Een (beetje) alcohol is echt wel gezond

Lust je graag een glaasje op tijd en stond? Verander dan vooral niets aan die gewoonte, want matig alcoholgebruik past best in een gezonde levensstijl. Meer nog: terwijl te veel of te vaak drinken dikwijls voor ellende zorgen, kunnen een paar glazen wijn, bier of cider wonderen doen. Alcohol en gezondheid, het is een bijzondere relatie. Te vaak het glas heffen zadelt je op met een kater, een alcoholprobleem of in het ergste geval levercirrose. Te weinig of helemaal niet drinken en je hebt meer kans om met een hartziekte of een hartaanval in het ziekenhuis te belanden. Tot spijt van wie het benijdt, na talrijke studies staat vast dat matige drinkers langer leven dan geheelonthouders of drinkebroers. Vooral bij matige wijndrinkers is dat effect het duidelijkst: zij zouden 30 procent minder kans hebben op hart- en vaatziekten. Dat alcohol zo’n positieve weerslag heeft op onze gezondheid, komt wellicht omdat het de hoeveelheid HDL (‘goede cholesterol’) in ons bloed lichtjes verhoogt. Precies HDL gaat bloedklontering tegen en voorkomt dat onze slagaders verstopt geraken. Maar ook onze hersenen varen wel bij af en toe een drankje. Wie dagelijks z’n dorst lest met één a twee glazen alcohol, zou mentaal scherper worden dan wie nooit een glas aanraakt. De theorie erachter heeft weer te maken met het cholesterolgehalte in ons bloed: alcohol ‘verschoont’ de bloedvaten, zodat ook ons brein beter doorbloed wordt. Met welke alcoholische drank we op gezondheidsvlak het beste af zijn, wordt nog volop onderzocht. Vast staat dat zowel wijn, bier als het sterkere spul ‘godendranken’ zijn voor wie ze op waarde weet te schatten en er zuinig mee omspringt. Voor alcohol geldt namelijk heel duidelijk het oude gezegde: niet het vele is goed, maar het goede veel!

Wijn

Dat wijn de gezondheid van lijf en leden echt wel bevordert, vermoedden geleerden eeuwen geleden al. Hippocrates, de vader van de geneeskunde, gaf zijn patiënten de raad zich elke dag een goed glas uit te schenken. Aan de befaamde universiteit van Montpellier zat in de 13de eeuw in minstens de helft van de medicijn-recepten wijn, zelfs Louis Pasteur noemde wijn ‘de meest gezonde en hygiënische drank die er bestaat’. Intussen heeft onderzoek uitgewezen dat matig wijndrinken je beschermt tegen:

Hart-en vaatziekten

Als de Fransen toasten met een glas wijn, zeggen ze niet voor niets ‘a votre santé’. Wijn - en rode wijn in het bijzonder - moet zowat de meest complexe drank zijn die een mens kan brouwen. Tijdens het gistings- of fermentatieproces van de druiven doen er zich allerlei chemische reacties voor, waardoor sommige stoffen worden vrijgemaakt en andere van chemische samenstelling veranderen. Eindproduct is een drank met meer dan honderd verschillende bestanddelen, in het bijzonder flavonöïden. Dat zijn krachtige antioxidanten die onze cellen en weefsels extra beschermen tegen kwalijke invloeden van binnen- en buitenaf. Hoe meer flavonoïden in je voeding, hoe beter je cardiovasculaire gezondheid, wees onderzoek uit.

