Stemproblemen voorkomen bij leerkrachten

Lesgeven is een stembelastend beroep. Leerkrachten zijn elke dag weer met hun stem bezig en ze zijn er voor hun beroep afhankelijk van. Stemproblemen komen in het onderwijs vaker voor dan bij andere stembelastende beroepen. Meer dan de helft van de leerkrachten in het basis -en voortgezet onderwijs krijgt vroeg of laat stemproblemen, waarvan 20 procent uiteindelijk leidt tot ziekteverzuim. Hoe kan je als leerkracht voorkomen dat je stemproblemen krijgt? Hieronder staan enkele tips.

Ademhaling

Laat je ademhaling vanuit de buik komen. Bij inademing zet de buik uit, bij uitademing gaat hij weer naar binnen. Een goede ademhaling heeft veel invloed op de stem. Je stem krijgt meer volume en wordt helderder.

Houding

Een rechte houding is net als een lage ademhaling van belang voor goed stemgeluid. Sta rechtop, met beide voeten stevig op de grond en op heupbreedte uit elkaar. Leun niet op één been, maar verdeel je gewicht over beide benen. Sta met je schouders recht en je hoofd rechtop. Let ook op je zithouding. Zit met een rechte rug, niet hol en niet ingezakt en niet te gespannen. Heb je er moeite mee niet tegen de leuning van de stoel te zakken, ga dan op een kruk zitten tijdens het lesgeven.

Stemvolume

Laat je stemvolume niet vanuit je keel komen, maar vanuit je buik. Zo belast je de stembanden minder.

Water drinken

Neem altijd een flesje water mee tijdens het lesgeven. Wanneer je de behoefte voelt om je keel te schrapen of te kuchen, drink dan een slokje water. Dit zorgt ervoor dat de kriebel of het slijm uit je keel verdwijnt zonder je stembanden te irriteren, bovendien 'smeert' het je keel. Hoesten, schrapen en kuchen zijn zeer irriterend voor je stembanden. Het is sowieso beter om water te drinken dan koffie of thee, omdat in de laatste twee drankjes cafeïne en theïne zit, wat de stembanden uitdroogt. Wil je toch graag thee drinken, kies dan voor kruidenthee (geen theïne) of groene thee (minder theïne dan in andere theesoorten).

Omgevingslawaai

Probeer het omgevingslawaai in het lokaal te beperken. De akoestiek in het lokaal wordt beter met posters aan de muur, gordijnen voor de ramen en kussens op de grond. Ze zorgen ook voor minder echo binnen het lokaal.

Krijt

Krijt is een irriterende stof voor de stembanden. Beter is het dus whiteboards met stiften te gebruiken.

Rumoerige klas

Als een klas rumoerig is, ga dan niet harder praten om er bovenuit te komen. Blijf rustig praten met een duidelijke articulatie, daar worden de leerlingen vaak ook rustiger van. Praat dus niet óver het geluid heen, maar er dóórheen. Ook is het handig hulpmiddelen te gebruiken om de aandacht van de leerlingen te krijgen, bijvoorbeeld door in je handen te klappen of een belletje te gebruiken. In de gymles kan je ook een fluitje gebruiken.

Feedback

Vaak hebben leerkrachten het idee dat ze niet hard genoeg praten om het einde van de klas te bereiken. Daardoor gaan ze luider en hoger spreken, waarbij ze de stem forceren. Laat een collega eens achter in de klas meeluisteren of je daar te verstaan bent. Zo voorkom je dat je te luid gaat praten en je stem teveel belast.

Niet fluisteren

Fluisteren is erg slecht voor de stembanden. Probeer tijdens het voorlezen of dramatiseren het fluisteren zoveel mogelijk te beperken.

Stapje terug

Als het een dagje niet zo lekker gaat met je stem, ga je stem dan niet forceren. Het is beter om een dagje rustig aan te doen dan er een schepje bovenop te doen. Je stem komt eerder terug zoals je hem gewend was, als je hem niet teveel belast.
Als je last van je stem hebt, praat dan het liefst een paar uur helemaal niet (ook niet zacht). Dit zorgt voor een sneller herstel van de stembanden.

Lokaal luchten

Let erop dat je het lokaal regelmatig lucht. Een droge lucht is niet bevorderend voor je stem. Ook kan het zorgen voor geïrriteerd slijmvlies.

Stemmetjes

Grappige stemmetjes maken is leuk bij het voorlezen, maar doe dit niet te overdreven. Het is namelijk erg belastend voor je stem. Ook te hoog (dit zie je vaak bij kleuterleidsters) of te laag praten is niet goed voor je stembanden.

Heb je veel last van je stem, laat het dan eens nakijken door een KNO-arts. Indien nodig kan die je doorsturen naar een logopedist.