan, hetgeen duidelijke signalen zijn om met een arts te gaan praten.

Behandeling van negatieve gevoelens wanneer kinderen het huis verlaten

Zelfzorg

Een goed contact onderhouden met de kinderen vermindert de symptomen van het legenestsyndroom. Technologische ontwikkelingen zoals smartphones, sms-berichten en internet zorgen voor meer communicatie tussen ouders en hun kinderen. Sociale steun is essentieel bij stress, verdriet en eenzaamheid. De ouder of verzorger moet voorts goed voor zichzelf zorgen wanneer hij een moeilijke overgangsperiode doormaakt. Het is bijgevolg nuttig om reeds plannen te maken het legenestsyndroom tegen te gaan, wanneer het kind nog in huis is. De tijd en energie die in het kind of de kinderen gestoken zijn, zijn nu vrijgekomen om plaats te maken voor nieuwe uitdagingen, zoals hobby’s, vrijetijdsbesteding of zelfs een carrière. Op deze manier leert de ouder of verzorger zich aan te passen aan de nieuwe rol in het leven van het kind en aan veranderingen in de identiteit als ouder of verzorger. Het is voorts nuttig om plannen te maken of activiteiten uit te voeren met het hele gezin, zoals gezinsvakanties, lange gesprekken en het vrij nemen van werk om speciale herinneringen te maken. Een huisdier maakt het tot slot wat minder stil in huis en daarnaast helpt een huisdier tegen stress en een depressie.

Professionele medische zorg

Wanneer door het vertrek van een kind overweldigende droefheid ontstaat bij een ouder of verzorger, is een behandeling aanbevolen. Het is belangrijk om alle gevoelens te bespreken met de huisarts. De ouder of verzorger krijgt mogelijk een verwijzing naar een psychotherapeut. Via psychotherapie leert de ouder of verzorger om zijn gevoelens beter te begrijpen en te beheersen. Ook medicijnen (antidepressiva) zijn inzetbaar voor het verlichten van depressieve symptomen die zich in deze periode voordoen.