Yacon, onbekende 'superfood'

Anno 2019 is de yacon nog een onbekende groente. De wortelknol is moeilijk te vinden in de supermarkt en ook het gebruik is nog amper gekend. Toch begint deze knol stilaan aan zijn opmars. Zo werd in november 2017 in België het knolgewas door een Limburgse kweker voorgesteld aan de pers en zal deze voor het eerst door diverse supermarkten aan de consumenten aangeboden worden.

Wat is yacon?

De yacon of appelwortel is een wortelgewas, afkomstig uit het Andesgebergte. In deze gebieden komt de plant voornamelijk voor op een hoogte van 900 à 3000 meter. De plant wordt gemiddeld 1,5 meter hoog en is herkenbaar aan zijn grote, gekartelde bladeren. Vanaf het einde van de zomer, in augustus tot september, vormt de plant onder de grond zo’n tien tot twintig eetbare knollen. Eén enkele plant kan een gewicht van tien kilo knollen opleveren. De plant krijgt in zijn bloeiperiode, in het najaar, kleine oranje-gele bloemetjes die echter amper opvallen aan de enorme bebladerde plant. De knol wordt ook verbouwd in andere gebieden, zoals Europa. In onze streken blijft de bloei echter vaak uit door het verschil in klimaat ten opzichte van zijn oorspronkelijke groeiplaats. De plant is familie van de aardpeer, schorseneer en zonnebloem en kan makkelijk geteeld worden zonder meststoffen of bestrijdingsmiddelen.

Teelt en oogst van yacon

Net zoals bij andere knolgewassen zoals de aardappel, start het rooien van de knollen zodra de bladeren beginnen te verwelken. Meestal zal dit moment plaatsvinden aan het einde van de herfst. Het is wel belangrijk om de knollen te oogsten voor de eerste nachtvorst, aangezien de plant niet wintervast is en ingeval van vrieskou, de knollen onbruikbaar worden. Er zijn twee soorten knollen: de kleine broedknollen en de grote eetknollen. De eetknollen zien eruit als grote aardappelen en worden geoogst om in ons voedsel te verwerken. De broedknollen zijn veel kleiner van formaat en worden voornamelijk gebruikt voor de vermeerdering van de plant. Deze knollen overwinter je het beste op een koele en licht vochtige ruimte. De temperatuur mag net boven het vriespunt liggen, maar mag zeker niet hieronder zakken. In het voorjaar plant je de bewaarde broedknollen weer uit om zo nieuwe planten op te kweken. Een snellere manier om de yacon-planten te vermeerderen kan door middel van stekken. In de zomer snij je stekken van de grote en nog volop bloeiende plant. Deze nieuwe plantjes laat je eveneens overwinteren in een koele en vochtige ruimte. Na de winter is er dan al een klein plantje in plaats van enkel een kleine knol.

Bij het planten van de yacon-plant in de tuin, dien je er vooral rekening mee te houden dat de plant veel ruimte in beslag neemt. De plant kan tot 1,5 meter hoog worden, maar ook in de breedte is een omtrek van één meter niet ondenkbaar. Een yacon-plant kweken in een pot is niet aan te raden. Enerzijds door de grote omvang van de volwassen plant, anderzijds omdat de eetbare knollen zich onder de grond ontwikkelen en daarvoor veel ruimte nodig hebben. Aangezien de plant niet winterhard is, wordt deze het beste pas naar buiten verhuisd na de winterheiligen in mei. Na de eerste nachtvorst, in +/- november, zal de plant beginnen afsterven. Toch is de yacon een meerjarige plant en kan deze dus meerdere jaren een mooie oogst voortbrengen. Je kort de plant fel in tot net boven de grond en verhuist deze tijdelijk in een pot naar een vorstvrije en afgesloten ruimte zoals een kelder of garage. Na de laatste nachtvorst geef je hem dan weer een plaatsje in de volle grond.

Gebruik van yacon

De yacon is een sappige en zoete knol. De smaak is vergelijkbaar met een appel, hetwelk de naam appelwortel verklaart. Je kan de appelwortel perfect rauw en in geraspte vorm toevoegen aan een rauwkostschotel of fruitsalade. Gezien de knol alle normale bewerkingen verdraagt zonder meteen tot moes herleid te worden, is hij tevens geschikt voor stoven, roerbakken of frituren. Door zijn laag caloriegehalte is het een goede vervangende zoetmaker voor lijnende mensen. De knollen kunnen onmiddellijk na de oogst gebruikt worden, maar kunnen ook langere tijd bewaard worden in een donkere en koele ruimte. Hoe langer deze bewaard worden, hoe fruitiger de smaak wordt. Na een langere bewaarperiode zal de smaak eerder vergelijkbaar worden met deze van watermeloen.

Yacon als superfood

Lage waarde op glycemische index

De yaconknol is ook zeer gezond. De knol heeft een lage waarde op de glycemische index. Deze index meet de invloed van koolhydraten op de bloedsuikerspiegel en glucose in ons lichaam. Voedingsmiddelen met een hoge waarde op de glycemische index zorgen voor grote wijzigingen in de bloedsuikerspiegel, hetwelk grote gevaren kan opleveren voor ons lichaam. Het lichaam moet bij een hoge glucosespiegel insuline aanmaken om de glucosespiegel weer in evenwicht te brengen. Voor diabetici betekent dit dat zij extra insuline zullen moeten toedienen. Aangezien de yacon een lage waarde heeft op de glycemische index, zal het effect op de bloedsuikerspiegel niet groot zijn en is deze zoete knol ongevaarlijk voor diabetici.

Aanwezigheid fructooligosaccharide

De appelwortel bevat ook fructooligosaccharide. Dit is een natuurlijke suiker die ons lichaam onverteerd verlaat. Op deze manier zal dit suiker geen verdere invloed uitoefenen op onze bloedsuikerspiegel en dient het lichaam geen grotere dosis insuline aan te maken. Door het hoge gehalte van deze saccharide heeft de yacon ook nog eens een prebiotische werking. Samen met andere bacteriën houden zij onze spijsvertering en darmen in goede staat.

Hoog gehalte inuline

Yacon krijgt zijn zoete smaak dankzij het hoge gehalte inuline, een prebiotische vezel. Deze vezel wordt eveneens niet verteerd door ons lichaam. De inuline komt uiteindelijk in zijn basisvorm in de dikke darm terecht waar deze zijn bijdrage zal leveren aan een gezonde darmflora.

Voedingswaarde

100 gram verse yacon bevat:

• Water: 70 - 93g
• Eiwitten: 0,3 - 3,7g
• Voedingsvezels: 0,3 - 3,4g
• Calcium: 23 mg
• Kalium: 228 mg
• IJzer: 0,3 mg
• Fosfor: 21 mg
• Vitamine C: 13 mg