Selenium in de voeding

Vroeger werd het mineraal selenium als giftig beschouwd tot dat het zowat 50 jaar geleden erkend werd als essentieel spore-element. Uit verschillende onderzoeken en laboratoriumtests is gebleken dat selenium het risico op kanker en op hart- en vaatziekten vermindert en de werking van het immuunsysteem ondersteunt. Selenium gezond en giftig? Selenium, waarvan pas in 1957 werd aangetoond dat het een essentiële stof voor de mens is, was lang voor die tijd al bekend vanwege zijn giftige werking op het vee dat in weilanden graasde waar veel selenium in de bodem en de planten voorkwam. Voor de mens liggen de aanbevolen hoeveelheid en de toxische dosis vrij dicht bij elkaar. Aanbevolen wordt 100 microgram, maar bij 500 mi­crogram kunnen al toxische verschijnselen optreden, die gepaard kunnen gaan met verlies van haar en huidafwijkingen.

We halen dit mineraal uit volkorenproducten (44 procent), vlees en ei (23 procent), melkproducten (14 procent), groenten en aardappelen (8 procent). Noten vooral paranoten bevatten een hoog gehalte aan selenium, die zou je indien nodig als voedingssupplement kunnen gebruiken.

De 15 milligram selenium in ons lichaam komt voornamelijk voor in de lever, in de alvleesklier, het bloed en de nieren. Het bekendste enzym waarvan selenium deel uitmaakt is het glutathionperoxidase, dat als antioxidant zeer belangrijk is Een deel van het selenium is gebonden aan aminozuren: selenomethionine en selenocysteïne. Dit enzym kan de schade die ontstaat aan celwanden door vrije radicalen voorkomen.
Selenium speelt ook een rol in het ontstaan en voorkómen van aderverkalking, net als alle andere antioxidanten in ons lichaam overigens. Selenium bindt ook zware metalen die in ons lichaam terechtkomen en kan op die manier die gifstoffen onschadelijk maken.

Controverse over selenium

Selenium is een mineraal dat zich verzekerd weet van een ruime belangstel­ling van zowel alternatieve genezers als van wetenschappelijke onderzoekers. In arti­kelen uit het alternatieve circuit wordt gezegd dat het innemen van extra selenium wel eens zeer goed voor de gezondheid zou kunnen zijn. Onze bodem en daarmee ons voedsel zouden te weinig selenium bevatten en dat zou mede de oorzaak van hart- en vaatziektes zijn. Toch is er weinig bewijs om deze veronderstelling te staven. Er is veel onderzoek gedaan naar het verband tussen (borst)kanker en selenium, maar een heel dui­delijke relatie is er niet.

Toch zijn er redelijke aanwijzingen voor de gezondheidswaarde van selenium

• In een onderzoek gepubliceerd in een Brits voedingstijdschrift werd bij Alzheimer patiënten een lager gehalte aan selenium aangetroffen in vergelijking met de personen van de controle groep .
• In het tijdschrift Carcinogenesis (24/12/2010) worden vitamine E en selenium gepresenteerd als twee kankervoorkomende voedingsstoffen, die vooral een beschermend effect hebben als ze vroeg genoeg na de blootstelling aan kankerverwekkende stoffen toegediend worden.
• Bij mensen met reumatoïde artritis worden lagere selenium spiegels in het bloed gevonden. Dit komt mede doordat mensen met reumatoïde artritis minder selenium met hun voeding in nemen. Door extra selenium te geven, treedt verlichting op van de symptomen als zwelling en pijn. 
• Bij enkele studies lijkt selenium, toegediend in hoge dosissen, mogelijk beschermend te werken tegen leeftijdsgebonden maculadegeneratie (DMLA) en in het bijzonder, in samenwerking met andere antioxidanten, ter preventie van cataract.
• Volgens onderzoek aan de ULB is de hoeveelheid selenium in onze voeding op vijf jaar tijd met 10 procent gedaald. De oorzaak: veranderde eetgewoonten, onze seleniumarme gronden en de economische keuze voor seleniumarme graansoorten
• Volgens Faché zou seleniumtekort mee verantwoordelijk zijn voor een verhoogd risico op kanker, een verzwakking van het afweersysteem, een verhoging van het cholesterolniveau en het sneller afsterven van spierweefsel..

Zeer specifieke ziektes die samenhangen met seleniumgebrek zijn

• Ziekte van Keshan, die gepaard gaat met hartfalen.
• Ziekte van Kashin-Beck, die zich uit in gewrichtsaandoeningen.
• Cretinisme, een verlaagde schildklierfunctie leidend tot mentale achterstand