Waarom voldoende slaap belangrijk is

We weten allemaal dat het nodig is dat je elke nacht voldoende slaapt. Maar hoeveel slaap heb je ongeveer nodig? Wat gebeurt er in de slaap dat zo belangrijk is? Waarom slapen we eigenlijk? Wat is het belang van slaap?

Hoeveel uur slaap heb je nodig?

Naarmate we ouder worden, hebben we minder slaap per nacht nodig. Een baby heeft gemiddeld 16 uur slaap per dag nodig. Een klein kind heeft ongeveer 12 uur nodig. Jongeren hebben 9 a 10 uur slaap nodig. Volwassenen zouden gemiddeld aan 7 a 8 uur genoeg moeten hebben en ouderen hebben vaak genoeg aan 7 uur of minder. Hoewel de wetenschap niet precies weet wat exact de functie van slaap is, is wel duidelijk dat het belangrijk is om elke nacht voldoende te slapen. Slaap is belangrijk voor zowel lichaam als geest. Ook voor mensen die regelmatig sporten is slaap erg belangrijk, ook voor spierherstel.

Hoe slapen we?

Je kent het wel. Je gaat liggen. Je doet je ogen dicht. Je gedachtes gaan een richting op, gaan vervolgens alle kanten op en je bent weg. De volgende dag wordt je wakker, je herinnert je misschien nog vlagen van een droom, maar de meeste mensen krijgen niet zo veel mee van hun slaap. Terwijl er in feite veel gebeurt in de slaap.

Tijdens de slaap gaat het lichaam door 5 fases heen. De fases worden ingedeeld op basis van de mate van hersenactiviteit en oogbewegingen. Wat bekend in de oren zal klinken is de REM-slaap, oftewel Rapid Eye Movement. Dit is de laatste van de vijf fases. Hiervoor zijn er 4 fases van Non Rapid Eye Movement, oftewel de NREM-slaap, waarin de ogen langzaam bewegen. De eerste twee fases wordt gezien als de lichte slaap. De derde en vierde fase is de diepe slaap waarin het lichaam herstelt van fysieke inspanningen. Tijdens de vijfde fase, de REM-slaapzijn de hersenen actief. Informatie van de dag wordt onder andere verwerkt en opgeslagen. De meeste mensen zijn in deze fase een soort van verlamd: dat wat in de hersenen beleeft en verwerkt wordt, wordt niet letterlijk door het lijf uitgevoerd. Na de vijfde fase begint weer de eerste fase. En zo ga je een aantal keer per nacht deze fase door. Daarbij wordt per keer de lichte slaap steeds korter en de REM-slaap steeds langer.

Het belang van slaap: De hersenen verwerken

Tijdens de REM-slaap is er grotere hersenactiveit in de gebieden die van belang zijn voor emoties en sociale interactie. De slaap is dan waarschijnlijk ook van belang bij het overdag emotioneel en sociaal functioneren. Mentale gevolgen van (chronisch/langdurig) slaaptekort zijn: een constant gevoel van vermoeidheid, lage energie, gebrek aan motivatie en zin om dingen te ondernemen, besluiteloosheid, stemmingswisselingen, problemen met concentratie en geheugen. Daarnaast blijkt ook uit studies dat de aandacht vermindert en het reactie- en beoordelingsvermogen af neemt.

Herstel van het lichaam

Tijdens de diepe slaap herstelt het lichaam: zo wordt onder andere weefsel en spierweefsel gerepareerd en het zenuwstelsel en imuunsysteem onderhouden. Wanneer iemand regelmatig te weinig slaapt, dan blijkt er een toename te zijn van het stresshormoon cortisol. Voor sporters is dit funest omdat het spierweefsel afbreekt. Wordt er overdag hard getraind voor sterke spieren, in de nacht wordt het effect van de training teniet gedaan door het slopende effect van cortisol.

Slaaptekort kan leiden tot overgewicht

Cortisol wordt ook wel het stresshormoon genoemd. Wanneer er sprake is van stress, dan is er een constante staat van alertheid, het lichaam is er op gericht om elk moment te kunnen handelen (vanuit de instincten zou je kunnen zeggen vluchten of vechten). Daarvoor is het nodig om voldoende energie voor handen te hebben. Daarom breekt cortisol eiwitten af om aan energie te komen.

Omdat het lichaam in de diepe slaap gericht is op herstel (zie het als bouwen, eiwit is een bouwstof) is het van belang dat er voldoende lichaamseiwitten worden aangemaakt. Hiervoor is het nodig dat er minder cortisol aanwezig is. Maar wanneer iemand regelmatig te weinig slaapt, leidt dit tot een verhoogde productie van cortisol. Door de werking van cortisol komt er meer glucose (de vorm van brandstof/energie voor het lichaam) in het lichaam. Insuline wordt vervolgens ingezet om de glucose om te zetten in glycogeen (dat gebeurt in de lever en in spierweefsel). Maar wanneer de glycogeenvoorraden vol zitten, dan wordt dit omgezet tot vet. Bovendien leiden de toenames van glucose en dus insuline tot een toename van het hongergevoel. En wanneer dit nog langer aanhoudt kan er insulineresistentie ontstaan: de voorbode van diabetes type 2.

Uit onderzoek (Universiteit Wisconsin , Universiteit Chicago) blijkt dat slaaptekort ook zorgt voor een toename van het hormoon Ghreline en een afname van het hormoon leptine. Ghreline zorgt er voor dat de eetlust wordt opgewekt. Leptine zorgt voor een vol en verzadigd gevoel en een tekort doet dus geen goed aan het verzadigingsgevoel. Na enkele korte nachten van bijvoorbeeld 4 a 5 uur ontstaat er een enorme behoefte aan eten, en dan met name naar vette, calorierijke en zetmeelrijke producten als chips, koek, snoep, brood, pasta etcetera.