De geneeskracht van chiazaad

Chiazaad zijn kleine zaadjes die anno 2014 nog maar relatief kort in de schappen van winkels liggen. Een pak of zak van dit product ligt in elke biologische winkel, waar in vergelijking met een doorsnee supermarkt over het algemeen mensen komen die meer interesse hebben in het onderhouden van hun gezondheid. Je kunt het ook in noten- en zadenwinkels vinden. Chiazaad komt van een eenjarig plantje dat maximaal een meter hoog groeit. De witte en zwarte zaadjes zijn rijk aan de supergezonde omega 3-vetzuren.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Chia plant / Bron: Pancrat, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Geschiedenis chiazaad

Chiazaad werd gebruikt als belangrijk voedingsmiddel door de Azteken in Zuid-Mexico. Dat staat beschreven in de Medoza-codex, een Spaans boek waarin men enkele gebruiken van de Azteken vast legden. Het chiaplantje werd door alle Azteken gebruikt, behalve die in de kustprovincies. In Mexico wordt dit zaad nog steeds geproduceerd, net als in Bolivia, Argentinië, Ecuador en Australië. Dat laatste land produceert thans het meeste chiazaad ter wereld. In 2009 werd chiazaad pas goed gekeurd door de Europese Unie. Daarvoor was het een onbekend voedsel in Europa.

Naamgeving chiazaad

Chia bloem / Bron: Pancrat, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

De Latijnse naam van chiazaad is Salvia hispanica. Deze naam komt uit het Nahua, een taal die is afgeleid van het Azteeks. Chian betekent in deze taal ´vettig´ of ´olieachtig´. Linnaeus heeft de plant de Latijnse naam Salvia Hispanica gegeven. Dat berust echter op een vergissing. De echte Spaanse salie is een andere plant, de Salvia lavandulifolia. Linnaeus dacht waarschijnlijk dat deze nieuwkomer uit Mexico van oorsprong in Spanje groeide. De Spanjaarden hebben echter dit plantje meegenomen uit Mexico en gelijk grootschalig gecultiveerd in Spanje.

Kippen worden soms gevoerd met chiazaad zodat de eieren meer omega 3-vetzuren bevatten.

Vitaminen chiazaad

Chiazaad bevat een mooie hoeveelheid vitaminen. In 100 gram van dit zaad zit 59% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid(ADH) voor vitamine B3. Het bevat 54% van de ADH voor B1. Vitamine B2 zit er in met 14% van de ADH en foliumzuur of B11(in België B9) bevat het met 12% van de ADH. Verder zit er in een onsje chiazaad 7% van de ADH voor vitamine A. Overige percentages voor vitaminen zijn lager dan 3%.

Mineralen chiazaad

Er zitten ruimschoots mineralen in chiazaad. In 100 gram chiazaad zit maar liefst 108% van de ADH aan het mineraal mangaan. Daarnaast bevat het 97% van de ADH aan fosfor. Er zit 65% calcium in, 59% ijzer en het ADH-percentage voor zink is 25%. Dat zijn bijzonder hoge waarden. Natuurlijk eet je geen ons chiazaad per dag maar in combinatie met al het andere voedsel is chiazaad een compacte mineralenbron. Ook zitten er veel proteïnen in chiazaden; 100 gram bevat 33% van de ADH aan proteïnen.

Medicinale kracht

In de volksgeneeskunde wordt chiazaad gebruikt om diabetes te bestrijden, als afslankmiddel en als middel om hart- en vaatziekten te voorkomen. Het zaad wint dagelijks aan populariteit om deze gevreesde welvaartsziekten te voorkomen. Hiervoor is echter niet veel wetenschappelijk bewijs.

Chiazaad als afslankmiddel

Als je chiazaad mengt met water ontstaan er veel slijmstoffen. Sommige mensen ervaren dat een theelepel chiazaad met sinaasappelsap urenlang het hongergevoel kan weghouden. Op deze manier kun je chiazaad aanwenden als afslankmiddel. Voordeel aan dit afslankmiddel is dat het veel gezonde voedingstoffen bevat zodat de kans op een nutriëntentekort klein is. De Azteken gebruikten chiazaad vanwege zijn slijmvormende eigenschappen als verdikkingsmiddel in soepen en sauzen. Overigens zijn er twee onderzoeken gedaan die negatief uitvallen voor chiazaad als afslankmiddel maar dat komt omdat deze onderzoeken ervan uit gingen dat het metabolisme wordt veranderd door chiazaad. Dat is echter niet het geval; slechts het hongergevoel wordt gestild waardoor iemand die gemotiveerd is om overgewicht te verliezen minder moeite ondervindt om tussendoortje te laten staan en zich tijdens een maaltijd te goed te doen aan teveel eten.

Goed voor het hart

Er zijn niet veel onderzoeken gedaan naar chiazaad met betrekking tot hart- en vaatziekten. Een onderzoek zou uitwijzen dat het een positief effect had voor hart- en vaatziekten. Er zijn echter legio onderzoeken gedaan naar omega-3-vetzuren en deze hebben een positief effect op hart- en vaatziekten. Deze vetsoorten zitten in grote hoeveelheden in het chiazaadjes. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat de wetenschap in de toekomst zal verifiëren dat chiazaad gezond is voor het hart.

Chiazaad als bloedverdunner

Als je chiazaad om medicinale redenen dagelijks wilt gebruiken is het goed om met een fytotherapeut te overleggen. Als je als medicijn een bloedverdunner nodig hebt, zou je daarmee kunnen stoppen in overleg met je fytotherapeut, want chiazaad werkt ook als bloedverdunner. Dat betekent niet dat chiazaad per se gevaarlijk is. Maar het is raadzaam met een fytotherapeut te overleggen voordat je gaat stoppen met een voorgeschreven medicijn.

Eettips chiazaad

Al met al moet er meer onderzoek worden gedaan maar kun je alvast gerust stellen dat chiazaad een zeer gezond voedingsmiddel is.

Chiazaad kun je in de yoghurt, door een muesli of door de havermout doen.
Chiazaad zijn een goede aanvulling in een groenten- of fruitsmoothie.
Chiazaden kunnen ontkiemd worden gegeten, net als alfalfa.