Gezondheid: Slapen

Voor de een is het een hobby, voor de ander een noodzakelijk kwaad … maar voor iedereen geldt dat we niet zonder kunnen. Slaap! Hoe zit dat nu met hoeveel uur slaap je minimaal nodig hebt, hebben oudere mensen echt minder slaap nodig, wat gebeurt er tijdens de slaap met je lichaam en meer van dit soort vragen.

Uitgangspunt

Je kunt er lang of kort over spreken, maar geen lichaam kan zonder slaap en alles bij elkaar verslapen we zo’n 1/3 van ons leven. Dat lijkt veel, maar we zouden de 2/3 niet doorkomen, als we de 1/3 niet zouden gebruiken om te slapen.

Het is een dagelijks terugkomend ritueel waarbij het lichaam en de geest tot rust komen. Dat wil niet zeggen dat onze hersenen op “uit”gaan, maar de hersengolven vertragen duidelijk en lichamelijk ontspannen de meeste spieren. Dus ook qua lichaam gaan de spieren niet op de “uit” stand. Dat zou ook niet kunnen, want wat bijvoorbeeld nog in de maag zit moet verwerkt worden, het hart is een spier en moet gewoon door blijven tikken en de sluitspier die even op “uit”gaat geeft nogal wat viezigheid in bed.
Maar overall komt het lichaam in een staat van rust … uitrusten dus, herstellen en opladen voor de volgende dag. Een levensbehoefte van de eerste orde.

Gebrek aan slaap

Om bij het meest negatieve scenario te beginnen … je hebt een gebrek aan slaap (abneu is daar een goed voorbeeld van). Dat uit zich vaak door lichamelijke en geestelijke moeheid. Het heeft dus direct effect op de hersenen, want menigeen houdt er een slecht humeur aan over, heeft moeite met zich te concentreren en de reactiesnelheid kan zomaar achteruit gaan. Hoe langer deze periode duurt, hoe sterker het uiteraard wordt.

Het lastige bij gebrek aan slaap is dat naarmate het gebrek oploopt, je meer in de modus komt van te willen slapen. We noemen dit “slaapschuld”, een schuld die je als het ware opbouwt gedurende de dag. Want hoe meer actief je tijdens de dag bent, hoe meer je slaapschuld opbouwt.

Alcohol

Hoewel alcohol nogal eens gebruikt wordt als slaapmutsje, werkt alcohol eigenlijk averechts. Want je valt weliswaar eerder in slaap, overall is de kwaliteit van slapen de dupe van het gebruik van alcohol. Daar komt nog bij dat meer bij vrouwen nog dan bij mannen dit een rol speelt, zeker als het gaat over de duur van de slaap. Dit kan zomaar tot 30 minuten minder oplopen.

Hoe werkt de cyclus?

Je hebt 5 slaapcycli die ieder anderhalf tot twee uur kunnen duren. Iedere cyclus heeft eenzelfde opbouw te weten:

• NREM1, lichte slaap. Dit is het begin waar je van wakker, naar het moment van slapen gaat, de lichte slaap dus. Je kunt je ogen niet meer openhouden en valt in slaap. Dit duurt normaal enkele minuten totdat je in je eerste slaapcyclus terecht komt.
• NREM2, lichte slaap. Hier ga je pas echt slapen en hoewel de slaap als licht wordt gezien, zal je niet van ieder geluidje wakker worden.
• NREM3, diepe slaap. Dit is de eerste fase naar de diepe slaap. Je hartslag daalt en je spieren ontspannen zich. Meestal merk je het ook aan de ademhaling die dan heel regelmatig wordt. In deze fase komen duurt meestal ook enkele minuten.
• NREM4, diepe slaap. In deze fase ben je echt ver weg en in een diepe slaap. Je functies worden in een zo laag mogelijke stand gebracht en je lichaam rust uit en herstelt zich volledig.
• REMslaap, droomslaap. De meeste mensen kennen deze fase als een fase dat mensen actief met de ogen bewegen. Je hersenen zijn zich nu volledig aan het herstellen en dat doen ze door te dromen en je dagactiviteiten en indrukken te verwerken, een plekje te geven. Omdat ook je lichaam nu actief is, want de hartslag wordt weer sneller, de broeddruk stijgt, kost deze fase veel energie. Gek genoeg zijn je ledematen vrijwel verlamd. Mensen ervaren een droom ook wel eens dat ze iets wilde doen, maar ze als verlamd waren. Feitelijk waren ze dat ook tijdens die droom.

Mensen worden na de REMslaap vaak even wakker en de hele cyclus begint weer van vooraf aan.

Hoeveel slaap heb je nodig?

Dat verschilt dus echt van mens tot mens en het is een fabeltje dat je 8 uur nodig hebt. Mensen die meteen in de modus komen en de kern van de slaap voldoende raken kunnen met 4 of 5 uur prima uit de voeten, terwijl andere mensen de 10 uur met het grootste gemak aantikken.

Daarnaast is leeftijd een factor die van invloed is op de uren slaap. Gemiddeld komen we op het volgende uit:

• Een baby kan opgeteld tot zo’n 16 uur slaap komen.
• De peuter kan met de middag erbij opgeteld tot 13 uur komen.
• Van kleuter tot puber nemen de slaapuren af van 11 uur tot zo’n 9 uur.
• Van de pubertijd tot de jong volwassen leeftijd komen we gemiddeld aan 9 uur.
• Daarna kunnen we tot de Abrahamsleeftijd gemiddeld met zo’n 7 tot 7,5 uur uit de voeten.
• Tot de hoog bejaarden leeftijd komen de meeste mensen uit met 6 uur slaap.
• Een uitzondering op deze cyclus is de zwangere vrouw, deze kan in de eerste maanden van de zwangerschap erg moe zijn en dan uren meer slapen. Deze leveren ze de laatste maanden vaak weer in, dit heeft vaak met ongemakken te maken.
• Tenslotte is er de vrouw in de overgang die door de verandering van het lichaam een onderbroken slaapperiode heeft. Maar dit verscheelt heel sterk van vrouw tot vrouw.

Tot slot

Het is belangrijk dat je een goed ritme voor dag en nacht hebt, dit bevordert in ieder geval de kwalitatieve tijd. Dit naast een frisse, goed geventileerde en vooral rustige ruimte. Maar dan nog verscheelt het sterk van mens tot mens wat men aan slaap nodig heeft. Goed naar je lichaam luisteren is wel een begin van wat je nodig hebt.