Wat zijn gluten? En wat is een glutenintolerantie?

Wat is het verschil tussen een glutenallergie en een glutenintolerantie? Veel mensen denken namelijk dat dit hetzelfde is en dat is dus niet zo. En…Wat zijn gluten? De laatste tijd is er veel te doen over brood of sowieso over het eten van granen. Het zou slecht zijn, je zou er dik van worden (of waren dat nou de koolhydraten?) én… het zit vol met ‘gluten’. Een volkoren boterham was altijd één van de gezondste boterhammetjes die je kon eten en nu ineens niet meer?

Wat zijn gluten?

Als eerste maar even over de gluten, want steeds vaker hoor of lees je over gluten en over eventuele aandoeningen die je kunt krijgen van gluten. Dus ja, wat zijn nou gluten? Gluten is de naam van een groep eiwitten die je in granen aantreft. Deze gluten zijn eigenlijk voor de plant zelf. Ze zijn opgeslagen in de graankorrel en dienen als reservevoedsel tijdens de kieming en de eerste groei van het zaad. Niet alle gluten zorgen voor problemen.
Gluten is opgebouwd uit proteïnen, te weten: Glutenine en gliadine en het zijn de gliadines die voor de problemen zorgen bij een allergie voor gluten. Het kan dus zo zijn dat je wel granen kunt eten ondanks een allergie maar dan wel een graan waar alleen de gluten Glutenine in zit. Als je echt een gluten intolerantie hebt (dat is geen glutenallergie!) dan heet deze aandoening Coeliaki en moeten gluten (gliadines) levenslang vermeden worden.

Welke granen bevatten gluten?

Vooral tarwe heeft een groot aandeel in – wat ik maar even noem – slechte gluten. Wel 80%. En dat betekend dus voor mensen met Coeliaki dat ze tarwe (en heel veel andere producten waar tarwe in verwerkt is) wel kunnen afschrijven. Even op een rij:

Granen die veel gluten bevatten:

• Tarwe
• Rogge
• Gerst

Dan zijn er nog de granen met een weinig aan gluten die bij een glutenallergie vaak nog wel gegeten kunnen worden en dat zijn:

• Rijst
• Maïs
• Teff

De volgende producten zijn glutenvrij en kunnen dus zonder zorg genuttigd worden:

• Wilde rijst
• Boekweit
• Quinoa
• Amaranth
• Sojabonen
• Zonnebloempitten

Er zijn natuurlijk nog veel meer producten die niet of juist wel gegeten of gedronken mogen of kunnen worden. Het gaat zéker niet alleen om brood maar ook om alle producten waar granen in verwerkt zijn. En dat zijn er echt heel veel. Kijk daarvoor op de site van glutenvrij.nl

Het verschil tussen een allergie en een intolerantie

Wanneer je over een glutenallergie of intolerantie leest worden die twee heel vaak door elkaar gehaald. Men spreekt al snel in de volksmond over een glutenintolerantie terwijl er toch een heel groot verschil is tussen die twee. Een glutenallergie is bijna niet te meten maar kun je zien als een overgevoeligheid voor alles waar veel gluten in zitten. Er zijn heel veel mensen die een glutenallergie hebben en het niet eens weten, maar men verwacht dat dit toch al zo’n 200.000 mensen zijn. Wanneer de allergie echt ernstig is en is vastgesteld als ‘Coeliaki’ d.m.v. een bloedtest of darmbiopsie dan zijn glutenhoudende producten voor de rest van je leven verleden tijd.

De symptomen

Wanneer je darmen gevoelig zijn voor gluten, of echt geen gluten kunnen verdragen, kan dat symptomen geven die van mild tot ernstig kunnen zijn. (bron: www.glutenvrij.nl)

Bij volwassen:

• Chronische diarree
• Verstopping
• Afwijkend ontlastingpatroon
• Overmatige ontlasting (zogenaamde remsporen)
• Depressiviteit
• Opgeblazen gevoel
• Buikpijn
• Misselijkheid
• Gewichtsverlies
• Winderigheid
• Botontkalking
• Bloedarmoede
• Vermoeidheid
• Humeurigheid
• Onvruchtbaarheid
• Miskramen
• Neurologische afwijkingen

Bij kinderen:

• Opgezette buik
• Dunne armen en benen
• Achterblijven in gewicht en groei
• Blijvend gewichtsverlies
• Huilerigheid
• Vertraagde puberteit
• Bloedarmoede
• Afwijkingen aan het tandglazuur
• Aften in de mond

De gevolgen van glutenintolerantie voor het lichaam zonder behandeling

Wanneer wij voedsel binnen krijgen en dit in de dunne darm terecht komt dan is het de taak van de darmvlokken om de goede van de slechte stoffen te scheiden. De goede stoffen worden doorgelaten in het lichaam door de darmwand en de slechte worden verder afgevoerd. Wanneer er een glutenallergie/intolerantie bestaat dan raken de darmvlokken door die gluten ontstoken en beschadigt. De darmvlokken zijn niet meer in staat om de goede van slechte stoffen te scheiden waardoor ook de slechte stoffen in ons lichaam terecht komen met de bovengenoemde symptomen als resultaat. Bovendien kan het ook gebeuren dat de juist belangrijke voedingsstoffen als kalk, ijzer en vitamine D niet kunnen worden opgenomen waardoor juist een tekort aan deze stoffen ontstaat met bloedarmoede of botontkalking als gevolg. Men noemt deze aandoening (het echt niet verdragen van glutenhoudende voedingsmiddelen) ‘Coeliaki’. Lees hier meer over op de site van de ‘Maag Lever en Darmstichting’ .

Men is er van overtuigd dat Coeliaki bij 1%, dat zijn 160.000 mensen, van de bevolking in Nederland voor komt maar pas bij 25.000 mensen daarvan is de diagnose daadwerkelijk gesteld. Het overgrote deel weet dus niet eens dat ze Coeliaki hebben.
Er zijn ook mensen die wel last hebben van gluten maar die geen Coeliaki hebben ontwikkeld. Wel hebben deze mensen last van buikklachten in mildere vorm als boven beschreven. Deze gevoeligheid voor gluten noemt men ‘glutenallergie’.

Kan een glutenallergie of intolerantie genezen?

Echt ernstige gevallen daargelaten kan de darmwand weer helemaal herstellen wanneer een glutenvrij dieet wordt aangehouden. Dat is dus heel gerustellend. Kanttekening daarbij is wel dat dit glutenvrij dieet voor de rest van je leven geldt. Wanneer je zou verzwakken en je niet aan het dieet zou houden raken de darmvlokken weer direct beschadigt met gevolgen van dien. Voordeel is wel dat er tegenwoordig steeds meer glutenvrije producten te verkrijgen zijn in de supermarkt, uiteraard in de natuurwinkels en ook via het internet in de webshops.

Tot slot.

Natuurlijk is het niet zo dat wanneer je vaak een opgeblazen gevoel hebt na het eten van een maaltijd dat je dan gelijk bang moet worden om een glutenallergie of intolerantie te hebben. Het opgeblazen gevoel kan ook door andere reden ontstaan. Maar heb je vaak last van één of meerdere symptomen dan kun je een zelftest doen op de website van de Nederlandse Coeliaki Vereniging: Wanneer deze dan positief uit valt is een bezoek aan de arts wel verstandig.

Lees verder

• Is brood nu ineens ongezond?