Hormonen - PMS en overgang & tips

Hormonen, een verstoorde hormoonhuishouding of hormoonstoornissen spelen bij PMS (pre-menstrueel syndroom) en de overgang (menopauze) een grote rol. Een verstoorde hormoon (hypofyse) werking kan zowel lichamelijke als psychische i.c. emotionele symptomen geven, die vaak niet goed onderkend of onderschat worden. Zo kunnen o.a. vermoeidheid, gespannenheid, boosheid, depressiviteit, stemmingswisselingen, dwangmatig eet- en alcoholgedrag in verband staan met hormonen

Hormonen en PMS

PMS oftewel het pre-menstrueel syndroom is een verzamelnaam voor diverse symptomen die gedurende de tweede helft van de menstruatiecyclus kunnen optreden. Naar schatting zoekt ca. 40% van alle vrouwen één of meerdere malen medische hulp voor deze maandelijkse klachten. De symptomen verminderen of verdwijnen zodra er een nieuwe cyclus begint. Bij de meeste vrouwen, zowel met een regel- als onregelmatige cyclus, treedt in de laatste week voor de menstruatie een verlaging in de werking van de hypofyse op, hetgeen zich op velerlei manieren kan uiten, met een overkoepelend gevoel van 'niet lekker in je vel zitten' en weten dat de menstruatie 'er aan zit te komen'. De meest voorkomende symptomen of klachten, zowel lichamelijk als psychisch, kunnen o.a. zijn:

• irritaties
• gespannenheid
• duizelingen
• vermoeidheid
• gezwollen of pijnlijke borsten
• opgeblazen gevoel
• opgezette buik
• depressiviteit
• wisselende stemmingen
• overgevoelige huid, huiduitslag
• acne
• hoofdpijn
• spierpijn
• dwangmatig eten
• krampen
• gewichtstoename
• rugpijn

Emotioneel gezien is er vaak sprake van veranderd of veranderend gedrag, waarbij sommige vrouwen het gevoel hebben hier geen vat op te hebben en zich ook onbegrepen voelen. Ook kan er sprake zijn van een verhoogde tot extreme neiging tot snoepen (vaak chocola) en overmatig gebruik van alcohol. Bij sommige vrouwen staat depressiviteit meer op de voorgrond, waarbij sommigen gedurende deze periode ook afwijzend kunnen zijn naar hun partner of hun omgeving toe.

PMS en oorzaken

Hormonen, een onevenwichtige hormoonhuishouding en storingen in de bloedsomloop zijn de belangrijkste oorzaken van PMS. De aanmaak van hormonen in het lichaam is een complex proces. Niet alleen kan een verhoogde aanmaak van een bepaald hormoon, zoals bijvoorbeeld oestrogeen, PMS veroorzaken, maar ook een verlaagde aanmaak kan dit effect teweegbrengen.

De hormoonproductie wordt beïnvloed door een groot aantal factoren. Voeding, met name de inname van vetten is een heel belangrijke factor. Verder zijn ook factoren als slaap, rust, stress en gebruik van bijvoorbeeld koffie en alcohol van invloed.

Hormonen bij overgang (menopauze)

De overgang i.c. menopauze is de benaming voor het einde van de vruchtbare periode van de vrouw. De aanmaak van oestrogeen
neemt al na het vijfendertigste levensjaar geleidelijk af en maakt plaats voor andere hormonen. De overgang begint meestal na het 45e levensjaar en duurt gemiddeld vier jaar, totdat een nieuw hormonaal evenwicht is bereikt. Meer dan de helft van de vrouwen heeft tijdens de overgang last van typische overgangsklachten zoals o.a:

• opvliegers
• prikkelbaarheid
• nachtelijk zweten
• slapeloosheid
• hoofdpijn

Hormoonstoornissen: PMS en overgang

PMS en de overgang hebben met elkaar gemeen dat er bij beide sprake is van een verstoorde hormoonhuishouding die tot vervelende klachten en symptomen kan leiden. Met name de ontregelde functie van de hypofyse (hersensaanhangsel) - die een overkoepelende hormoonregelaar is - en een zeer belangrijke rol in het lichaam van de vrouw speelt. Tal van functies, waaronder menstruatie, zwangerschap, vruchtbaarheid, moedermelkvorming (lactatie) worden geregeld door hormonen. Daar de hypofyse in verband staat met het zenuwstelsel en centrum voor emotionele verwerking in de hersenen, komen er naast lichamelijke klachten ook emotionele, psychische klachten naar voren. Het biochemisch evenwicht in het lichaam kan ernstig ontregeld raken. Er kan dan sprake zijn van een teveel van een bepaalde stof en te weinig van andere stoffen, waardoor veranderingen in het zenuwstelsel kunnen optreden.