Omdat flavonoïden vooral in de velletjes en pitten van druiven zitten, heeft vooral rode wijn een gunstig effect. Bij het maken ervan worden de schillen met het sap mee gefermenteerd, bij witte wijn worden ze vooraf verwijderd. Sommige druivenrassen beschermen overigens beter tegen hart- en vaatziekten dan andere, omdat ze een hogere concentratie aan flavonoïden bevatten. Vooral Chileense cabernet sauvignon, petit syrah en pinot noir scoren op dat vlak het best. Ook in gewoon druivensap zitten flavonoïden, maar tien keer minder dan in rode wijn. Dat verschil wordt onder meer veroorzaakt door de langdurige gisting van de druivenvellen. Overdrijf niet met wijn: als je elke dag een kwart liter naar binnen giet, verhoogt je risico op borstkanker met 25 procent. Dat komt wellicht omdat wijn (en andere alcohol) het borstweefsel vatbaarder maakt voor beschadigingen én omdat alcohol kankerbevorderende hormonen in het bloed doet stijgen.

Maagproblemen

Maagzweren krijg je van stress, wijn, koffie en pikante gerechten, zo luidde het tot voor kort. Fout, want niet eet- of leefgewoontes maar wel een bacterie - de Helicobacter pylori - veroorzaakt negen op de tien maagzweren. Ongeveer de helft van ons draagt de bacterie mee vanaf de kinderjaren, vermoedt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Waarom ze bij sommige dragers wél en bij anderen geen ontstekingen veroorzaakt, blijft voorlopig een raadsel. Vast staat dat wijn helpt om dergelijke ontstekingen te voorkomen. Ook met andere ziekmakende kiemen zoals salmonella en E. Coli maakt wijn korte metten, bewezen biologen van de Oregon State University. Vooral het melk- en wijnsteenzuur in witte wijn zou de ongenode gasten uitschakelen, en zo voedselvergiftiging voorkomen. Wel oppassen, want te veel wijn drinken kan juist leiden tot een verhoogde kans op maagontstekingen en zelfs maagkanker.

Kosmische straling

Stewardessen en andere frequent flyers kregen er onlangs een excuus bij om wat vaker een goede fles open te trekken. Na een lange vlucht elke dag twee glazen cabernet sauvignon drinken, zou de schadelijke effecten van kosmische straling - radioactiviteit afkomstig uit de ruimte en van zonnevlammen - sterk verminderen. Dat beweert althans Farrol Khan, directeur van het Britse Aviation & Health Institute. Ook op aarde worden we aan dergelijke stralen blootgesteld, maar op bergtoppen en in vliegtuigen zijn ze natuurlijk het felst. Welk effect een overdaad aan kosmische straling heeft op onze gezondheid is nog niet helemaal duidelijk, maar sommige onderzoeken suggereren een verhoogd risico op kanker. Maar volgens Khan - en een team Bulgaarse wetenschappers - ruim je dat probleem met een paar glazen cabernet zo van de baan. De druivensoort zou namelijk een pigment bevatten dat het lichaam helpt bij het afscheiden van radioactieve deeltjes.

Tandvleesontstekingen

Je tanden zelf mogen er dan wat grijzig van worden, rode wijn maakt je tandvlees sterker. Dat blijkt uit een Canadees onderzoek. Alweer de polyfenolen zorgen er voor datje minder snel last krijgt van paradontitis en je tanden dus minder snel uitvallen. Chateau Colgate, iemand?

Bier

Raar maar waar: tot in de jaren 70 kregen patiënten in Engelse ziekenhuizen elke dag een flesje bier bij de maaltijd. Niet per se omdat Britten hun reputatie van drankorgels hoogte houden hadden, maar omdat bier - net als wijn - je risico op overlijden door hartaandoe-ningen doet dalen. Vooral donkere bieren gebrouwen met geconcentreerde mout zitten vol polyfenolen, en houden zo je hart en bloedvaten in topconditie. Maar er zijn nog wel meer redenen om je af en toe te goed te doen aan een lekker biertje:

Osteoporose

Bier is een uitstekende bron van silicium, een essentieel mineraal dat je kraakbeen en botten sterk houdt en osteoporose helpt te voorkomen. Silicium zit in veel graanproducten, maar silicium uit bier kan ons lichaam makkelijker opnemen dan silicium uit andere voedingsmiddelen. Eén pintje levert al 20 procent van je dagelijkse behoefte. De hop die bij traditioneel bierbrouwen wordt gebruikt en bier z’n bittere smaak geeft, levert bovendien fyto-oestrogenen die extra beschermen tegen osteoporose. Wil je je botten een plezier doen, bestel dan bij je volgende bezoek aan het eetcafé gewoon een uitsmijter of een omelet met kaas, en een glas bier. Door het calcium in de kaas en de natuurlijke ingrediënten in het bier krijg je de perfecte maaltijd binnen om je botten te verstevigen.