Dit kan aanleiding geven tot verschijnselen en symptomen die (ook in de medische wereld) niet altijd even serieus genomen of onderschat worden. Symptomen die niet direct in verband gebracht worden met een verstoorde hormoonhuishouding. Een verstoorde werking van hormonen en hypofyse kunnen o.a. leiden tot:

• Veranderend, onvoorspelbaar en grillig gedrag met wisselende stemmingen
• Emotionele stress, die zich o.a. kan uiten in een beperkt vermogen zich aan te passen
• Aanpassingsstoornissen die zich uiten als lichamelijke klachten, uiteenlopend van vermoeidheid tot b.v hyperventilatie
• Relatieproblemen, conflicten en familieruzies, vaak mede veroorzaakt door een onbegrepen gevoel en niet serieus genomen te worden
• Veranderd eetgedrag, eetpatroon en misbruik van alcohol, drugs of andere middelen
• Somberheid, pessimisme (alles zwart zien), depressieve gevoelens, depressiviteit (soms zelfs met suïcidale gedachten of neigingen).

Bij vrouwen met een verstoorde hormoon- en hypofyse werking kan er ook sprake zijn van moeite om hun gedachten onder controle te krijgen. Ze in een soort maalstroom terechtkomen die maar doorgaat en niet te stoppen lijkt. Hierbij kunnen ook allerlei oude gebeurtenissen naar boven komen en soms ook onverwerkte processen, frustraties, angsten en boosheid (soms gepaard met hyperventilatie). Op dit proces lijkt praten of therapie weinig tot geen invloed te hebben.

Algemene tips bij hormoonstoornissen

Bij PMS en overgang is er sprake van hormoonstoornissen. Er zijn een aantal algemene maatregelen die deze klachten kunnen verminderen zoals o.a:

• het voorkomen van tekorten in de voeding: door dagelijkse inname van een hooggedoseerd en breed samengesteld multivitaminen- en mineralenpreparaat
• het herstellen van de vetzuurbalans (door dieetmaatregelen aangevuld met supplementen, waaronder tarwekiemolie, en omega-vetzuren)
• het vermijden van overmatig gebruik van koffie, alcohol, suiker en minder (of beter: niet meer) roken
• het beheersen van omgevingsfactoren zoals lichamelijke en geestelijke stress.

Middelen en kruiden

Er zijn een aantal middelen en kruiden die specifiek een goede werking hebben op hormonen, het hormonale stelsel, bij PMS en de overgang. Hieronder wordt een aantal van deze middelen genoemd.

Dong Quai

Dong Quai i.c. Chinese engelwortel is een Chinees kruid; een 'typisch vrouwenkruid' dat al eeuwenlang wordt gebruikt voor tal van vrouwenkwalen. Dong Quai stimuleert de doorbloeding van alle vrouwelijke organen. Het verlicht de symptomen van PMS en overgangsklachten. Dong Quai stimuleert de bloedsomloop in alle vrouwelijke organen en heeft een hormoonregulerende werking. Het heeft krampopheffende en pijnstillende eigenschappen, gaat opvliegers tegen en kan verlichting geven bij depressieve gevoelens.

Monnikspeper

Monnikspeper (Vitex Agnus Castus) wordt traditioneel ingezet als geneesmiddel voor het reguleren van de werking van de vrouwelijke voortplantingsorganen. Ook wordt het gebruikt om overgangsklachten te verlichten. Uit onderzoek naar de werkzame bestanddelen blijkt het de symptomen van nervositeit, overmatige bloedingen en wisselende stemmingen tijdens de menstruatie en de overgang te verminderen.

Troszilverkaars

Troszilverkaars (Cimicifuga racemosa, eng. Black Cohosh). Hiervan wordt de wortel door de Indianen al eeuwen gebruikt bij (spier)krampen tijdens de menstruatie of de overgang. Het bevat fyto-oestrogenen, die effectief werken bij diverse oestrogeen gerelateerde klachten bij vrouwen. Uit onderzoek komen de effecten van de troszilverkaars bij overgangsklachten (menopausale en postmenopausale klachten) naar voren. Symptomen die verminderen door gebruik van de plant zijn onder meer: opvliegers, krampen, hoofdpijn en depressiviteit.

Andere kruiden bij PMS en overgang

Meerdere kruiden die een bevorderende en heilzame werking hebben bij lichamelijke en/of emotionele klachten bij PMS, overgang en menstruele klachten staan hieronder genoemd.

• borage (borago officinalis)
• duizendblad (achillea millefolium)
• gelderse roos (cramp bark)
• ginseng
• guldenroede (solidago virga-aurea)
• hop (humulus lupulus)
• kamille (matricaria chamilla)
• meidoorn (hagedoorn)
• moederkruid (tanacetum parthenium)
• muizedoorn (stekelmyrte)
• rode wingerd (rode wijnstok, vitis vinifera)
• sarsaparilla (smilax officinalis)
• salie (salvia officinalis)
• teunisbloem (oenothera biennis, eng. evening star)
• valeriaan (valeriana officinalis)
• zoethout (glycyrrhiza glabra)
• wilde yam (dioscorea villosa)
• [/list]



Lees verder

• Hormonen - Humeur, emotie & stress
• Geneeskrachtige gezonde kruiden - Alfabetische index