Kopzorgen

Niet alleen voor onze haren maar ook voor onze hersenen zou bier wonderen doen. Omdat het wordt gemaakt van granen zoals gerst en tarwe, bevat bier veel vitamine B3 of niacine, een vitamine die ons hoofd helder houdt. Volgens sommige studies zou niacine ook de kans op alzheimer verkleinen. Ook huid en haar hebben baat bij de vitamine B’s in bier, zeggen sommige schoonheidsspecialisten. In Tsjechische kuuroorden kan je jezelf in een bad vol bier laten glijden, de Duitse Klosterbrauerei ontwikkelde zelfs een speciaal bier om het verouderingsproces van de huid tegen te gaan.

Whiskey

Eeuwen voordat whisky een internationaal bekende drank werd, stookten de Schotten al uisge beatha’ of ‘levenswater’. Met die naam sloegen ze de nagel op de kop, want de krachtige antioxidant ellaginezuurin whisky zou bedreigende kankercellenin ons lichaam wegruimen. Vooral de single malts- de whisky’s die in tegenstelling tot andere soorten gemaakt worden met uitsluitend gemoute gerst - zouden hoog scoren als kankerbestrijders. En edereen kent natuurlijk dé volksremedie tegen een zere keel: warme whisky met citroen en honing.

Gin

Gin, een distillaat met jeneverbessen, begon in het 16de eeuwse Holland z’n carrière als goedkoop diureticum, een middel om urine en overtollig vocht af te drijven. Vandaag zetten kruidengenezers de drank nog altijd in als remedie bij lever- en nierziekten. Meer dan van andere alcoholhoudende brouwsels moet je van jenever vaker naar het toilet. Precies daarom zweren sommige vrouwen bij die extra gin en tonic als de tijd van de maand - en dat opgeblazen gevoel - er weer aankomt.

Cider

Wetenschappers van de universiteit van Glasgow noemden cider drinken onlangs even gezond als appels eten. Sommige cidersoorten zouden tot 3 gram per liter polyfenolen bevatten, en je daarom zelfs beter beschermen tegen allerlei ziekten dan rode wijn. Vooral de Engelse elders zouden tjokvol polyfenolen zitten en je gezondheid een aardig handje helpen. Volgens een ander onderzoek bezorgen de gefermenteerde appels cider een hoog ijzergehalte, en ijzer hebben we broodnodig voor de aanmaak van weefsels en bloed. Gegarandeerd katervrije ijzerbronnen zijn onder meer rood vlees, zeewier, groene bladgroenten, noten en graanproducten.

Glaasje op...

Welke kwaaltjes alcohol ook kan oplossen, het blijft een genotsmiddel waaraan je verslaafd kan geraken. Om er met ‘volle’ teugen te kunnen blijven van genieten, volg je best een paar vuistregels: niet meer drinken dan twee tot drie glazen per dag, en regelmatig een paar (aaneengesloten) alcoholloze dagen inlassen. Geef je kinderen geen alcohol en drink zelf niet als je zwanger bent of medicijnen gebruikt.

Lust je geen alcohol of raak je om andere redenen nooit een glas aan? Begin dan zeker niet te drinken in de hoop daarmee een hartaandoening te voorkomen. Dat kan je ook op andere manieren doen: neem voldoende beweging, vermijd voedsel met veel verzadigd vet, rook niet en ga stress uit de weg.